فهرست مطالب
فصل اول : کلیات
ماده ۱ـ تعاریف : اسامی و کلمات و اصطلاحات زیر در این مجموعه شیوه نامه در معانی که در مقابل آن ذکر شده است به کار میروند :
۱ـ۱ قانون : قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفندماه ۱۳۷۴
۱ـ۲ آیین نامه اجرایی : آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسـی و کنتـرل سـاختمان مصـوب بهمـن مـاه ۱۳۷۵
۱ـ۳ شیوه نامه : دستورالعمل
۱ـ۴ هیات سه نفره : هیاتی مرکب از معاون عمرانی استانداری ، رییس سازمان مسکن و شهرسازی و رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در هر استان
۱ـ۵ آیین نامه ماده ۳۳ : آیین نامه اجرایی ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب تیرماه ۱۳۸۳ هیات وزیران
۱ـ۶ سازمان : سازمان نظام مهندسی ساختمان (کشور).
۱ـ۷ سازمان استان : سازمان نظام مهندسی ساختمان استان.
۱ـ۸ شخص حقیقی : مهندس یا کاردان فنی یا معمار تجربی یا دیپلمه های فنی دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت مسکن و شهرسازی.
۱ـ۹ شخص حقوقی : شرکت خصوصی یا شرکت دولتی یا وابسته به دولت یـا موسسـه و نهـاد عمومی غیردولتی (به غیراز شهرداری ها) دارای پروانه اشتغال به کار حقوقی از ورات مسکن و شهرسازی.
۱ـ۱۰ دفتر مهندسی : محل انجام خدمات مهندسی ساختمان دارای مجوز فعالیـت از وزارت مسـکن و شهرسازی.
۱ـ۱۱ واحد فنی : واحد فنی موضوع ماده ۱۵ آیین نامه اجرایی.
۱ـ۱۲ پروانه اشتغال : پروانه اشتغال به کار موضوع ماده ۴ قانون .
۱ـ۱۳ پروانه ساختمان : پروانه ساختمانی صادره توسط شـهرداری هـا یـا سـایر مراجـع صـدور پروانـه ساختمان.
۱ـ۱۴ ساختمان : بنایی واحد که وجه های بیرونی آن در سطح و ارتفاع، از زیر پی تا بـالاترین نقطـه، یک پوسته معماری بسته را تشکیل دهد.
۱ـ۱۵ مجتمع ساختمانی : سامانه ای واحد متشکل از دو یا چند ساختمان مجاور هم.
۱ـ۱۶ مجموعه ساختمانی : چند ساختمان یا مجتمع ساختمانی که در یک محوطه قرار دارند.
۱ـ۱۷ ساختمان ویژه : بنایی که طرح معماری یا سازه یا تأسیسات مکانیکی و یـا تأسیسـات برقـی آن دارای پیچیدگی یا حساسیت خاص میباشد و بنا بر ضرورت نیاز به طراحی یا محاسبه یا کنترل دقیـق شرایط هوا ، دما، رطوبت ، پاکیزگی ، فشار نسبی ، صدا ، ولتاژ و فرکانس خاص در یک یـا چنـد رشـته ساختمانی دارد و موارد استفاده آن نیز خاص است .
۱ـ۱۸ شرکت : شخصیتی حقوقی که خصوصی یا تعاونی یا دولتی یا وابسته به دولـت بـوده و بـه طـور قانونی در اداره ثبت شرکتها و مؤسسات غیرتجاری به ثبت رسـیده و شـأن تشـکیل آن ارایـه خـدمات مهندسی ساختمان مانند انجام مطالعات و طراحی، محاسـبات ، نظـارت و اجـرای کارهـای سـاختمانی است.
۱ـ۱۹ رشته های اصلی : معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازی، نقشه بـرداری و ترافیک.
۱ـ۲۰ رشته های مرتبط : رشته های موضوع تبصره ۱ ماده ۷ قانون.
۱ـ۲۱ طراح : تهیه کننده نقشـه هـا، محاسـبات و مشخصـات فنـی سـاختمان براسـاس شـرح خـدمات مهندسان رشته های ساختمان ، در حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال صادره توسط وزارت مسکن وشهرسازی.
۱ـ۲۲ طراحی : تمامی فعالیتها و خدمات طراح براساس شرح خدمات مهندسان رشته های سـاختمان است که منجر به تهیه نقشه ها و مشخصات فنی مورد نیاز برای هر یک از مراحـل مقـدماتی و اجرایـی کار ساختمانی و تایید آن توسط مراجع ذیربط میشود.
۱ـ۲۳ مدت زمان طراحی : مدت زمان مندرج در قرارداد منعقده بین طراح و صاحب کار بـرای تهیـه طرح مقدماتی و اجرایی مورد قرارداد
۱ـ۲۴ ظرفیت اشتغال : توان شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال در انجام خدمات مهندسـی در مدت زمان معین
۱ـ۲۵ مجری : شخص دارای مجوز دفتر اجرای سـاختمان یاپروانـه اشـتغال شـخص حقـوقی از وزارت مسکن و شهرسازی
۱ـ۲۶ دوره اجرا : مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایانکار ساختمان توسـط نـاظر هماهنـگ کننـده بـه شـهرداری یـا سـایر مراجـع صـدور پروانـه سـاختمان بـه طـول می انجامد.
۱ـ۲۷ صاحب کار : مالک یا قائم مقام مالک کارگاه ساختمانی
۱ـ۲۸ مشتری : بهره بردار یا خریدار یا پیش خریدار یک یـا چنـد واحـد از سـاختمان یـا مجتمـع یـا مجموعه ساختمانی
۱ـ۲۹ شاغل تمام وقت : شخصی که در بخشهای دولتی یا خصوصی یا موسسات و نهادهـای عمـومی به لحاظ اشتغال به کار دیگری غیراز مشاغل مربوط به این شیوه نامه از سوی کارفرما بیمه شده باشد.
۱ـ۳۰ ناظر : شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال نظارت دریک یا چند رشـته از رشـته هـای ساختمان .
۱ـ۳۱ نظارت : مجموعه خدماتی که توسط ناظر ساختمان برای حصول اطمینـان از انطبـاق عملیـات ساختمانی و تأسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمان، نقشه ها، محاسـبات و مشخصـات فنـی منضم به آن براساس مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگـاه ساختمان انجام میپذیرد.
۱ـ۳۲ ناظر هماهنگ کننده : شخصی حقیقی یا حقوقی دارای پروانـه اشـتغال و صـلاحیت نظـارت در رشته معماری یا عمران است که براسـاس شـرح خـدمات مهندسـان رشـته هـای سـاختمان ، مسـوول هماهنگی بین تمامی ناظران رشته های هفتگانه مندرج در قانون در هر ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی و تسلیم کننده گزارشهای مرحلهای کـار بـه شهرداری،سـازمان اسـتان و یـا سـایر مراجـع ذیربط میباشد. مدیرعامل شرکت یا مسوول واحد ناظر هماهنگ کننده شخص حقوقی خواهد بود.
۱ـ۳۳ دوره نظارت : مانند تعریف دوره اجرای ساختمان است.
۱ـ۳۴ مدت زمان نظارت : مدت زمانی که در قرارداد بین ناظر وسازمان استان و صاحبکار برای انجـام کار نظارت تعیین میشود.
ماده ۲ -اهداف : این مجموعه شیوه نامه به منظور انتظام امـور حرفـهای مهندسـان و سـایر شـاغلان در بخش ساختمان و بالابردن کیفیت خدمات مهندسی و رعایـت مقـررات ملـی سـاختمان در سـاخت و سازها و اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب سـاختمانها در جهـت حمایـت از بهـره بـرداران ، حفظ و افزایش سرمایه های ملـی، ایجـاد همـاهنگی در اجـرای قـانون و آیـین نامـه هـای آن و سـهولت بهره برداری از شیوه نامه هایی که تاکنون صادر شده است تدوین گردیده و شامل شیوه نامه های مجریـان ساختمان و ملحقات آن (موضوع بخشی از ماده ۴ قانون ) ، شیوه نامه انبوهسازان مسکن ، تعیین حـدود صلاحیت دفاتر مهندسی و نحوه تاسیس آن (موضوع ماده ۹ آییننامه اجرایی) ، نحوه عمل به مـاده ۱۲ آیین نامه اجرایی قانون ( موضوع تبصرههای ۲ و ۳ ماده ۱۲ آییننامه اجرایی ) ، تعیین ظرفیت اشـتغال اشخاص حقیقی (موضوع ماده ۱۳ آییننامه اجرایی ) ، تعیین حدود صلاحیت و اشتغال به کار اشـخاص حقوقی ( موضوع مواد ۱۴ و ۱۵ آییننامه اجرایی ) ، تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال کاردانهـا و معمــــاران تجربــــی در بخــــش اجــــرای ســــاختمان ( موضــــوع مــــاده ۲۹آیــــین نامــــه اجرایی) و فهرست قیمت خدمات مهندسـی براسـاس شـرح خـدمات گروه هـای ساختمان (موضـوعمـاده ۱۱۷ آیین نامه اجرایی) میباشد.ازتاریخ تصویب و ابلاغ این مجموعـه شـیوه نامـه، شـیوه نامـه هـا، الحاقیـه هـا و بخشنامه های قبلی در بند ۳-۱۶ ذکرشده است لغو میگردد و ملاک عمل، مجموعه حاضر خواهـد بـود، همچنین این مجموعه شیوه نامه حاوی شیوه نامه های آیین نامه ماده ۳۳ شامل تبصره ۱ ماده ۵ ، ماده ۶، ماده ۹ ،ماده ۱۸ ، ماده ۲۰ ، تبصره ماده ۲۳ ،تبصره ۲ ماده ۲۴ و مـاده ۳۳ آن مـی باشـد و شـیوه نامـه مصوب تبصره ۴ ماده ۱۱ آیین نامه اجرایی عیناً درایـن مجموعـه نقـل شـده اسـت و شـرایط عمـومی، خصوصی و قراردادهای همسان مجریان ساختمان نیز پیوست این مجموعه درفصل هشتم میباشد.
ماده ۳ -انجام خدمات طراحی، اجرا، نظارت، توسط اشخاص حقیقی، دفاتر مهندسی و اشـخاص حقـوقی ، همچنین کنترل و نظارت عالیه برانجام خدمات و نحوه ارجاع کارساختمانی و محاسبه حـق الزحمـه اشـخاص مذکور ، گزارش انجام خدمات مرحله ای ساختمان و صدور هرگونه مجوز در امور طراحی، اجـرا و نظـارت ساختمان، توسط سازمان، سازمان استان، شهرداری، سازمان مسکن و شهرسازی و سایر مراجع مسوول با احرازشرایط مندرج در ماده ۴ قانون و در چارچوب آیین نامه های اجرایی و آیین نامه ماده ۳۳ آن ، باید براساس مفاد این مجموعه شیوه نامه انجام پذیرد.
۳-۱ سازمان استان به منظور تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه هـای مهندسـی سـاختمان اعـم از اشخاص حقیقی و حقوقی و دفاتر مهندسی مکلف به نظارت بر حسن انجام خدمات مهندسی و کنتـرل حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال تعیین شده برای آنان در بخشهای طراحـی ، نظـارت ، اجـرا و سـایر فعالیتهای ذی ربط می باشد. فعالیت و انجام خدمات مهندسی در بخـش کارشناسـی سـاختمان تـابع ضوابط و مقررات مندرج در آیین نامه مـاده ۲۷ قـانون و شـیوه نامـه ذیربـط آن بـوده و ارایـه خـدمات مهندسی در زمینه های بهره برداری ، نگهداری ، کنترل و بازرسی امور آزمایشگاهی ، مدیریت سـاخت و تولید ، نصب ، آموزش و تحقیق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق تقاضای صدور پروانه اشتغال با توجه به سوابق کار و تجربه متقاضیان و بررسی صلاحیت آنان براساس شیوهنامههـای مصـوب وزارت مسکن و شهرسازی انجام میپذیرد.
۳-۱-۱ اعضای حقیقی وحقوقی سازمان استان مکلفند بلافاصله پس از عقد قرارداد مربوط بـه انجـام و ارایه خدمات مهندسی ساختمان مراتب را با ذکر مشخصـات فنـی و ملکـی، نـوع خـدمات، تعـدادکار و زیربنای آن کتباً به سازمان استان اعلام نمایند.
۳-۱-۲ سازمان استان به منظور کنترل ظرفیت اشتغال اعضای حقیقی و حقوقی خود نسـبت بـه ثبـت فعالیتهای حرفهای اعضا و مقادیر آن اقدام مینماید.
۳-۲ طراحان حقوقی ساختمان، دفاتر مهندسی طراحی ساختمان و ناظران حقیقی و حقوقی ساختمان تـا زمانیکه کارهای طراحی و نظارت خود را به پایان نرسانده و از وزارت مسکن و شهرسـازی مجـوز دفتـر مهندسی اجرای ساختمان یا پروانه اشتغال مجری حقوقی دریافت ننموده باشند ، مجاز بـه فعالیـت در بخش اجرای ساختمان به عنوان مجری نمیباشـند و مجریـان نیـز نمـیتواننـد در بخـش هـای طراحـی و نظارت ساختمان فعالیت نمایند مگر تمامی کارهای اجرایی آنان به پایان رسیده و مجوز دفتر مهندسـی طراحی یا پروانه اشتغال طراح حقوقی یا پروانه اشتغال حقیقی یا حقوقی از وزارت مسکن و شهرسـازی دریافت نموده باشند ، اشخاصی که میخواهند در هر دو بخش طراحی و اجرا توأمان فعالیت نماینـد ، میتوانند طبق مفاد ماده ۱۲ این مجموعـه شـیوه نامـه از وزارت مسـکن وشهرسـازی درخواسـت اخـذ صلاحیت «طرح و ساخت» ، بنمایند. دارندگان صلاحیت طرح و ساخت نمـیتواننـد در بخـش نظـارت ساختمان فعالیت نمایند.
۳-۳ چنانچه شرکای دفتر مهندسی طراحی ساختمان یا طراحان حقوقی ساختمان که دارای صلاحیت نظارت نیز میباشند ، بخواهند در بخش نظارت نیز فعالیت نمایند ، مجموع تعداد و زیربنـای کارهـای طراحی و نظارت آنان در طول سال نباید از ظرفیت و تعداد کار تعیین شده (حسب مورد) بـرای دفـاتر طراحی ساختمان در جدول شماره ۱ و ۲ و برای طراحان حقوقی ساختمان از ظرفیت تعیـین شـده در جدول شماره ۴ و تعداد کار تعیین شده در بند ۶ـ۳ـ۱ و در عین حال تعداد کـار و ظرفیـت طراحـی و نظارت در هر برش از (حسب مورد) زمان نباید از تعداد تعیین شده برای دفاتر در جداول شماره ۱ و ۲ و برای اشخاص حقوقی در جدول شماره ۴ و بند ۶ـ۳ـ۱ این مجموعه شیوه نامه تجاوز نماید.
۳-۴ دارندگان پروانه اشتغال فقط در یک دفتر مهندسی یا شخص حقوقی میتوانند از ظرفیت اشتغال خود استفاده نمایند و پراکندگی ظرفیت اشتغال در چند محل کار مجاز نمـی باشـد. اشـخاص حقیقـی ناظرکه از ظرفیت اشتغال خود فقط در بخش نظارت استفاده مینمایند از حوزه شمول این بند خود بـه خود مستثنی میباشند.
۳-۵ چنانچه هر یک از مهندسان و کاردانهـای فنـی سـاختمان در دو رشـته دارای صـلاحیت باشـند، مجموع ظرفیت اشتغال و تعداد کار مجاز آنان در دو رشته عبارت از حداکثر ظرفیت اشتغال و تعداد کار مجاز تعیینشده در رشته با پایه بالاتر اسـت ضـمناً ظرفیـت اشـتغال و صـلاحیت اینگونـه اشـخاص در پایه پایین تر به تنهایی نمیتواند از ظرفیت و صلاحیت تعیین شده آن رشته تجاوز نماید.
۳-۶ مبانی قیمت گذاری خدمات مهندسی ساختمان برای دارندگان دفاتر مهندسی طراحی ساختمان ، طراحان حقوقی ساختمان، دارندگان دفاتر مهندسی اجرای ساختمان، مجریان حقوقی و ناظران حقیقی و حقوقی در رشتههای هفتگانه ساختمان مندرج در قانون ، همان مبانی قیمتگذاری خدمات مهندسی ساختمان برای اشخاص حقیقی است که در فصل پنجم این مجموعه شیوهنامه اعلام شده است.
۳-۷ به استناد ماده ۳۲ قانون، اشتغال به امور فنی خارجاز حدودصـلاحیت منـدرج در پروانـه اشـتغال اشخاص حقیقی و حقوقی و مجوز دفاتر مهندسی ساختمان و تاسیس هرگونه موسسه، دفتـر یـا محـل کسب و پیشه برای انجام خدمات فنی مهندسـی بـدون داشـتن مجـوز از وزارت مسـکن و شهرسـازی، تخلفاز قانون محسوب و مشمول پیگردقانونی است. تمامی مسوولین و موسسان محلهای بدون مجـوز برای کنترل مدارک صلاحیت حرفهای خود و تعیین صلاحیتها و ظرفیتهای قانونی ، موظفند از تـاریخ ابلاغ این مجموعه شیوهنامه حداکثر ظرف مدت سهماه خود را با ضوابط آن انطباق دهند.
۳-۸ در صورتی که اشخاص حقیقی یا حقوقی ارایه دهنده خدمات مهندسـی سـاختمان موضـوع ایـن مجموعه شیوهنامه از حدود وظایف و مسوولیتهای مندرج در آن و شرح خدمات مهندسـان رشـتههـای ساختمان مصوب و سایر ضوابط و مقررات و شیوه نامه های لازم الاجرا عدول نمایند و یا مـرتکب خـلاف شوند و یا به ابلاغیه های قانونی توجه ننمایند، به استناد مواد ۸۵ و ۹۱ و بند «ج» مـاده ۲۳ آیـین نامـه اجرایی ، به تخلفات حرفه ای، انضباطی، انتظامی آنان رسیدگی و رفتار خواهد شد.
۳-۹ اشخاص حقوقی موظفند قبل از اتمام مدت اعتبار پروانه اشتغال اشخاص حقیقی شاغل در شخص حقوقی نسبت به تمدید و یا ارتقای پایه پروانه اشخاص حقیقی اقـدام نماینـد. وصـول درخواسـت ایـن موارد به سازمان مسکن و شهرسازی نباید کمتراز ۱۰ روز به پایان مدت اعتبار پروانه باشد.
۳-۱۰ شهرداری ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مکلفند خدمات اشخاص دارای پروانه اشـتغالی را در انجام و ارائه خدمات طراحی ، نظارت و اجرای ساختمان بپذیرند که خدمات آنان براسـاس آئـین نامه ماده ۳۳ و مفاد این مجموعه شیوه نامه به تایید سازمان استان رسیده باشد.
۳-۱۱ خدمات مهندسی طراحی و نظارت ساختمان باید براساس شرح خدمات گـروه هـای مهندسـی ساختمان مصوب وزارت مسکن و شهرسازی ارایه شود .
۳-۱۲ هر گونه تغییر بعدی در این مجموعه شـیوه نامـه و جـداول و ضـمائم آن بـه پیشـنهاد شـورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان و تصـویب و ابـلاغ وزارت مسـکن و شهرسـازی امکـان پـذیر خواهد بود.
۳-۱۳ در استان تهران به جای هیات سه نفره ، هیاتی پنج نفره متشکل از اعضای نامبرده زیر تشکیل میگردد :
الف ـ معاون نظام مهندسی و اجرای ساختمان.
ب ـ معاون عمرانی استانداری .
پ ـ شهردار تهران .
ت ـ رییس سازمان مسکن و شهرسازی.
ث ـ رییس سازمان استان.
تمامی اختیاراتی که هیات سه نفره در این مجموعه شیوه نامه دارد در استان تهران، هیات پنج نفره موضوع این بند دارای همان اختیارات است و تصمیمات آنان با حداقل سه رأی موافق اعضای آن معتبر خواهد بود.
۳-۱۴ هیأت سه نفره می تواند در جلساتی که درخصوص هر شهر تشـکیل مـی شـود ، از شـهردار آن شهر نیزدعوت بعمل آورد.
۳-۱۵ درخصوص مناطق روستائی با توجه به شرایط ویژه هر محل و به منظور تسهیل در اجرای قانون و آئین نامه های آن ، انجام خدمات طراحی ، اجرا و نظارت بـه پیشـنهاد بنیـاد مسـکن انقـلاب اسـلامی استان از طریق سازمان استان به هیأت سه نفره ارسال و با حضور رئیس بنیـاد مـذکور تصـمیمات لازم اتخاذ خواهد شد.
۳-۱۶ تصمیم ها و مصوبه های قبلی هیات سه نفره شیوه نامه موضوع ماده ۱۳ آیین نامه اجرایی با ابـلاغ این مجموعه شیوه نامه ملغی و تصمیمات جدید این هیات با توجه به اختیاراتی که این شیوهنامه تعیین نموده ملاک عمل خواهد بود.
۳-۱۷ مدارک مورد نیاز برای صدور پروانه اشتغال اشخاص حقیقی و حقوقی در طراحی ، اجرا و نظارت ساختمان در انتهای فصل چهارم این مجموعه شیوه نامه ذکر شده است.
۳-۱۸ در موارد سکوت یا ابهام در نحوه اجرا یا اعمال مواد این مجموعه شیوه نامه با توجه به ماده ۱۲۳ آیین نامه اجرایی طبق نظر وزیر مسکن و شهرسازی عمل خواهد شد.