سنجش اسلامپ بتن یا تست اسلامپ بتن چیست ؟

سنجش یا تست بتن اسلامپ یا Concrete Slump Test که به سنجش مخروط اسلامپ نیز معروف است
این فرایند به عنوان معیاری برای ارزیابی یکنواختی کیفیت بتن از نظر کارایی و روانی می شناسند که در
هر «بچ» (Batch) یا سرویس های مختلف میکسر وجود دارد.

با کمک تست اسلامپ بتن به بررسی و کنترل تاثیر خوراک میکسر بر روی روان بودن بتن به شکل ساعتی
و روزانه انجام می شود.

برای مثال زمانی که رطوبت سنگدانه ها زیاد شود بر اثر افزایش اسلامپ بتن است.

اسلامپ بسیار پایین یا بالا می تواند به عنوان یک زنگ خطر برای اپراتور میکسر به شمار برود.

زمانی که این موارد مشاهده شود اپراتور باید تلاش کند تا شرایط را به حالت عادی برگرداند.

سنجش یا تست اسلامپ بتن را به محبوب‌ترین و پرکاربردترین آزمایش برای تعیین روانی بتن است که عواملی
مانند فرآیند ساده، دسترسی آسان به تجهیزات، هزینه پایین تجهیزات، قابل حمل بودن تجهیزات و امکان اجرای
آزمایش در محل پروژه باعث آن شده اند.

تجهیزات مورد نیاز سنجش یا تست اسلامپ بتن چه هستند؟

معمولا برای تست اسلامپ بتن از تجهیزاتی استفاده می شود که شامل موارد زیر می شود:

• مخروط اسلامپ: به شکل یک قالب فلزی مخروطی ناقص است و ارتفاع آن ۳۰۰ میلی متر، قطر بالایی ۱۰۰ میلی‌متر،
  قطر پایینی ۲۰۰ میلی‌متر که ضخامت آن باید حداقل ۱٫۵ میلی متر باشد. (نکته ی مهم اینکه جنس این قالب باید به
  شکلی باشد که در مجاورت با خمیر سیمان واکنش نشان ندهد و دچار تغییرات نشود)
• میله تراکم با کوبه: یک میله است که طول آن ۶۰۰ میلی متر بوده و ۱۵ میلی متر قطر دارد یک یا دو انتهای این میله
  باید مانند نیم کره گرد باشد.
• صفحه پایه: این صفحه به شکل صاف است و استاندارد ابعاد آن ۶۰۰ در ۶۰۰ میلی متر است.
  با توجه به اینکه این صفحه در زیر مخروط اسلامپ قرار می گیرد جنس آن باید غیر جاذب و سخت و سفت باشد.
• خط کش فلزی
• سرتاس یا چمچه: این وسیله مانند یک ملاقه ی فلزی است که برای ریختن ملات در مخروط اسلامپ در آن
  استفاده می شود.
• فرچه یا برس
• پارچه مرطوب
• لوازم دیگر: با توجه به اینکه دقت در مورد آزمایش یا تست بتن و اسلامپ بسیار اهمیت دارد می توان از تجهیزات
  و لوازم بیشتری استفاده شود که عبارتند از: قیف، بیلچه، ظرف اختلاط، پارچه مرطوب و زمان‌سنج هستند.

نکته مهمی که در ارتباط با تست اسلامپ بتن وجود دارد باید حتما لوازم و تجهیزات را از جنس مواد غیر جاذب انتخاب
کرد تا نسبت به خمیر سیمان واکنش نشان ندهد.

مراحل سنجش یا تست اسلامپ بتن چیست

قصد داریم در این جا مراحل اجرای تست اسلامپ را به شکل گام به گام مورد بحث و بررسی قرار دهیم:

گام اول: تمیز کردن قالب

نخست باید سطح داخلی مخروط اسلامپ بتن را به وسیله ی یک برس یا فرچه تمیز کنید. بقایای به جا مانده از آزمایش های
پیشین را به دقت با یک پارچه مرطوب تمیز کنید.

گام دوم: آماده‌سازی و جانمایی قالب

مخروط اسلامپ را به شکلی بر روی صفحه ی پایه بگذارید که قطر بزرگ آن پایین بر روی صفحه و قطر کوچ باید به سمت بالا باشد.

برای ایجاد عملکرد صحیح باید فرد آزمایش کننده باید پاهای خود را بر روی برجستگی های قسمت پایینی مخروط اسلامپ
بگذارد تا به این ترتیب قالب به صورت بدون حرکت و محکم بر روی صفحه باقی بماند.

گام سوم: ریختن بتن تازه

با استفاده از چمچمه باید بتن تازه را درون مخروط ریخته شود. باید عملیات ریختن بتن تازه به شکل سه لایه و با حجم برابر انجام بگیرد.

نکته ی قابل توجه باید قبل از این مرحله نمونه باید در ظرف اختلاط کاملا به هم زده شده باشد.

گام چهارم: تراکم نمونه

پس از ریختن نمونه ی بتن باید در هر لایه ۲۵ ضربه به وسیله ی میله ی کوبه ای وارد کنید که ضربات مورد نظر نیز باید به شکل یکنواخت
بر هر لایه وارد شده و همه ی نواحی روی سطح مقطع را پوشش بدهد.

پس از آن که لایه اول ریخته شد و ضربه ها نیز انجام گرفت باید تمرکز حدود نیمی از ضربه ها به سمت مرکز قالب انجام بگیرد.

روش ضربه زدن نیز باید به شکلی باشد که میله از لایه ی فعلی رد شده و به لایه ی زیرین نفوذ کند.

اگر پس از ضربه زدن به لایه سوم سطح بتن از سطح بالایی مخروط پایین تر قرار بگیرد باید مقداری بتن به قالب اضافه کرده
و سپس ضربه ها را وارد کنید.

در پایان باید مقداری از بتن در قسمت بالاتر از مخروط قرار بگیرد.

گام پنجم: تمیزکاری روی قالب و صفحه پایه

با استفاده از میله بتن اضافی را باید از روی مخروط کنار بزنید این فرایند باید به شکل غلطشی انجام شود، در انتها باید موادی
را که در اطراف مخروط ریخته است را از روی صفحه پایه باید تمیز شود.

گام ششم: بیرون کشیدن قالب

در این مرحله از تست اسلامپ بتن باید مخروط را به آرامی بالا کشیده و به شکل عمودی از روی بتن به سمت بالا بکشید.

پس از اینکه قالب را خارج نمودید مشاهده می کنید که بتن به سمت پایین حرکت می کند این حرکت متاثر از وزن بتن است.

گام هفتم: بررسی کیفیت اولیه نمونه

در صورتی که نمونه ی بتن به صورت کامل فرو بریزد یا در اصطلاح ریزش داشته باشد یا ممکن است به شکل قطری بریده شود
باید این نتیجه را ثبت کرد و تست اسلامپ بتن را به وسیله ی همان بتن قبلی تکرار کرد.

در صورتی که در حین دو آزمایش متوالی با برش قطری یا ریزش کامل مواجه شدید به احتمال بسیار بالا بتن مورد آزمایش از لحاظ
چسبندگی و پلاستیسیته برای سنجش بتن مناسب نخواهد بود.

در صورتی که موارد اتفاق نیافتد باید به مرحله ی بعد بروید.

گام هشتم: اندازه‌گیری اسلامپ

بعد از اینکه مخروط را جدا کردید باید آن را به شکل برعکس کنار نمونه بتن قرار بدهید. به حالتی که قطر کوچک روی صفحه و قطر بزرگ
به طرف بالا قرار گرفته باشد.

بعد از آن میله را میله را روی قالب بگذارید و به وسیله ی خط کش فاصله ی عمودی را که میان مرکز نمونه و میله قرار دارد را اندازه گیری کنید.

عددی را که به دست می آورید در اصطلاح عدد اسلامپ می نامند.

گام نهم: ثبت عدد اسلامپ

در پایان عددی را که به دست آمده است با کمترین مقدار مورد نیاز شبکه مقایسه کرده و نسبت به ثبت آن اقدام کنید.

در صورتی که رای عدم تایید کیفیت بتن باشد باید دلیل امر را که شامل: نسبت آب به سیمان،طرح اختلاط، افزودنی‌های مورد استفاده و … را تشخیص داده و برای از بین بردن مشکل اقدامات لازم را انجام بدهید.

حداقل عددی که برای اسلامپ بتن های معمولی گزارش شده است ۵ میلی متر است.

نکات مهمی نیز وجود دارد که در زمان انجام تست اسلامپ بتن باید در نظر گرفت که شامل:

• سطح داخلی قالب ها باید بدون رطوبت و تمیز باشد.
• در صفحه پایه نباید هیچ گونه لرزشی وجود داشته باشد.
• ۲ تا ۵ دقیقه پس از نمونه برداری باید آزمایش انجام بگیرد.

انواع اسلامپ بتن چیست ؟

بعد از آشنایی با مراحل تست اسلامپ بتن قصد داریم چهار حالت مختلف را که مورد که در هنگام آزمایش انجام می گیرد را توضیح دهیم.

اسلامپ ریزشی:

در این حالت بتن به صورت کامل فرو می ریزد و به شکل وا رفته بر روی صفحه پخش می شود.

این مدل از اسلامپ نشان دهنده ی نسبت سیمان بالا به آب یا طرح اختلاطی با کارایی بالا است.

زمانی که نسبت آب به سیمان بالا باشد باید بازنگری های لازم بر روی این موضوع انجام پذیرد.

در صورتی که به بتنی نیاز داشته باشید که از کارایی بالایی برخوردار باشد پیشنهاد می شود که از سنجش
تست اسلامپ کمک نگیرید.

اسلامپ برشی:

به حالتی اطلاق می شود که قسمت بالایی نمونه بر روی سطح بالایی برش می لغزد این نوع اسلامپ بیانگر بتن نامتناسب
و نیازمند به آزمایش مجدد است.

در صورتی که نمونه های دیگر نیز از نوع برشی باشند و نتیجه گیری خواهیم کرد که مخلوط بتن از چسبندگی لازم برخوردار نیست.
این حالت اغلب در طرح های اختلاطی و در ارتباط با  سنگدانه‌های زبر و خشن انجام می گیرد.

اسلامپ صفر:

در این حالت بتن در جای خود بدون نشست باقی می مانند این تست اسلامپ نمایانگر اختلاط خشک یا نسبت آب به سیمان
بسیار پایین است.

اسلامپ واقعی:

تنها حالتی در تست اسلایم بتن است که در سنجش مورد قبول واقع می شود.

هنگام اسلامپ واقعی بتنی که مورد آزمایش قرار گرفته است تنها با مقداری نشست همراه بوده است که شکل آن کم و
بیش شبیه به قالب مخروطی است.

در صورتی که طرح بتن دارای نسبت پایین آب به سیمان باشد مثل بتن مگر نتیجه ی حاصل از سنجش بتن اسلامپ فاقد اعتبار است.

در این موقعیت نتیجه سنجش اسلامپ فاقد اعتبار خواهد بود در این زمینه طرح اختلاط یا یک تغییر کوچک امکان تغییر اسلامپ
واقعی به صفر یا ریزشی را به وجود می آورد.

عوامل موثر بر اسلامپ بتن چیست؟

• نسبت آب به سیمان
• خواص مواد تشکیل دهنده: خواص شیمیایی، رطوبت، میزان درشتی و  توزیع دانه‌بندی ذرات به همراه دمای سیمانی و اندازه ی بافت،  تمیزی و رطوبت سنگدانه‌ها و دانه بندی است.
• افزودنی های شیمیایی: میزان، ترکیب، واکنش، نوع و ترتیب اضافه کردن در کنار تاثیرگذاری افزودنی های شیمیایی
• حفره هایی که: نسبت فضای خالی در مخلوط بتن وجود دارد.
  اختلاط و انتقال بتن و روش و تجهیزات بچینگ
• دمای بتن
• شرایط آزمایش که شامل: روش نمونه برداری، شیوه ی اجرای بتن ، نجش اسلامپ و وضعیت تجهیزات آزمایش

استانداردهای سنجش تست اسلامپ بتن

استانداردها و دستورالعمل‌های مختلفی برای نحوه اجرای سنجش اسلامپ بتن انجام می شود که اغلب اختلاف
زیادی میان آن ها وجود ندارد.

در بین این دستورالعمل ها و استاندارد های مختلف می توانیم به مواردی اشاره کنیم.

استاندارد تست اسلامپ بتن آمریکا:

در کشور آمریکا برای اجرای سنجش اسلامپ بتن از استانداردهای ASTM‌ و دستورالعمل‌های AASHTO  استفاده می شود.

در استاندارد هایی که مربوط به آمریکایی است ارتفاع مخروط معادل ۱۲ اینچ و قطر بالایی ۴ اینچ (حدود ۱۰ سانتی‌متر)، قطر پایینی
۸ اینچ (حدود ۲۰ سانتی‌متر) باید باشد.

براساس استاندارد ASTM باید مرحله بالا کشیدن مخروط بدون هیچ نقصی و به صورت عمودی و بدون انجام چرخش
دایره ای انجام بپذیرد که از آن به عنوان روش استاندارد آزمایش اسلامپ بتن سیمانی آب‌بند
(Standard Test Method for Slump of Hydraulic-Cement Concrete) و با کدهای «ASTM C 143» و «AASHTO T 119»شناخته می شود.

استاندارد تست اسلامپ بتن اروپا و انگلیس:

در انگلیس استانداردهای اجرای سنجش اسلامپ بتن، قطر پایینی ۲۰۰ میلی‌متر و قطر بالایی ۱۰۰ میلی‌متر ارتفاع ۳۰۰ میلی‌متر،
که از آن برای ابعاد مخروط اسلامپ استاندارد استفاده می شود.

در استانداردهای انگلیس، نیازی به بالا کشیدن عمودی مخروط از روی بتن (مانند د در استاندارد آمریکا) وجود نخواهد داشت.

سنجش اسلامپ بتن به کمک استانداردهای انگلیس با کد «BS 1881-102» و در استاندارد اروپایی با کد «BS EN 12350-2»
مشخص شده است.

استاندارد ایران: بتن تازه- قسمت دوم: تعیین روانی به روش اسلامپ – روش آزمون را معمولا برای آزمایش و سنجش بتن استفاده
می کنند.

در این استاندارد که شبیه استاندارد اروپا با تلرانس ۲ میلی‌متر انجام می گیرد.

از سوی دیگر استاندارد ایران مانند استاندارد آمریکایی قالب را به شکل یکنواخت و در مدت زمان ۵ تا ۱۰ ثانیه بدون هیچ حرکت اضافی
از روی بتن به طرف بالا کشیده می شوند.

سنجش تست اسلامپ را در ایران با کد «ISIRI 3203-2» نشان داده می شود.

روش‌های دیگر تست اسلامپ بتن و تجهیزات آن

به دلیل اجرای سریع سنجش اسلامپ بتن، از تجهیزات نوینی تحت عنوان «K Slump Tester» استفاده خواهد شد.

این دستگاه امکان اندازه گیری در یک دقیقه بعد از وارد کردن آن به درون بتن تازه عدد اسلامپ را ایجاد کرده است.

در کنار آن کارایی نسبی بتن نیز به وسیله این دستگاه قابل محاسبه می باشد.

مواردی که برای کارایی بتن بالا (اصطلاحا شل) وجود داشته باشد، پیشنهاد نمی شود که سنجش اسلامپ بتن را انجام بدهید.

در این مورد، Flow Table Test یا آزمون میز جریان به منظور تعیین روانی و کارایی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد.