قوانین ساختمان سازی برای فضاهای اقامتی و بهداشتی و آشپزخانه‌ها
قوانین ساختمان سازی چیست؟
همان طور که می دانید مقوله ی ساختمان سازی باید برمبنای قوانین و ضوابط وزارت راه و شهرسازی
انجام پذیرد.
با توجه به این امر که اجرای دقیق قوانین ساختمان‌سازی برای ساخت اصولی در کلان شهرها و
توسعه ی عمران در کشور و منطقه به عنوان امری ضروری به شمار می رود.
به همین علت است که گسترش وسعت شهرسازی در کشور نیاز به نظارت دقیق برای اجرای این مقررات
از سوی فعالان در ساخت و ساز در عرصه ی عمران و شهرسازی بیشتر از گذشته احساس می شود.
قوانین ساختمان سازی چیست ؟
با توجه به اینکه مقوله ی مسکن و ساختمان سازی به عنوان دغدغه ی همه ی افراد در زندگی محسوب
می شود.
همان طور که می دانید این امر برای افرادی که در امور ساختمان سازی فعالیت می کنند از اهمیت ویژه ای
برخوردار است.
قوانین ساختمان سازی برای فضاهای اقامتی ؟
در حالت کلی قوانین ساختمان‌سازی و مقررات مربوط به ساختمان برای هر قسمت از بنا به یک شکل
وضع می شوند.
به علت کیفیت و ارتقای زندگی افراد ساکن در بنا و امنیت بیشتر در زمان بهره برداری از ساختمان است.
فضا های اقامتی در یک ساختمان شامل : اتاق نشیمن و اتاق پذیرایی، اتاق خواب هستند که به عنوان
پارامترهای مهمی به شمار می روند.
این فضا ها را باید براساس فاکتورهایی که تعیین شده است بسازید و از حدی که تعیین شده است نباید
کمتر باشد.
فاکتورهای تعیین شده عبارتند از: ابعاد و ارتفاع داخلی، سطح زیربنا ، نورگیری و تهویه است.
براساس قانون ساختمان سازی تمام اتاق‌ها ملزم به داشتن حداقل یک در ورودی استاندارد هستند.
برای اتاق خواب‌ها، اتاق‌های چند منظوره و نشیمن حتما باید از نوع لولایی یا پاشنه ای باشد.
عرض مفید در ورودی اصلی در اتاق‌ها باید حداقل ۰٫۸ متر و ارتفاع مفید آن حداقل ۲٫۰۵ متر باشد.
در قوانین ساختمان سازی دو قانون کلی برای فضاهای اقامت وجود دارد :
حداقل اندازه سطح کف برای این فضاها، آستانه درها، کمدهای دیواری توکار، فضای طاقچه‌ها و
نازک کاری دیوار و سقف را شامل نمی‌شود.
اگر اتاقی تنها یک راه دسترسی داشته باشد، این راه نباید از اتاق اقامتی دیگری باشد.
تنها در شرایطی این امر امکان پذیر است که در آن واحد اقامتی غیر از این دو اتاق، فضای دیگری نبوده و
یا اینکه براساس مقررات ساختمان یک فضای الحاق شده به فضای اقامت دیگر به شمار برود.
قوانین ساختمان سازی مربوط به متراژ فضای اقامتی
- حداقل متراژ مجاز برای زیربنای یک فضای اقامتی ۶٫۵ مترمربع است.
- حداقل عرض مجاز برای یک فضای اقامتی ۲٫۱۵ متر است.
- حداقل ارتفاع مجاز برای یک فضای اقامتی ۲٫۴ متر است و این ارتفاع باید در تمام سطح رعایت شود. برای اتاق‌هایی که در زیر سقف شیب‌دار یا شیروانی واقع شده‌اند، ارتفاع در قسمت‌هایی با فاصله ۰٫۳ متر از کوتاه‌ترین قسمت آن نباید از ۲٫۰۵ متر کمتر باشد.
- ارتفاع فضای زیر چارچوب درها و تیرها، لوله‌ها، و دیگر عناصر الحاق شده به سقف فضای اقامتی که از زیر آن تردد صورت می‌گیرد نباید از ۲٫۰۵ متر کمتر باشد.
- اگر در یک فضای اقامتی میان طبقه ایجاد شود، حداقل ارتفاع مجاز برای قسمت بالایی ۲٫۱۰ متر و برای قسمت پایینی ۲٫۴ متر است.
قوانین ساختمان سازی مربوط به نور و تهویه فضای اقامتی
- برای هر فضای اقامتی، داشتن حداقل یک یا چند در و پنجره شیشه‌ای رو به فضای باز یا خیابان و معبر عمومی الزامی است.
- سطح این شیشه الزامی در فضا باید حداقل یک هشتم مساحت کف باشد. چنانچه پنجره‌ها تنها در یک دیوار فضا قرار گرفته باشند و فاصله آن دیوار با دیوار مقابلش بیش از ۴٫۵ متر باشد، سطح شیشه باید حداقل یک هفتم کف باشد
- در فضاهای اقامتی در صورتی که لبه بالایی پنجره‌ها، به غیر از نورگیر سطح شیب‌دار، در ارتفاعی کمتری ۲٫۱۰ متر قرار بگیرد و فاصله آن با دیوار رو‌به‌رو بیش از ۴٫۵ متر باشد، سطح شیشه الزامی مجاز حداقل یک پنجم فضا است
چنانچه پنجره‌های فضا رو به ایوان باز شود، شرایط زیر برای ایوان ضروری است.
- فضای ایوان باید با فضای باز ارتباط مستقیم داشته باشد و به طوری که هیچ نوع مانعی در مقابل
جریان هوا و نور خورشید قرار نداشته باشد. - مابین فضای اتاق یا اقامت و ایوان نباید محفظه آفتابگیر تعبیه شود.
- در و پنجره‌های ضروری اتاق باید با ابعاد گفته شده در بالا، به طور مستقیم و بدون هیچ مانعی
رو به فضای سرپوشیده ایوان باز شود. - در فضاهای اقامتی که سیستم تهویه آن به صورت مکانیکی تعبیه شده است، ضرورت دارد تا
این سیستم با فضای خارج ارتباط مستقیم داشته باشد تا تعویض هوای طبیعی امکان‌پذیر باشد. - در صورتی که یک فضای اقامتی نور خود را از پاسیو یا حیاط خلوت تامین می‌کند، باید حیاط و یا
پاسیو از نظر سطح و سایر ضوابط استاندارد باشد.
مقررات ساختمان برای نورگیری فضا به صورت طبیعی از قسمت سقف
براساس قوانین ساخت و ساز در صورتی که برای فضای اقامتی تامین نور طبیعی از طریق پنجره ها
امکان پذیر نباشد این امکان وجود دارد که تا حداکثر ۵۰ درصد آن را در هنگام انجام قوانین ساخت و ساز
به وسیله ی نورگیر سقفی ایجاد می شود.
مقررات ساختمان مربوط به در و پنجره
- تمام اتاق‌ها ملزم به داشتن حداقل یک در ورودی استاندارد هستند. برای اتاق خواب‌ها، اتاق‌های
چند منظوره و نشیمن حتما باید از نوع لولایی یا پاشنه ای باشد. - عرض مفید در ورودی اصلی در اتاق‌ها باید حداقل ۰٫۸ متر و ارتفاع مفید آن حداقل ۲٫۰۵ متر باشد. چنانچه در یک اتاق از درهای چند لنگه استفاده شود، پهنای ۰٫۸ متر باید متعلق به لنگه فعال در باشد.
- در هر فضای اقامتی حداکثر ۷ متر عمق نورگیری برای نور گرفتن از یک پنجره مجاز است.
قوانین ساختمان سازی برای آشپزخانه‌ها و اماکن پخت‌و‌پز
همان طور که می دانید آشپزخانه یکی از مهم ترین فضا ها در خانه ها به شمار می روند به
همین علت است که در هنگام خرید، رهن یا اجاره ی منزل افراد به این مورد می پردازند.
برای انتخاب بهتر یک منزل مطابق سلیقه تان بهتر است با اطلاعات فنی قوانین ساختمان سازی
برای یک آشپزخانه استاندارد آشنا شوید.
برای ساخت فضای آشپزخانه در بنا نیز سه ضرورت کلی به شرح زیر در نظر گرفته شده است :
- سطح زیر بنا، ابعاد و ارتفاع داخلی سطوح همچنین وضعیت نورگیری و تهویه فضای آشپزخانه
نباید از میزان حداقلی که در ادامه آورده شده کمتر باشد. مقادیر حداقلی که ذکر خواهد شد
همچون فضای اقامتی، قفسه‌ها، آستانه درها، کمدهای دیواری توکار، فضای طاقچه‌ها و نازک‌کاری
دیوار و سقف را شامل نمی‌شود. - دسترسی به هیچ اتاق یا فضای اقامتی نباید از طریق فضای آشپزخانه باشد اما عکس این قاعده
مجاز است.
یعنی در بناهایی با چند فضای اقامتی مستقل مانند خانه‌های با دو نشیمن، اگر دسترسی به
فضای آشپزخانه تنها از یک فضا تامین شود ایرادی ندارد به شرط آنکه مانعی برای فعالیت در فضا
ایجاد نکند.
- نوع حریم‌ها و شرایط نصب کلید و پریز و سایر وسایل الکتریکی، چنانچه در محدوده تجهیزاتی قرار
داشته باشند که در آن‌ها از آب استفاده می‌شود لازم است تا مقررات ایمنی تصویب شده از سوی
وزارت راه و شهرسازی به صورت کامل در آن رعایت شده باشد.
قوانین مربوط به اندازه‌های لازم در فضای آشپزخانه
با توجه به اینکه مساحت فضای آشپزخانه را بر مبنای موقعیت و نوع کاربرد آن در نظر می گیرند با این
تفاسیر باز هم برای این فضا یک میزان حداقلی تعیین شده است:
- اگرچه مساحت فضای آشپزخانه بر اساس نوع کاربرد و موقعیت آن تعیین می‌شود، اما باز هم یک
میزان حداقلی برای آن معین شده است.
حداقل سطح لازم برای زیر قفسه‌ها ۵٫۵ متر مربع و حداقل ابعاد فضای آشپزخانه ما بین دیوارهای
اصلی باید ۱٫۸ متر باشد.
در هر آشپزخانه لازم است تا فضایی به مساحت ۲٫۷۵ مترمربع به صورت مستقل و خارج از
قفسه‌بندی‌ها برای کار تعبیه شود. - در آشپزخانه‌های دیواری نیز باید محیط کاری بدون هیچ نوع وسیله ثابت به عرض حداقل ۰٫۹ متر در
نظر گرفته شود مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به شکل دیگری تعیین شده است.
قوانین مربوط به نور و تهویه فضای آشپزخانه
- شرایط نورگیری بسته به نوع آشپزخانه متفاوت است.
در آشپرخانه‌های مستقل باید نور طبیعی وجود داشته باشد اما برای آشپزخانه‌های باز و دیواری
استفاده از تهویه و نورگیر مصنوعی نیز مجاز است اگر امکان تعبیه نور و تهویه طبیعی در فضا نباشد.
فراهم کردن تخلیه هوای مکانیکی برای آشپرخانه‌های دیواری و باز ضرورت دارد. - اگر برای آشپزخانه نصب هواکش بالای اجاق یا همان هود ضروری باشد، باید سیستم تخلیه هوای
هود به وسیله کانال مجزایی به خارج از بنا مرتبط شود.مقررات لازم برای آشپزخانه‌های صنعتی و
تجاری با بناهای مسکونی متفاوت است. - در صورتی که یک آشپزخانه نور خود را از پاسیو یا حیاط خلوت تامین کند، باید حیاط و یا پاسیو از
نظر سطح و سایر ضوابط استاندارد باشد.
قوانین مربوط به پوشش دیوار و کفسازی آشپزخانه‌ها
- کفپوش مکان‌های پخت و پز چه از نوع مستقل باشد و چه باز و فضای کار، لازم است از نوع کاشی
یا مصالحی مشابه باشد که امکان نظافت و شست‌و‌شو آن فراهم باشد. - پوشش دیوارها، کف و سقف آشپزخانه‌ها صنعتی و تجاری مقررات خاص خود را شامل می‌شود.
- اطراف ظرفشویی و اجاق گاز در تمام انواع آشپزخانه‌های مسکونی و اداری باید تا ارتفاع حداقل ۱٫۵ متر
از کاشی و و مصالح مشابه آن پوشیده شود.
مقررات ساخت فضاهای بهداشتی
شاید به این فکر کنید که فضا های بهداشتی مساحت کمی را در ساختمان به خود اختصاص دهند اما
از لحاظ اجرا و ساخت به عنوان سخت ترین قسمت های ساختمان به شمار می رود.
با توجه به این براساس قوانین ساختمان‌سازی مقررات سخت گیرانه ای برای این بخش از ساختمان
وضع شده است که دارای چند ضابطه ی کلی به شرح ذیل است:
رای هر بنا مستقل از نوع کاربرد آن لازم است تا به میزان کافی فضاهای بهداشتی تامین شود.
برای بناهای عمومی و یا هتل‌ها و مسافرخانه ها، خانه‌ها سالمندان و مراکز درمانی فضاهای
بهداشتی مناسب برای معلولین نیز باید تعبیه شود.
سطح زیر بنا، ابعاد و ارتفاع داخلی سطوح همچنین وضعیت نورگیری و تهویه برای فضاهای
بهداشتی نباید از میزان حداقل کمتر باشد.
مقادیر حداقلی که ذکر خواهد شد همچون فضای اقامتی، قفسه‌ها، آستانه درها، کمدهای دیواری توکار،
فضای طاقچه‌ها و نازک‌کاری دیوار و سقف را شامل نمی‌شود.
اگر یک ساختمان دارای دو یا چند فضای مستقل از هم باشد تنها در شرایطی می‌توان دسترسی را از
طریق یکی از فضاها تامین کرد که آن فضا برای همه قابل دسترس بوده و تهویه لازم نیز بر اساس مقررات
فراهم شده باشد.
بر اساس قوانین اسلامی، ساخت سرویس بهداشتی (توالت) در هیچ بنایی نباید در جهت قبله صورت بگیرد.
شرایط نصب پریز و کلیدها و تجهیزات برقی دیگر و همچنین نوع حریم آن‌ها نیز باید ایمنی استفاده کنندگان
از فضاهای بهداشتی تامین شود.
مقررات ساختمان مربوط به حداقل اندازه‌های لازم برای فضاهای بهداشتی
ضلع کوچک‌تر هر فضای بهداشتی تحت هیچ شرایطی نباید از ۱٫۱ متر کمتر باشد.
اگر برای یک فضای بهداشتی مانند حمام محدوده پیش‌ورودی در داخل فضای دوش در نظر گرفته شده باشد،
یکی از ابعاد فضای دوش باید حداقل ۱٫۵ متر باشد.
برای توانیاب‌ها باید فضای بهداشتی به ابعاد حداقلی ۱٫۵ در ۱٫۷ در نظر گرفته شود.
ارتفاع یک فضای بهداشتی در بخش‌هایی که عموما فرد ایستاده است نباید از ۲٫۱ متر کمتر باشد.
قوانین مربوط به نور و تهویه در فضای بهداشتی
بنا بر قوانین ساختمان سازی و مقررات ساختمان برای فضاهای بهداشتی ضرورتی ندارد که نورگیری
و تهویه هوا به صورت طبیعی صورت بگیرد و این کار می‌تواند از طریق سیستم نور و تهویه مصنوعی
نیز انجام شود. اگر سیستم تبادل هوای طبیعی در یک فضای بهداشتی تعبیه شود باید حداقل ۰٫۱۸
مترمربع مساحت داشته باشد.
پوشش دیوار و کف سازی فضای بهداشتی
در کلیه بناها، دیوارهای دستشویی و توالت باید حداقل تا ارتفاع ۱٫۲ متر و برای حمام‌ها تا ارتفاع ۲ متر
از سطح کف فضای بهداشتی با کاشی پوشیده شده باشد و در کفسازی نیز رعایت عایق‌کاری رطوبت
به و پوشش کف و مصالح مشابه ضرورت دارد.
آگاهی نسبت به اطلاعات فوق باعث می شود که شما در هنگام خرید، رهن یا اجاره منزل با دیدی دقیق تر
به انتخاب بپردازید و خانه ای را انتخاب کنید که مطابق استاندارد ها و سلایق شما باشد.
