امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی، سطح توقع مردم از ساخت انواع بناهای فرهنگی مانند سالنهای آمفی تئاتر، فرهنگسراها، سالنهای سینما و … افزایش پیدا کرده است. از آنجا که ساخت این مجموعهها هم زمانبر و هم پرهزینه میباشد، امکان تغییر بنا به طور سالانه وجود ندارد . بنابراین میبایست این نوع از بناها را به گونهای طراحی کرد که حداقل چندین سال قابل استفاده باشد و طراحی آن در مدت زمان کم قدیمی نشود. بنابراین، طراحی سالنهای فرهنگی مانند طراحی آمفی تئاتر به صورت حرفهای و جامع بسیار حائز اهمیت میباشد. همانطور که میدانیم یک سالن آمفی تئاتر از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که در این مقاله به بررسی نحوه طراحی آمفی تئاتر میپردازیم.
ورودی: فضای ورودی سالن بایستی به گونهای طراحی شود که افراد به صورت خطی با فضای حدود دو متر به ازای هر ۴ نفر و یا یک متر مربع به ازای هر ۶ نفر، پشت سر هم قرار بگیرند تا امکان تجمع پشت درب ورودی وجود نداشته باشد.
سالن انتظار: پس از گذشت از ورودی سالن به سالن انتظار میرسیم. فضای لازم برای این بخش نیز به ازای هر شش نفر یک متر مربع میباشد که برای ایجاد فضای باز و آزاد و استاندارد سازی سالن انتظار این عدد را ضربدر ۳ میکنند.
عموما در کنار سالن انتظار، کافی شاپ و سرویس بهداشتی نیز وجود دارد که فضای محاسبه شده برای این قسمت با احتساب میزهای چهار نفره، به ازای هر میز ۷۶/۵ متر میباشد و فضای آشپزخانه کافی شاپ در حدود ۱۵ متر محاسبه میشود. سرویس بهداشتی باید در مکانی تعبیه شود که دور از چشم عموم باشد و فضای مناسب برای آن حدود ۳۰ متر است.
بعد از سالن انتظار نوبت به طراحی آمفی تئاتر میرسد. در طراحی آمفی تئاتر میزان ظرفیت فضای سالن به عوامل مختلفی همچون: شکل و اندازه سن مورد انتخاب، وجود سیستمهای صوتی تصویری، خط دید و … بستگی دارد. عموما در طراحی آمفی تئاتر، به ازای هر ردیف ۱۶ صندلی لازم است. علاوه بر این به ازای هر تماشاچی به صورت نشسته ۵/۰ متر فضا را در نظر میگیرند.
این فضا شامل اتاق لباس، اتاق گریم، اتاق نور و صدا، اتاق کارگردان، اتاق گروه موسیقی و فضای استراحت میباشد. در اتاق لباس نکته حائز اهمیت حفظ حریم خصوصی مخصوصا برای بانوان است. استاندارد مساحت لازم برای هر نفر ۵ متر مربع میباشد. عموما در هر اتاق لباس، یک انبار لباس به ابعاد ۵و۷ متر مربع نیز وجود دارد. اتاق گریم را نزدیک به فضای سن با طراحی نور کافی میسازند. وجود سرویس بهداشتی یکی دیگر از ارکان اتاق گریم میباشد. فضای مناسب برای این اتاق ۹ متر مربع است. اتاق نور و صدا نیز باید به گونهای طراحی شود که به فضای سن دید مستقیم داشته باشند. کمترین فضای لازم برای این کار ، برای نورپرداز حدود ۶ متر مربع و برای صدابردار حدود ۵ متر مربع است. در این فضا به یک انباری که بتوان تجهیزات مربوط به نورپردازی و صدابرداری را در آن نگهداری کرد به وسعت ۱۲ متر نیاز است.
اتاق کارگردان نیز مانند اتاق گریم میبایست به صحنه نزدیک باشد تا در صورت نیاز کارگردان بتواند با عوامل تئاتر مخفیانه ارتباط برقرار کند. استاندارد این فضا اتاقی به ابعاد ۹ متر مربع میباشد. در اتاق گروه موسیقی فضایی در حدود ۱۶ متر مربع به همراه یک انباری ۴ متری در مکانی که میزان سر و صدا در آنجا کم بوده و این بخش مزاحمتی برای سایرین نداشته باشد برای این کار مناسب است. همچنین تیم اجرا پس از تمرینهای مکرر خود به فضایی برای ایجاد تمرکز و استراحت با مساحتی در حدود به ازای هر نفر ۵/۲ متر نیاز دارد.
در طراحی آمفی تئاتر بخش اداری سالن شامل: اتاق ریاست، بخش حسابداری و انفورماتیک، اتاق آرشیو میباشد که در ادامه به اختصار به بررسی هر یک میپردازیم. اتاق ریاست عموما با اتاق جلسات در یک مکان ادغام میشوند که میبایست در بهترین نقطه از فضای مجموعه آمفی تئاتر احداث شود. مساحت مناسب برای این اتاق ۳۵ متر میباشد. بخش حسابداری شامل اتاق حسابداری، اتاق بایگانی و واحد کامپیوتر به ترتیب با ابعاد ،۵،۱۶ و ۱۶ متری میباشد. استاندارد اتاق آرشیو نیز شامل بخش های آرشیو، اتاق مسئول آرشیو و مرکز اسناد سالن آمفی تئاتر با ابعاد ۲۰،۹،۱۶ متر میباشد
این بخش شامل موتورخانه، انبار مرکزی و پارکینگ میباشد . در طراحی آمفی تئاتر، موتورخانه بایستی در جایی تعبیه شود که قادر به سرویسدهی به تمام بخشها باشد و فضایی در حدود ۵۰ متر برای این کار مناسب است. برای انبار مرکزی فضایی در حدود ۲۵ متر کفایت میکند. مساحت مورد نیاز برای پارکینگ نیز به ازای هر خودرو حدود ۱۸ متر مربع است. لازم به ذکر است که در طراحی آمفی تئاتر، میبایست همهی اتفاقات مانند حضور همزمان تعداد زیادی از میهمانان و رفت و آمد در مواقع اضطراری، قابلیت استفاده از امکانات سالن برای افراد معلول، نابینا، سالخورده و کم توان و.. را پیش بینی کرد. از جمله نکات مهم در طراحی داخلی آمفی تئاتر، رعایت استانداردهای صندلی آمفی تئاتر مانند نحوه چیدمان صندلی و فاصله آنها از یکدیگر و…. است.