راههای خروج از بنا و فرار از حریق

۳ -۱ راههای خروج از بنا و فرار از حریق  

 تعاریف ۱-۱-۳ 

در این مبحث از مقررات ملّی ساختمان، به منظور اعمال مقررات محافظت ساختمانها دربرابر حریق،  واژه‌ها و اصطلاحات با معانی و مفاهیمی که در این بخش ذکر شده است، استفاده میشوند.    

۳-۱-۱-۱ آتریوم:

یک فضای باز قائم که به دلیل ارتباط تعدادی از طبقات ایجاد و برای مقاصدی  بهجز پلکان، آسانسور، پله برقی، داکت تاسیسات برقی و مکانیکی یا تهویه هوا بهکار گرفته میشود.    

۳-۱-۱-۲ آزمایش حریق استاندارد:

آزمایش یا آزمایشهـای اسـتاندارد ویـژه بـرای شناسـایی  مقاومت و رفتار مصالح، فرآوردهها، اعضا و اجزای ساختمانی در مقابل آتـش سـوزی، کـه مشخصـات  اجرایی آنها بعداً بهوسیله مقررات مربوط به خود تعیین خواهد شد.  

۳-۱-۱-۳ ارتفاع طبقه و بنا:

منظور از ارتفاع طبقه، فاصله قائم از کف تمام شده آن طبقه تا کف  تمام شده طبقه بالاتر است. ارتفاع طبقه آخر بنا، حد فاصل کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده  متوسط سطح بام ساختمان میباشد. ارتفاع بنا به ارتفاع تمام طبقات یا فاصله قائم از تراز متوسط کف  زمین طبیعی تا متوسط ارتفاع بام ساختمان گفته میشود.  

۳-۱-۱-۴ افزایش بنا:

انجام هرگونه عملیات ساختمانی که سطح یا حجم یک بنا را افزایش دهد. 

۳-۱-۱-۵ اعضای باربر:

اعضایی از ساختمان که بار مرده و زنده ساختمان را به شالوده‌ها انتقـال  میدهند.  

۳-۱-۱-۶ بازارچه:

یک مجتمع ساختمانی که شامل تعدادی از انواع تصرفهـای متفـاوت اعـم از  عرضه کالا بهصورت متمرکز و غیرمتمرکز، غذاخوری، اماکن سرگرمی، تفریحی و خدماتی باشد.    

۳-۱-۱-۷ بالابر:

اتاقک یا سکویی که به مکانیسم بالا و پائین شدن در مسیر قـائم و ثابـت مجهـز  باشد.  

۳-۱-۱-۸ بنای موجود:

بنایی که مطابق مقررات و قوانین گذشته اجرا و تکمیل شده است.    

۳-۱-۱-۹ پناهگاه امن:

فضایی که در موقع حریق بهعنوان پناهگـاه موقـت مـورد اسـتفاده قـرار  میگیرد. مساحت این فضا با احتساب ۲۸/۰ مترمربع برای هر نفر محاسبه میگردد.    

۳-۱-۱-۱۰ پارکینگ باز:

پارکینگ به مکانی اطلاق میگردد که بـه منظـور توقـف خـودرو مـورد  استفاده قرار میگیرد. پارکینگ باز به انواعی از پارکینگ گفته میشود که به ازاء هر متر از محیط کل  پارکینگ ۴/۰ مترمربع مساحت بازشو داشته و حداقل در ۴۰ درصد طول محیط یا به صورت مساوی  در دو ضلع مقابل پارکینگ توزیع شده باشند.  

۳-۱-۱-۱۱ پارکینگ بسته:

به هر پارکینگی که باز نباشد، پارکینگ بسته گفته میشود.    

۳-۱-۱-۱۲ پارکینگ مکانیزه:

به پارکینگهایی اطلاق میشود که فاقد طبقـه بـوده و خودروهـا  بدون حضور راننده و به وسیله تجهیزاتی که با رایانه کنترل میشوند، در محل خود جای میگیرند.    

۳-۱-۱-۱۳ پلکان خارجی:

پلکانی که بیش از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضای آزاد باشد.

۳-۱-۱-۱۴ پلکان متحرک:

پلکانی که به کمک وسایل و دستگاههای مکانیکی حرکت کند. رجوع   .۶-۴-۱-۳ بند به شود 

۳-۱-۱-۱۵ پنجره حریق:

پنجرهای که با “آزمایش حریـق اسـتاندارد ” حـائز شـرایط مقاومـت و  محافظت دربرابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد.  

۳-۱-۱-۱۶ پنجره چشمی:

پنجرهای که فقط برای تأمین دید به فضای مجاور تعبیه شده باشد.    

۳-۱-۱-۱۷ تائید شده، تصویب شده:

تائید و تصـویب مصـالح، لـوازم و تأسیسـات سـاختمانی،  طرحها، روشها و ساختارها، یعنی تائید و تصـویب آنهـا توسـط مقامـات قـانونی مسـئول، مراکـز و  آزمایشگاههای دارای صلاحیت که مطابق ضوابط، استانداردها و مقررات مربوطه، با انجام آزمـایش و  بررسی مستقیم یا غیرمستقیم (توسط اشخاص مورد اعتماد، یا برحسب اصول مطمئن از طرف مقامات  ذیصلاح و نهادهای علمی و فنی شناخته شده) صورت میگیرد.  

 تائید و تصویب تصرف، یعنی تائید و تصویب یک یا چند نوع بهرهگیری از بنا، که بنا بدان مقاصد  استفاده خواهد شد، توسط مقامات دارای صلاحیت قانونی و مسئول که مطابق مقـررات مربوطـه بـا  استناد به ارائه ادله دقیق و قاطع برای هماهنگی کامل ساختمان با مقررات اصولی درمورد آن تصرف  یا تصرفها انجام میشود.  

۳-۱-۱-۱۸ تخلیه خروج:

بخشی از “راه خروج” که بین “خروج” و معبر عمومی قرار گرفته است.    

۳-۱-۱-۱۹ تصرف:

منظور از تصرف، نوع بهرهگیری از بنا یا بخشی از آن است که به مقاصدی معلوم  در دست بهرهبرداری بوده یا قرار است برای آن مقاصد استفاده شود.  

۳-۱-۱-۲۰ تصرف بسیار پرخطر:

بناهایی که به مناسبت نوع تصرف، دارای مواد و مصالح بسـیار  آتشزا، سمی، سوزا، خورنده و انفجاری باشند و بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویـات قابـل احتراق در آنها ۱۵۰ کیلوگرم در هر مترمربع زیربنا و بیشتر باشد، دارای تصرف بسیار پرخطر شناخته  شده و شامل تمام بناهای با تصرف مخاطره آمیز و آن دسته بناهای با تصرف صنعتی و انبـاری کـه  دارای چنین باری هستند، می‌شوند.  

۳-۱-۱-۲۱ تصرف پرخطر:

بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها بین  ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در مترمربع زیربنا باشد، دارای تصرف پرخطر شناخته شده و شامل آن دسـته  بناهای با تصرف صنعتی و انباری که دارای چنین باری هستند، می شوند.  

۳-۱-۱-۲۲ تصرف کم خطر:

بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها تا  ۵۰ کیلوگرم در مترمربع زیر بنا باشد، دارای تصرف کم خطر شناخته شده و شامل بناهای با تصرف  مسکونی، آموزشی- فرهنگی، درمانی- مراقبتی، تجمعی، اداری- حرفهای و آن دسته بناهای با تصرف صنعتی و انباری که بار محتویات قابل احتراق در آنها از ۵۰ کیلوگرم در متر مربع کمتر است، میشوند.    

۳-۱-۱-۲۳ تصرف میان خطر:

بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها  بین ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در مترمربع زیربنا باشد، دارای تصرف میان خطـر شـناخته شـده و شـامل  بناهای با تصرف تجاری و آن دسته بناهای با تصرف صنعتی و انباری که دارای چنین باری هستند،  میشوند.  

۳-۱-۱-۲۴ تغییرات:

هرگونه دگرگونی یـا تغییـر و تبـدیل در سـاختمان، در راههـای خـروج از  ساختمان و در تأسیسات مکانیکی و برقی ساختمان که به قصد توسعه ساختمان نباشد.    

۳-۱-۱-۲۵ حریق بند:

اعضایی از بنا، شامل دیوار، سقف و کف مقاوم حریق که بتوانـد در مقابـل  سوختن تمام بار حریق واقع در فضای مربوط به خود، ایستادگی و مقاومت کند.

۳-۱-۱-۲۶ حیـاط:

فضای باز بدون سقف و بدون تصرف که از دو یا چند طرف با دیوارهای خارجی  بنا محصور باشد و اگر از همه طرف به دیوارهای خارجی بنا محصور شود، در آن صورت به آن حیاط  داخلی گفته میشود.  

۳-۱-۱-۲۷ خانـه:

فضای زندگی حداکثر با دو طبقه ارتفاع، بـا حمـام و آشـپزخان ه مسـتقل کـه  بهمنظور سکونت یک یا دو خانوار (با حداکثر ۱۶ نفر در هر طبقه) درنظر گرفته شده باشد.    

۳-۱-۱-۲۸ خـروج:

بخشی از “راه خروج” که به وسیله ساختار و تجهیزات مقاوم حریق، براساس  ضوابط و مقررات از سایر فضاهای ساختمان جدا و ایمن شده و مستقیم یا از طریق تخلیه خروج بـه  معبر عمومی منتهی شود. رجوع شود به بند ۳-۱-۳-۳ . 

خروج افقی ۲۹-۱-۱-۳ 

۳-۱-۱-۳۰ خطرات ناشی از محتویات داخل بنا:

محتویات داخلی بناها از دیدگاه مقدار بار حریق  به سه گروه پرخطر (بیش از ۱۰۰کیلوگرم برمترمربع بار حریق)، میـان خطـر (بـیش از ۵۰ تـا ۱۰۰ کیلوگرم درمترمربع بار حریق) و کم خطر (تا ۵۰ کیلوگرم در مترمربع بار حریق) دسته بندی میشوند.  محتویات داخلی بناها ازدیدگاه دیگری که نوع خطر را مشخص میکند به سه گروه خطر شدید، خطر  معمولی و خطرضعیف دسته بندی میشوند.  

۳-۱-۱-۳۱ خطر شدید:

بناهائی هستند که درآنها مواد، مصالح و کالاهـای خطرنـاک نگهـداری،  فراوری یا استفاده می شوند. این بناها باید با مقرراتی که بهطور اختصاصی برای آنها تدوین خواهد شد،  نیز مطابقت داده شوند. محتویات با خطر شدید خود در ۵ رتبه دسته بندی میشوند. 

الف) خطر شدید رتبه ۱ :مواد و مصالحی که با خود خطر انفجار و ترکیدن همراه دارند. 

ب) خطر شدید رتبه ۲ :محتویات و موادی را شامل میشود که ناگهان و بهطـور یکجـا خطـر آتـش  گرفتن دارند.

پ) خطر شدید رتبه ۳ :محتویات با خطر شدید رتبه ۳ مواد و مصالحی هستند که به سوختن دیگر  اجسام درحریقها کمک میکنند.  

ت) خطر شدید رتبه ۴ :شامل مواد و مصالحی هستند که برسلامت اشخاص تاثیر مستقیم دارند. 

ث) خطر شدید رتبه ۵ :این گروه شامل مواد و مصـالح مـورد اسـتفاده درسـاخت نیمـه هـادی هـای  الکترونیکی است.  

۳-۱-۱-۳۲ خطر معمولی:

محتویاتی هستند که از لحاظ سوختن در حریقها شرکت میکننـد و  امکان سوختن آنها به صورت معمولی یا سریع وجود دارد. این گروه محتویات اغلب در موقع  سوختن حجم نسبتاً زیادی دود تولید میکنند.  

۳-۱-۱-۳۳ خطر ضعیف:

محتویاتی هستند که درمواقع بروز حریق چندان میل به سوختن نداشته  و آتشگیری خود به خود در آنها اتفاق نمیافتد.  

۳-۱-۱-۳۴ خودبسته شو:

اصطلاح “خودبسته شو” هنگامی که در مورد درهای حریـق یـا سـایر  بازشوهای حفاظتی به کار برده شود، به مفهوم بسته بودن در (یا بازشو) در حالت عادی و بسته شدن  آن پس از عبور است، که برای اطمینان از انجام این عمل، در به یک وسیله مکانیکی تائید شده مجهز  می شود.  

۳-۱-۱-۳۵ خودکار:

اصطلاح “خودکار” درمورد تجهیزات محافظت دربرابر حریق، برای وسایل و  دستگاههایی بهکار برده میشود که در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراق، خود به خود و بدون  دخالت انسان عمل کنند.  

۳-۱-۱-۳۶ خودکار بسته شو:

این اصطلاح هنگامی که درمورد درهای حریق یا سایر بازشوهای  حفاظتی به کار برده شود، منظور بسته شدن در (یا بازشو) به هنگام حریق در اثر واکنش به برخی از  محصولات احتراق یا از طریق گرفتن فرمان از محلی دیگر است.

۳-۱-۱-۳۷ خیابان:

هر نوع راه عبور و مرور عمومی در فضای باز، که دارای حداقل ۹ متر عـرض  بوده و بهنحوی طرح شده باشد که امکان استفاده واحدهای آتشنشانی برای اطفای حریق را فـراهم  آورد. معابر داخل فضاهای بسته و تونلها اگرچه مورد استفاده عبور و مرور عمومی قرارگرفته و ماشـین رو  باشند، به عنوان خیابان ملحوظ نمیشوند.  

۳-۱-۱-۳۸ در حریق:

دری که با انجـام “آزمـایش حریـق اسـتاندارد ” حـائز شـرایط مقاومـت و  محافظت دربرابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد.  

۳-۱-۱-۳۹ دسترس خروج:

بخشی از “راه خروج” که از هر نقطه ساختمان منتهی بـه قسـمت  “خروج” می شود. رجوع شود به بند ۳-۱-۳-۲ . 

۳-۱-۱-۴۰ دستگیره محافظ:

لوله، چوب یا هر پروفیلی که در طول راه پله و بالکن برای گرفتن دست و نلغزیدن انسان نصب شود.  

۳-۱-۱-۴۱ دستهبندی تصرفها:

تمام تصرفها براساس میانگین وزن محتویات قابل احتراق در  مترمربع زیربنای ساختمان، در چهار گروه تصرفهای بسیار پرخطر، تصرفهای پرخطر، تصرف هـای  میان خطر و تصرفهای کم خطر دسته بندی میشوند.  

۳-۱-۱-۴۲ دوام دربرابر حریق:

مدتی که مصالح یا قطعات و اجزای ساختمانی درمقابل شـرایط  خاص اجرای “آزمایش حریق استاندارد” همچنان عملکرد خود را حفظ کنند.    

۳-۱-۱-۴۳ دودبند:

وسیله جداسازی با مشخصات مقاوم حریق یا غیرمقاوم دربرابر حریق که بـه  صورت افقی یا قائم، مانند دیوار، کف یا سقف بهمنظـور ممانعـت از جریـان دود، طراحـی و سـاخته  میشود. موانع دود ممکن است برای حفاظت بازشوها نیز به کار گرفته شوند.

۳-۱-۱-۴۴ دیوار جان‌پناه:

بخش امتداد یافته دیوارهای خارجی بنا در بام که بـه منظـور تـامین ایمنی و تفکیک همسایگی اجرا می شود.  

۳-۱-۱-۴۵ دیوار دودبند:

دیوار یا دیواره‌ای که راهروی خروج را قطع کرده و به یک یا چنـد در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد.  

۳-۱-۱-۴۶ دیوار کتیبه:

بخشی از دیوار خارجی ساختمان که پائین یا بالای پنجره (یا بازشو) واقع می شود.  

۳-۱-۱-۴۷ دیوار مشترک:

دیواری که در مرز مالکیت دو ساختمان بـرای بهـره گیـری مشـترک ساخته می شود.  

۳-۱-۱-۴۸ راه خروج:

مسیر ممتد و بدون مانعی که برای رسیدن از هر نقطه ساختمان بـه یـک محوطه باز یا معبر عمومی درنظر گرفته شود. راه خروج از سه بخـش مشـخص “دسـترس خـروج “،  “خروج” و “تخلیه خروج” تشکیل شده است. رجوع شود به بند ۳-۱-۴ . 

۳-۱-۱-۴۹ راه پله:

بخشی از مجموعه راه خروج شامل تعدادی پله یا سکو که در مجموع رفـت و  آمد از یک طبقه به طبقه دیگر را بدون تداخل و برخورد با مانع امکان پذیر میکند. رجوع شود به بند ۴-۴-۱-۳ .

۳-۱-۱-۵۰ زیرزمین:

قسمتی از ساختمان که تمام یا بخشی از آن پائین تر از کف زمـین طبیعـی قرارگرفته و به عنوان طبقه به حساب نیاید.  

۳-۱-۱-۵۱ ساختارهای سوختنی:

در این دسته ساختار، اعضـای بـاربر و دیوارهـای داخلـی بنـا میتواند با هرگونه مصالحی اعم از سوختنی و یا غیر سوختنی ساخته شود، هرچند لازم است ساعت مقاومت حریق تعیین شده برای برخی عوامل باربر و مواضع مختلف بنـا رعایـت گـردد . ایـن دسـته  ساختار خود شامل دو گروه فرعی ۱ و صفر ساعت مقاوم حریق است.  

۳-۱-۱-۵۲ ساختارهای غیرسوختنی:

مشخصات استفاده از مصالح در این دسته ساختار ماننـد دسته مقاوم حریق است، با این تفاوت که به مقاومت حریق و محافظت حریق کمتری نیاز خواهد بود  و به طورکلی اعضای باربر و سازه بنا باید تا دو ساعت بتواند در برابر یک حریق با مشخصات استاندارد مقاومت کند. ساختارهای غیرسوختنی خود براساس ساعت مقاومت حریق اعضای بـاربر در مواضـع  مختلف بنا به دو گروه فرعی به شرح زیر دستهبندی میشوند:  

الف) ۱ و ۲ ساعت مقاوم حریق  

ب) صفر و ۲ ساعت مقاوم حریق  

۳-۱-۱-۵۳ ساختارهای مقاوم حریق:

ساختارهای مقاوم حریق بناهایی را شامل میشـوند کـه  اعضای باربر و سازه درآنها با مصالح غیرسوختنی مانند بتن، فولاد، آجر و ماسه سیمان، گچ و نظایر آن  ساخته شده و هرگروه از اعضا، دارای ساعت مقاومت حریق لازمه و خواسته شده طبق ضوابط هستند،  همچنین تمهیدات محافظت دربرابر حریق مطابق مقررات در آنها اعمال میگردد. ساختارهای مقاوم  حریق خود براساس ساعت مقاومت حریق و رتبه حفاظتی که فراهم خواهند کرد، به دو گروه فرعی به شرح زیر دستهبندی می شوند:  

الف) ۳ و ۴ ساعت مقاوم حریق  

ب) صفر، ۱ و ۲ ساعت مقاوم حریق  

۳-۱-۱-۵۴ سرسره فرار:

سطح لغزنده ای که به منظور فرار به خارج از ساختمان طراحـی شـده باشد. رجوع شود به بند ۳-۱-۴-۸ . 

۳-۱-۱-۵۵ سطح خالص:

سطح خالص هر طبقه از ساختمان فقط به فضاهای قابل تصرف گفتـه شده و سطوح مربوط به فضاهای عمومی و ارتباطی و ضخامت دیوارها را شامل نمیگردد.

۳-۱-۱-۵۶ شفت:

فضای ارتباطی قائم بین طبقات یا بین کف تا بام ساختمان که به منظور تعبیه آسانسور، بالابر، آشپزخانه، تأمین روشنایی، انجام تهویه، عبور کانالها و لولهها، تخلیه زبالـه و غیـره درنظر گرفته می شود.  

۳-۱-۱-۵۷ شیبراه:

پیاده راه با شیب حداکثر ۱ به ۲۰ که به عنوان راه دسترسی مورد استفاده واقع  شود.  

۳-۱-۱-۵۸ طبقه:

بخشی از ساختمان که بین دو کف متوالی واقع شود. در مواردی که فاصله کف تمام شده از سطح زمین طبیعی از ۱۲۰ سانتیمتر بیشـتر نباشـد، فضـای زیـر آن طبقـه بـه عنـوان  “زیرزمین” منظور می گردد.  

۳-۱-۱-۵۹ طبقه خیابان:

طبقه ای از بنا که از کف خیابان یا محوطه خارج بنا حداکثر با شش پله  قابل دسترس باشد. در مواردی که دو یا چند طبقه ساختمان بتوانند در اثر تغییرات تراز مستقیماً به  خیابان یا محوطه اطراف راه یابند، ساختمان به همان تعداد دارای طبقه خیابان خواهد بود. به همین ترتیب، چنانچه هیچ یک از طبقات بنا نتوانند با شرایط یاد شده امکان دسترسی به خیابان و محوطه خارج داشته باشند، ساختمان بدون “طبقه خیابان” منظور میگردد.  

۳-۱-۱-۶۰ طبقه یا تراز تخلیه:

پائین ترین طبقه ای از بنا کـه حـداقل ۵۰ درصـد از بـار تخلیـه متصرفین از آن به معبر عمومی تخلیه شوند. درصورت عدم وجود شرایط فوق، پائین ترین طبقه ای که  دارای یک یا دو خروج با ارتباط مستقیم به معبر عمومی باشد، به عنوان طبقه یا تراز تخلیه شناخته می شود.  

۳-۱-۱-۶۱ ظرفیت راه خروج:

مقدار عرضی که برای “مجموعه راه خروج” در تمام طول مسیر (با  توجه به بار تصرف) درنظر گرفته می شود. در شرایط معمولی حداقل مقدار این عرض ۷۵۰ میلیمتـر  است. رجوع شود به بند ۳-۱-۵ .

۳-۱-۱-۶۲ فضای انتظار:

فضای مشترک و همگانی در بناهای تجمعی که به منظور سپری کردن  اوقات پیش از موعد برای ورود به یک سالن اجتماعات درنظر گرفته می شود.    

۳-۱-۱-۶۳ فضای پناه دهی:

فضایی که در مقابل حریق به میزان مشخصی مقاومت می نماید.    

۳-۱-۱-۶۴ فضای ورودی:

فضای مشترک و همگـانی در بناهـا کـه بـه منظـور کنتـرل و ایجـاد تسهیلات برای ورود و خروج افراد درنظر گرفته می شود.  

۳-۱-۱-۶۵ مانع حریق:

صفحه یا پرده ای سرتاسری که به صورت قائم (مانند دیوار) یا افقی (مانند  سقف) با زمان مشخصی از مقاومت حریق برای جلوگیری از گسترش آتش و دود از فضایی به فضای دیگر به کار گرفته می شود. این صفحات همچنین ممکن است برای حریـق بنـد کـردن بازشـوها نیـز استفاده شوند.  

۳-۱-۱-۶۶ مجزاسازی افقی:

فاصله مشخص بین دیوارهای خارجی بنا تا “مرز مالکیت” یا سایر  بناهای همسایگی، اعم از خصوصی، عمومی و خیابان که به منظور تأمین فضای باز لازم درنظر گرفته  می شود. رجوع شود به بند ۳-۱-۴ . 

۳-۱-۱-۶۷ محوطه باز:

فضایی که تصرفی در آن صورت نگرفته و به وسیله ساختمان محصور نشده باشد. محوطه باز باید برای جای دادن متصرفان بنا کافی باشد و اندازه و محل آن به گونه ای باشد که  به هنگام بروز حریق، ماموران آتشنشانی و ایمنی بتوانند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده برند. محوطه باز باید در تمام اوقات شبانه روز از هرگونه موانع خالی باشد.  

۳-۱-۱-۶۸ معبر عمومی:

خیابان، کوچه یا موارد مشابهی از کاربرد زمین که بهطور دایم در تصرف  و استفاده عموم قرار گرفته و اساساً از آن طریق بتوان بدون مانع به سایر قسمتهای شهر رفت و آمد نمود. عرض و ارتفاع مفید معبر عمومی باید حداقل ۳ متر باشد. 

۳-۱-۱-۶۹ مقام قانونی مسئول:

مقام دارای صلاحیت قانونی و مسئول، سازمان، دفتر یا فـردی است که مسئولیت تصویب مصالح، تأسیسات، تجهیزات یا روشهـا را بـه عهـده گیـرد. مقـام دارای صلاحیت قانونی و مسئول که از آن به اختصار مقام قانونی مسئول نام برده میشود، در این مقررات با مفاهیمی گسترده به کار برده شده است، زیرا کارگزاران و نمایندگان صلاحیت دار و تصویب کننده به  تناسب مسئولیتهایشان متفاوت هستند.  

 هرجا که ایمنی همگانی در اولویت قرار داشته باشد، مقام دارای صلاحیت قانونی و مسئول ممکن  است به تناسب درجه اهمیت، یک سازمان دولتی مرکزی، استانی یا محلی، مانند مقام قانونی مسئول  حفاظت از حریق، سازمان آتشنشانی، اداره یا گروه آتشنشانی، اداره پیشگیری از آتشسـوزی، اداره  حفاظت و بهداشت کار، شـهرداری، اداره بهداشـت، درمـان و آمـوزش پزشـکی، اداره بازرسـی بـرق  ساختمانها یا هر گروه و تشکیلات دیگری که دارای اختیار قانونی است، باشد. همچنین اداره بازرسی  بیمه مرکزی، اداره ارزیابی و زمان گذاری، یک شـرکت بیمـه خصوصـی و حتـی نماینـده هریـک از  نهادهای فوق میتواند مقام قانونی مسئول باشد. در بسیاری موارد ممکن است صاحب ملک یا نماینده  تامالاختیار او نقش مقام قانونی مسئول را به عهده گیرد. در تأسیسات متعلق به دولت، ممکن اسـت  اداره ایمنی و حتی یکی از کارمندان اداری نظیر افسر فرمانده یا نگهبان، مقام قانونی مسئول باشد. مقام قانونی مسئول میتواند بهمنظور مورد قبول قرار گرفتن مصالح، لوازم، تأسیسات طرحها یـا  روشها، از دستورالعملها و استانداردهای ملّی یا ضابطههای مناسب دیگر استفاده کرده و آنها را برای  تصویب، مبنا قرار دهد. در نبود چنین استانداردهایی، مقام یاد شده ممکـن اسـت مـدارکی دال بـر  مناسب بودن مصالح، تأسیسات، روشها و نیز کاربرد درست آنها از به کار برنده مطالبه نماید. مقـام  قانونی مسئول، همچنین ممکن است فهرستها و برچسبهای سازمانی را که ارزیابی تولیدات را بـر  عهده دارد و در موقعیتی است که انطباق اقلام لیست شـده را بـا اسـتانداردهای مربوطـه مشـخص  میسازد، مورد استناد قرار دهد.  

 مقام قانونی مسئول میتواند در موارد و شرایطی که تهدیدات حریق، جان انسـان هـا را بـه طـور  حیاتی در معرض خطر قرارمیدهد و درحال حاضـر تمهیـداتی بـرای آن ارائـه نشـده، از مقـررات و  استانداردهای معتبر بینالمللی استفاده نماید، مشروط برآنکه تناقضی با مقررات این مبحث به وجـود نیاورد.

در شهرهای بزرگ مقام قانونی مسئول سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی می باشد. شهرهای بزرگ توسط وزارت کشور بر حسب جمعیت آنها مشخص گردیده است.  

۳-۱-۱-۷۰ منطقه حریق:

بخشی از فضای داخل ساختمان که از اطراف و از سقف و کف به وسیله  اعضای ساختمانی مقاوم حریق محدود شود. منطقه حریق با بررسی و انـدازه گیـری عـرض، طـول و  ارتفاع حریق احتمالی ارزیابی می شود.  

۳-۱-۱-۷۱ میان طبقه:

طبقه ای واقع در بین هریک از طبقات اصلی ساختمان که حـداکثر یـک سوم مساحت طبقه زیر خود را داشته باشد. به جز در موارد خاص صنعتی، مجموع مساحت میان طبقه در یک طبقه نباید از یک سوم مساحت کل همان طبقه بیشتر شود.  

۳-۱-۱-۷۲ میزان مقاومت حریق:

مدتی که مصالح یا ترکیبی از آن، توانایی مقاومت در مقابـل آتشی مستقیم مطابق “آزمایش حریق استاندارد” را داشته باشد.  

۳-۱-۱-۷۳ نرده محافظ:

حایل حفاظتی و ایمنی که برای جلوگیری از سقوط از ارتفـاع طراحـی  شده باشد.  

۳-۱-۱-۷۴ واحد زندگی (واحد مسکونی):

فضا، اتاق یا اتاقهایی که به عنوان محل زندگی یک  شخص یا خانواده درنظر گرفته شده و دارای وسایل زندگی باشد.  

۳-۱-۱-۷۵ هتل:

بنایی که اتاقهای آن به منظور سکونت مسافران استفاده شود. این تعریف، شامل متل و سایر بناهای مشابهی که قصد ارائه امکانات سکونتی موقت را دارند، نیز می گردد.

۳ -۱ -۲ مقررات کلی، دامنه و کاربرد  

۳-۱-۲-۱

براساس ضوابط این مبحث از مقررات ملّی ساختمان، هر بنا، هر بخش از یک بنـا و هـر  ساختمانی که از این پس ساخته یا پرداخته شود، باید به راههای خروج اصولی، کافی و بـدون مـانع  مجهز گردد، تا درصورت بروز حریق در آن، خروج بهموقع یا فرار بههنگام همه متصرفان بـه راحتـی  میسر باشد. به این منظور باید نوع، تعداد، موقعیت و ظرفیت راههای خروج در هر بنـا بـا توجـه بـه  وسعت و ارتفاع همان بنا، متناسب با ویژگیهای ساختمان و تصرف، طرح شده و با رعایـت تعـداد و  خصوصیات متصرفان (به ویژه خصوصیات آنهایی که بیش از دیگران در معرض خطر قرار میگیرند)،  پیش بینی های لازم برای هدایت اشخاص به خارج از بنا و یا مکانهای امن در داخل بنا صورت گیرد.    

۳-۱-۲-۲

برای بناهای موجود که پیش از ابلاغ این مقررات احداث شده و امکان تطبیـق بـا ایـن ضوابط را ندارند، مقررات لازم در آینده تدوین خواهد گردید. و تا آن زمان در صورت بروز ضرورتهای خاص، از جمله استعلام سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی کـه ملـزم بـه اجـرای ضـوابط ایمنـی  هستند، نحوه تامین حداقل راههای خروج و حداقل تمهیدات ایمنی مورد نیاز برای بناهای موجود، با  استفاده از کدهای بینالمللی معتبر و با لحاظ نمودن شرایط اجرائی بنا، توسط مقام قانونی مسـئول  مشخص می شود.  

۳-۱-۲-۳

هیچ بنا یا ساختمانی نباید بهگونهای جرح و تعدیل شود یا به تصرفی جدید تغییر داده  شود که تعداد، عرض، کارایی یا ایمنی خروجهای آن به مقدار کمتر از آنچه که قبلاً بوده است، یا در  این مقررات برای تصرف جدید تصریح شده است، کاهش یابد.  

۳-۱-۲-۴

تمام تجهیزات، افزارها، اقدامات و شرایطی که کارایی و عملکرد درست راههای خروج را  کنترل و تضمین میکنند، باید بهنحوی طرح و بهکار گرفته شوند که در هـیچ مـورد، ایمنـی جـان  انسانها فقط به یک مورد یا وسیله وابسته نشود. از این رو، هرکجاکه لازم باشد باید تـدابیر اضـافی  اتخاذ شود تا چنانچه یکی از راههای خروج قابل استفاده نبود یا مؤثر واقع نشد، راه دیگری به کار آید.

۳-۱-۲-۵

طراحی، ساخت، پرداخت، تجهیز، نگهداری و اداره کردن هر بنا و راههای خروج آن باید به گونهای برنامه ریزی شود که درصورت بروز حریق، متصرفان فرصت کافی برای خروج ایمن داشـته باشند و در آتش و دود، گازهای سمی یا هول و هراس احتمالی گرفتار نشوند و جان و ایمنی انسانها  فدای سهل انگاری و نادیده گرفتن خطرات بالقوه در بنا نگردد.  

۳-۱-۲-۶

در هر بنا یا ساختمان، خروج ها باید در مکان هایی طرح، ساخته، آراسته و نگهداری شوند که در تمام اوقات تصرف، از تمام نقاط بنا راه خروج آزاد و بدون مانعی در دسترس باشد.    

۳-۱-۲-۷

در هر بنا یا هر بخش از یک بنا، خروج ها باید تا حد امکان در مکانهایی طرح شوند که متصرفان بتوانند به وضوح آنها را ببینند. در غیر اینصورت هر راه منتهی به خروج باید آنچنان که هر متصرف از هر نقطه بنا بتواند به سرعت راه فرار را پیدا کند، به طرزی آشکار و مشخص علامتگذاری  شود. همچنین هر مسیر خروج از ابتدا تا انتها باید به گونهای آراسته و علامت گذاری شود که راه منجر به مکان امن، به روشنی مشخص باشد و متصرفان در پیچ و خمهای ساختمان و مکانهای بن بسـت گرفتار نشوند.  

۳-۱-۲-۸

استفاده از هرگونه قفل یا وسیله سدکننده در مسیرهای خروج که احیاناً فرار به موقع را مانع شود، ممنوع است، مگر در برخی از تصرفهـا ماننـد مراکـز بـازپروری و بهداشـت روانـی و یـا ندامتگاهها. در این گروه از بناها نیز استفاده از قفل فقط در شرایطی مجاز خواهد بـود کـه مـراقب ین به طور دائم درحال انجام وظیفه بوده یا تدابیر مؤثری برای خارج کردن متصرفان در مواقـع اضـطرار  اتخاذ شده باشد.  

۳-۱-۲-۹

در هر بنا یا ساختمان که به دلیل بزرگی ابعاد و اندازه یا ویژگیها و جزئیـات طـرح یـا  مشخصات نوع تصرف، بههنگام بروز حریق در یک بخش، امکـان بـی خبـر مانـدن و غـافلگیر شـدن  متصرفان در دیگر بخشها موجود باشد، باید مطابق ضوابط این مقررات در تمام بنا یا بخشهایی که  لازم است، شبکه های هشدار و اعلام حریق و سایر تمهیدات ایمنی نصب شود و چنانچه بـرای گـرم  کردن فضاهای داخلی، آب مصرفی و نظایر آن از سوختهای فسیلی استفاده شـود، نصـب سیسـتم هشداردهنده منوکسیدکربن الزامیست. به کمک این شبکه ها و انجام تمرینهای منظم فرار از حریق  باید این اطمینان حاصل آید که تمام متصرفان در هر نقطه از بنا در همان لحظات اولیه از بروز حریق  آگاه شوند و بتوانند در زمان پیشبینی شده بنا را ترک کنند.  

۳-۱-۲-۱۰

در طراحی هر بنا، هر بخش از یک بنا یا هر ساختمان، چنانچه راه خروج منحصر به فرد درنظر گرفته شود و به علت ویژگی ابعاد، نوع تصرف یا چگونگی طرح و تنظیم راه خروج این احتمال وجود داشته باشد که درصورت بروز حریق، آن راه با آتش و دود مسدود شود، تأمین راه خروج دیگری  به صورت مجزا و دور از مسیر خروج اول الزامی است. این دو مسیر بایـد طـوری طراحـی شـوند کـه احتمال آنکه در موقع حریق، هر دو غیرقابل استفاده شوند، به حداقل ممکن کاهش یافته باشد.    

۳-۱-۲-۱۱

هر راه خروج قائم که طبقات یک بنا را به هم مربوط کند، باید بـه نحـوی دوربنـدی و محافظت گردد که از گسترش آتش، دود و گازهای سمی از طبقه ای به طبقـه دیگـر پـیش از آنکـه متصرفان وارد قسمتهای امن راه خروج شوند، جلوگیری به عمل آید.  

۳-۱-۲-۱۲

از آنجاکه در هر ساختمان کلیه پیش بینی ها و تمهیدات لازم جهت ایمنـی سـاکنان و  متصرفان دربرابر حریق باید فراهم گردد، ضروری است طراحی و ساخت ساختمان ها به نحوی صورت گیرد که با توجه به کاربری، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی دربرابر حریق مقاومت نموده و از  گسترش حریق به فضاها یا ساختمانهای مجاور جلوگیری شود. به این منظور توجه به الزامات اساسی زیر در طراحی و اجرای ساختمانها ضروری خواهد بود.  

۳-۱-۲-۱۲-۱

طراحی و اجرا به نحوی باشد که درصورت وقوع حریق افراد بتوانند خـود را از طریـق  مسیرهای امن و مشخص شده به محل ایمنی در داخل یا خارج از ساختمان برسانند. به این منظـور  لازم است:

الف) مسیرهای خروج از ساختمان و فرار از حریق به تعداد کافی و با ظرفیت لازم پیشبینی شده و در  محلهای مناسبی از ساختمان قرارگیرند، به نحوی که افراد قادر باشند در صورت وقـوع حریـق  بدون تشویش و اضطراب خود را به محل امن برسانند.  

ب)روشنایی لازم و مناسب در مسیرهای فرار تامین شده و کلیه خروجی ها به نحو مناسب علامتگـذاری  و مشخص شوند.  

پ) تمهیدات لازم برای جلوگیری از نفوذ شعله و دود به مسیرهای خروج به نحو مناسب و با توجه به کاربری، ابعاد و ارتفاع ساختمان پیش بینی گردد.

۳-۱-۲-۱۲-۲

تمهیدات و پیشبینیهای لازم به منظـور جلـوگیری از گسـترش حریـق در داخـل ساختمان از طریق پوششها و نازک کاریهای داخلی، به عمل آید. به این منظور لازم است:

الف) تا حد امکان از مصالح غیرسوختنی یا نیمه سوختنی استفاده شود.  

ب) پوشش ها به نحوی انتخاب شوند که دربرابر پیشرفت سطحی شعله مقاومـت لازم را دارا بـوده و درصورت مشتعل شدن، شدت تولید حرارت ناشی از سوختن آنها محدود باشد.

پ) طراحی و اجرای ساختمان به نحوی باشد که از گسترش حریق از یک فضا یا ساختمان به فضاها  یا ساختمانهای مجاور جلوگیری به عمل آید. به این منظور لازم است:  

ت)درصورت وقوع حریق، ساختمان با توجه به کاربری و ابعاد خـود تـا مـدت مناسـبی مقاومـت و  پایداری خود را حفظ نماید.  

ث) به منظور جلوگیری از گسترش حریق متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان فضابندیهای مناسب در داخل ساختمان، به وسیله ساختارهای مقاوم حریق، صورت گیرد.  

ج) راههای ارتباطی و فضاهای پنهان نظیر شفتها، محل عبور کابلها و لولهها، فضاهای مجوف بین  دیوارها و نماهای خارجی ساختمان و غیره به نحوی طراحی و اجرا شوند که از گسترش حریق از  طریق داخل آنها جلوگیری به عمل آید.  

چ) دیوارهای مشترک بین ساختمانها به نحوی طراحی و اجرا شوند که دربرابر گسترش حریق از یک  ساختمان به ساختمان دیگر مقاومت نمایند.  

ح) دیوارهای خارجی ساختمان، متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان دربرابر گسترش حریق به خارج  از آن مقاومت نمایند.

خ) بام ها به نحوی طراحی و اجرا شوند که با توجه به موقعیت ساختمان از گسترش حریق از طریـق  آن به اماکن مجاور جلوگیری شود.  

۳-۱-۲-۱۲-۳

کلیه تمهیدات لازم برای دسترسی نیروهای آتشنشانی به محل حریق در ساختمان درنظر گرفته شود. به این منظور لازم است:  

الف) راه رسیدن خودروها، وسایل و امکانات آتشنشانی به مجاورت ساختمان وجود داشته باشد. 

ب) برای دسترسی نیروهای آتشنشانی به فضاهای داخلی ساختمان مسیرهای امن درنظر گرفته شود. 

پ) به تناسب کاربری و ابعاد ساختمان، برای استفاده نیروهای آتشنشانی، امکانات اطفایی در داخل  ساختمان پیشبینی شود.  

۳-۱-۲-۱۳

هر فضای پنهان افقی یا عمودی کـه حـاوی مـواد قابـل اشـتعال باشـد، بایـد توسـط  جداکننده های آتشبند تائید شده محافظت شود.  

۳-۱-۲-۱۴

در ساختمانهایی که بیش از یک کاربری وجود دارد، کاربری طبقات زیر هـر تصـرف  براساس کاربری بالاترین طبقه واقع در زیر آن تصرف درنظر گرفته میشود. در هر طبقه با چنـدین  کاربری باید محدودکننده ترین شرایط اعمال گردد.  

۳-۱-۳ بخشهای سه گانه راه خروج  

 کلیات ۱-۳-۱-۳ 

۳-۱-۳-۱-۱

در این مقررات، راه خروج به مسیر پیوسته و بدون مانعی گفته میشود که از هر نقطه  بنا شروع و تا معبر عمومی (کوچه یا خیابان) امتداد یابد. راه خروج از سه بخـش مجـزا و مشـخص :  دسترس خروج، خروج و تخلیه خروج تشکیل شده و راستاهای افقی و قائم (ارتباطات بین طبقات و  سطوح مختلف) و حسب مورد شامل تمام فضاهای رابط مانند اتاقها، درگاهها، راهروهـا، سر سـراها،  شیبراهها، پلهها، پلکانها، خروجهای افقی، بالکنها، بامها، حیـاط هـا و محوطـه هـای بـاز مـی شـود .  آسانسورها جزو راه خروج محسوب نمیشوند.

 خروج دسترس ۲-۳-۱-۳ 

۳-۱-۳-۲-۱

” دسترس خروج”، آن بخش از راه خروج است که به ورودی یک خروج منتهی میشود. حداکثر طول دسترس خروج باید به طور کلی با مقادیر مندرج در جدول ۳-۱-۳-الف مطابقت داشته باشد، مگر آنکه در بخش ضوابط اختصاصی راههای خروج بر حسب نوع تصرف به گونه دیگری تصریح شود.  

۳-۱-۳-۲-۲

طول مسیر دسترسی به خروجها باید در روی کف و در طول محور مرکزی راه عبـور  معمول و از فاصلۀ ۳۰۰ میلیمتر مانده به دورترین نقطه هر فضا تا وسط در “خروج” و درمورد پله های  واقع در مسیر، طول خط شیبی که دماغۀ پله ها را به هم وصل میکند، اندازه گیری شود.

۳-۱-۳-۲-۳

تمام راهروهایی که به عنوان دسترس خروج برای تخلیه افرادی با تعداد بیش از ۳۰ نفر  درنظر گرفته میشوند، باید توسط ساختاری با حداقل ۱ ساعت مقاوم حریق از دیگر بخشهـای بنـا  مجزا شده و درهایی که به آنها باز میشوند دارای زمان دست کم ۲۰ دقیقه محافظت حریق باشـند.  طرح و نصب این درها باید به گونهای انجام گیرد که احتمال نشت دود از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد. راهروهای با طول بیش از ۳۰ متر که فاقد درهای دود بند باشند، مجاز نخواهند بود.

 خروج ۳-۳-۱-۳ 

۳-۱-۳-۳-۱

” خروج”، آن بخش از راه خروج است که به واسطه ساختار یا تجهیزات محافظتی ویژه خود، مطابق ضوابط این مقررات از دیگر بخشهای بنا مجزا شده و فضای عبور امن و محافظت شدهای  به منظور دستیابی متصرفان به بخش “تخلیه خروج” فراهم آورد. خروجهـایی کـه مـورد تائیـد ایـن مقررات میباشند، عبارتند از: درگاههای خروج (واقع در جدارههای بیرونی ساختمانها)، گذرگاههای  خروج، خروجهای افقی، شیبراه‌ها و پلکانهای خروج که دربرابر حریـق هـای مـورد انتظـار در سـایر  قسمتهای بنا محافظت شده باشند.  

۳-۱-۳-۳-۲

در تمام مواردی که در این مقررات محافظت خروجها به روش “جدا کـردن از سـایر  بخشها” تصریح شده باشد، رعایت مقررات مندرج در بندهای ۳-۱-۳-۳-۳ الی ۳-۱-۳-۳-۱۳ الزامی خواهد بود.  

۳-۱-۳-۳-۳

ساختارهای جداکننده خروج در بناهای با ارتفاع ۴ طبقه و بیشتر باید بـا دیوارهـای  غیرسوختنی، حداقل ۲ ساعت مقاومت حریق به طور کامل دوربندی و مجزا شوند. درمواردی که تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت میشود، ساعت مقاومت حریق دوربندها میتواند  حداقل به یک ساعت کاهش یابد.  

۳-۱-۳-۳-۴

بازشوهای واقع در دوربندهای خروج باید از لحاظ تعداد به حداقل مورد نیاز محـدود  شده و تمام آنها با درهای مقاوم حریق خود بستهشو از نوع تائید شده محافظت شوند. اگر چگـونگی  عملکرد بنا ایجاب کند که این قبیل درها بهطور معمول باز باشند، در آن صورت میتوان از درهـای  خودکار بسته شو استفاده کرد. در این موارد باید تمام تدابیر ایمنی لازم برای اطمینان از بسته شده  بهموقع درها در مواقع بروز حریق اتخاذ شده باشد.  

۳-۱-۳-۳-۵

ایجاد هرگونه روزنۀ نفوذی در دوربندهای خروج بهغیر از موارد زیر، مجاز نخواهد بود: 

الف) عبور کانالهای هوا و دیگر تجهیزات لازم درمواردی که تراکم هوا و ایجاد فشار مثبت در درون  دوربند خروج ضروری اعلام شده باشد.  

ب) عبور لوله های مربوط به شبکه های آتشنشانی.  

پ) عبور لوله های برق ویژه فضای خروج.  

در تمام موارد فوق، روزنه های نفوذی باید بهطور کامل با مواد مناسب که از گسترش حریق جلوگیری  نماید، درزبندی شوند.  

۳-۱-۳-۳-۶

ایجاد هرگونه بازشوی ارتباطی یا روزنه نفـوذی بـین دو خـروج مجـاور هـم (ماننـد  پلکانهای طرح قیچی) که با یک ساختار از یکدیگر جدا میشوند، ممنوع است. پلکان طرح قیچی در  ساختمانهای جدید بهعنوان یک راه خروج و در ساختمانهای موجود به شرط رعایت نکات این بند  با تایید مقام قانونی مسئول بهعنوان دو راه خروج محسوب میشود.

۳-۱-۳-۳-۷

در تمام خروجها (پلکان خروج، گذرگاه خروج، خروج افقی) کـه طبـق ضـوابط ایـن مقررات دوربندی و جداسازی آنهـا الزامـی اعـلام شـود، بـرای جلـوگیری از گسـترش آتـش و دود، نازک کاری دیوارها و سقفها فقط میتواند با مصالحی اجرا شود که از طرف مقام قانونی مسئول مجاز شناخته میشود، مگر آنکه به منظور پاسخگویی به ضوابط اختصاصی راههای خـرو ج در تصـرف هـای  مختلف، برای آنها محدودیتهای بیشتری درخواست شود.  

۳-۱-۳-۳-۸

فضاهای داخل دوربندهای خروج باید کاملاً آزاد و بدون مانع باشند و برای مقاصدی  مانند انبار کردن کالا روی سطح پلهها یا پاگردها استفاده نشوند.  

۳-۱-۳-۳-۹

در تمام بناهای ۴ طبقه و بیشتر، هر پاگرد پله که همسطح طبقه ای واقع شود، بایـد دارای علامتی باشد که شماره آن طبقه را مشخص کند. این علامت همچنین بایـد موقعیـت طبقـه تخلیه خروج و جهت آن را نشان دهد. علامت باید در ارتفاع تقریباً ۵/۱ متری از کف تمام شده و در  موقعیتی نصب شود که تحت هر شرایطی از جمله باز یا بسته بودن در ورود به طبقه، به راحتی دیده  شود.  

۳-۱-۳-۳-۱۰

در بناهایی که پلکان خروج، بیش از نیمطبقه پائینتر از تراز تخلیه خروج ادامه دارد،  با استقرار یک مانع فیزیکی قابل عبور مانند در، جداکننده و نظایر آن باید از به اشتباه رفتن متصرفان جلوگیری به عمل آید.  

۳-۱-۳-۳-۱۱

براساس ضوابط این مقررات، فقط آن دسته از پلکانهای خارجی بنا میتوانند بهعنوان  خروج محسوب شوند که دارای مشخصاتی بهشرح زیر بوده و به تائید مقام قانونی مسئول برسند: 

الف) ساختار آنها توسط دیوار با زمان حداقل ۲ ساعت مقاوم حریق از فضاهای داخلی جدا شده و از  نزدیکترین بازشو دست کم ۳ متر فاصله داشته باشند.  

ب) به بام بخش دیگری از بنا یا بام بنای مجاور که ساختار مقاوم حریق و راه خروج ایمن و پیوسته ای  دارد، ارتباط داشته باشند.  

پ) به منظور پیشگیری از سقوط متصرفان، دارای دوربند یا نرده جانپناه محکم و با ارتفاع مناسـب باشند.  

۳-۱-۳-۳-۱۲

راهروها، سرسراها، زیرگذرها، روگذرها و دیگر گذرگاههای مشابه میتوانند به عنوان بخشی از خروج محسوب و مورد استفاده قرار گیرند، مشروط بر آنکه علاوه بر مقررات کلی، با دیگـر ضوابط این مقررات که در مورد خروجها تصریح شده نیز مطابقت داشته و با ساختار غیـر سـوختنی  دارای دو ساعت مقاومت حریق مجزا شوند.  

۳-۱-۳-۳-۱۳

عرض هر گذرگاه خروج باید مطابق ظرفیت خروج درنظر گرفته شود و بـرای بیشـترین  تعداد متصرفانی که ممکن است از آن عبور کنند، تکافو نماید. در مواردی کـه گـذرگاه خـروج در انتهـای  چند خروج واقع گردد، عرض آن باید دست کم برابر مجموع عرض تمام خروجهای منتهی به آن باشد. 

۳-۱-۳-۳-۱۴

پلکان‌های باز و پلکانهای غیر دوربند داخلی (پلکان ارتباطی) بـه عنـوان دسترسـی خروج محسوب می شوند.  

تخلیه خروج ۴-۳-۱-۳ 

۳-۱-۳-۴-۱

تخلیه خروج، آن بخش از راه خروج است که بین انتهای خروج و معبر عمومی (کوچه  یا خیابان) واقع شود. براساس ضوابط این مقررات، هر خروج باید بهطور مستقیم یا از طریـق تخلیـه  خروج به معبر عمومی منتهی گردد، مگر آنکه در این مقررات بهگونۀ دیگری تصریح شده باشد. 

۳-۱-۳-۴-۲

تمام قسمتهای تخلیه خروج، چه به صورت فضاهای داخلی و سرپوشـیده و چـه بـه  صورت حیاط و محوطه باز، باید بهگونهای طرح و اجرا شوند کـه راهـی ایمـن، بـدون مـانع و قابـل  تشخیص برای دسترسی متصرفان به معبر عمومی تأمین گردد. عرض و ظرفیت تخلیه خروج نباید از  مجموع عرضها و ظرفیتهای خروجهای منتهی به آن کمتر درنظر گرفته شود. 

۳-۱-۳-۴-۳

در طبقات و فضاهای هم تراز تخلیه های خروج، ساختار کـف بایـد دارای مقـاومتی  دست کم معادل مقاومت حریق دوربندهای خروجها باشد و تمام فضا توسط شبکه بارنـده خودکـار  تائید شده، محافظت شود.  

موارد استثناء:  

الف) فضاها و بخشهایی از طبقه تخلیه خروج که توسط ساختاری با مقاومت حریق معادل  مقاومت حریق دوربندها از فضای تخلیه خروج جدا شده باشند.  

ب) تمام سطوح واقع در تراز تخلیه خروج، چنانچه تخلیه خروج، سرسـرا یـا فضـای ورودی  کوچکی باشد که با ساختاری حداقل ۲۰ دقیقه مقاوم حریق از دیگر بخشها جدا شـده، فاصله آن از فضای بیرون ساختمان بیش از ۳ متر و طول آن نیز بـیش از ۹ متـر نباشـد،  همچنین به منظوری جز راه خروج (تخلیه مستقیم به بیرون) استفاده نشود.    

۳-۱-۳-۴-۴

فضاهایی با مشخصات مندرج در بند ۳-۱-۳-۴-۳ میتوانند بهعنوان تخلیـه خـروج،  فقط برای حداکثر ۵۰ درصد تعداد کل خروجها و حداکثر ۵۰ درصد ظرفیـت کـل خـروج هـای بنـا  استفاده شوند. سایر خروجها باید مستقیماً بـه یـک معبـر عمـومی ارتبـاط داشـته باشـند . البتـه در  تصرفهای بازداشتی/ تحت نظری، با رعایت سایر ضوابط اختصاصی، استثنائاً تمام خروجها میتوانند  به فضاهایی واقع در تراز تخلیه خروج منتهی شوند.  

۳-۱-۴ اجزای تشکیل دهنده راه خروج  

 کلیات ۱-۴-۱-۳ 

۳-۱-۴-۱-۱

اجزای تشکیل دهنده بخش های سه گانه راه خروج (رجوع شود به بنـد ۳-۱-۳-۱-۱ ) باید با مقررات این بخش که به تفکیک شرح داده شده، مطابقت داشته باشند، مگر آنکـه در ضـوابط  اختصاصی راههای خروج بر حسب نوع تصرف (۳-۱-۱۰ تا ۳-۱-۱۸ ) مقررات ویژه و متفاوتی تصریح شده باشد که در آن صورت مقرراتی باید ملاک عمل قرارگیرند که ایمنی بیشتری را تأمین کنند.   

 درها ۲-۴-۱-۳ 

۳-۱-۴-۲-۱

تمام درهایی که در راه خروج واقع میشوند باید دست کم ۸۰۰ میلیمتر عرض مفیـد داشته باشند. فضاهای با مساحت ۵/۶ مترمربع و کمتر، چنانچه مورد استفاده معلولان جسـمی قـرار  نگیرند، استثنائاً میتوانند با درهایی دارای حداقل ۶۰۰ میلیمتر عرض مفید به راهروهـای دسـترس  خروج باز شوند.  

۳-۱-۴-۲-۲

در مواردی که از درهای دو لنگه استفاده شود، دست کم یکی از لنگه هـا بایـد دارای  ۸۰۰ میلیمتر عرض مفید باشد. همچنین عرض هیچ در یک لنگه نباید از ۱۲۰۰ میلیمتر بیشتر باشد. 

۳-۱-۴-۲-۳

سطح کف، در دو سمت هر در یا درگاه باید افقی و هم تراز باشد. ایجاد اختلاف سطح  در دو قسمت درگاه ها تا فاصله دست کم به اندازه عرض بزرگترین لنگه در، مجاز نخواهد بود، مگر درمورد درهای خروج واقع در جدارههای خارجی خانههای یک یا دو خانواری که سطح کـف بیـرون  درگاهها میتوانند حداکثر ۲۰۰ میلیمتر نسبت به سطح کف درون درگاه پائینتر باشد. 

۳-۱-۴-۲-۴

تمام درهای واقع در راه خروج باید از نوع لولایی (که بر پاشنه میچرخند) بوده و در  موارد زیر، موافق خروج باز شوند:  

الف) درهای واقع در دوربندیهای خروج.  

ب) درهای واقع در فضاهای پرمخاطره.  

پ) درهای مربوطه به اتاقها و فضاهای با تراکم ۵۰ نفر و بیشتر.  

۳-۱-۴-۲-۵

درهای کشویی افقی، کرکرهای قائم یا گردان، چنانچه در بخـش ضـ وابط اختصاصـی  راههای خروج بر حسب نوع تصرف استفاده از آنها مجاز اعلام شود، باید حسب مورد با ضوابط عمومی  این بخش مطابقت داشته باشد.  

۳-۱-۴-۲-۶

درهای واقع در راههای خروج باید طوری طرح، ساخته، نصب و تنظیم شـوند کـه در  تمام اوقات استفاده از بنا از سمت داخل بـه آ سـانی و فوریـت قابـل بـاز شـدن بـوده و هـیچ عامـل  بازدارندهای مانند قفل، کلون، کشو و غیره مانع خروج بهموقع یا فرار متصرفان نشود.

  ۳-۱-۴-۲-۷

درمواردی که برای درها قفل پیشبینی میشود، باید از انواع ساده انتخاب شده و باز  کردن آن مهارت و تلاش خاصی لازم نداشته باشد. همچنین هر متصرف باید بتواند بدون نیاز به کلید  یا وسیلۀ دیگر، آن را از داخل به فوریت باز کند. درهای واقع در جدارههای بیرونی ساختمانها، از این  قاعده مستثنی بوده و میتوانند قفل کلید خور داشته باشند، مشروط بر آنکه: 

الف) تا حد امکان در تمام اوقات استفاده از بنا، قفل نباشند و تدابیر لازم برای اطمینان از این منظور  اتخاذ شده باشد.  

ب)در مواقع قفل بودن درها، هر کلید همواره بر روی قفل یا در نزدیکترین فاصله به گونهای قرارگیرد که هر متصرف در هنگام خروج، آن را یافته و بتواند سریعاً قفل را باز کند. به غیر از درهای واقع در جداره های بیرونی ساختمان ها، در سایر موارد نیز میتوان از درهای با قفل کلید خور استفاده  کرد، مشروط بر آنکه قفل و کلید از نوعی انتخاب شوند که در مواقع قفل بودن در، کلید را نتوان از  قفل خارج کرد.

۳-۱-۴-۲-۸

نصب و استفاده از یک کلون یا زنجیر ایمنی فقط برای درهای خروج واقع در خانه های  یک یا دو خانواری و واحدهای مسکونی مستقل، مانند اتاق های هتل، متـل، مسـافرخانه و نظـایر آن  مجاز است، مشروط بر آنکه کلون در ارتفاع حداکثر ۱۲۰۰ میلیمتر از کف تمام شده نصب شود و باز  کردن آن نیازی به کلید نداشته باشد.  

۳-۱-۴-۲-۹

چفت، بست و جزئیات اجرایی درهای دو لنگه واقع در راه خروج باید چنان باشد کـه  برای باز شدن هر لنگه، نیازی به باز کردن لنگه دیگر نبوده و هر کدام از لنگه ها، بهطور مستقل قابل  باز شدن باشند.  

۳-۱-۴-۲-۱۰

درهای خود بسته شو، مانند درهای دوربند پلکانهای خروج یا برخی از خروجهـای  افقی، نباید هیچگاه در وضعیت باز نگهداشته شوند. استثنائاً در بناهایی که محتویات آنها کم مخاطره  یا معمولی باشد و نیز در هر مورد که مقام قانونی مسئول تشخیص دهـد، درهـا را مـی تـوان از نـوع  خودکار بسته شو انتخاب کرد، مشروط بر آنکه نظام خودکار بسته شدن آنها مورد تائید قرار گیـرد و  دارای شرایط زیر باشند:  

الف) عرض درها از روش دو سوم ظرفیت خروج پلهها محاسبه میشود.  

ب)درها نباید با مسیر ترافیک معبر عمومی تداخل داشته باشند.  

ج) عرض در پلکان باید بهگونهای انتخاب شود که حداکثر بازشو در به سمت داخل پله کمتر از نصف  عرض پله را اشغال نماید و فاصله بین دستگیره و در نباید بیشتر از ۱۸۰ میلیمتر باشد.    

درهای  گردان ۱۱-۲-۴-۱-۳ 

الف– درهای گردان باید از لحاظ ساخت، چگونگی نصب، حداکثر تعداد چرخش در دقیقه، عرض مفید  و سایر مشخصات، مورد تائید مقام قانونی مسئول باشند.  

ب- در راههای خروج، استفاده از درهای گردان مشروط به رعایت ضوابط زیر خواهد بود: 

ب-۱ –ضوابط خاص راههای خروج بر حسب نوع تصرف، مانع نصب اینگونه درها نباشد. 

ب-۲ –حداکثر عرض خروج اختصاص یافته به درهای گردان از ۵۰ درصد کل عرض خروج لازم  بیشتر نشود.  

ب-۳ –ظرفیت خروج هر در گردان، حداکثر ۵۰ نفر درنظر گرفته شود. 

ب-۴ –در فاصله ۳ متری از دو انتهای پائینی یا بالایی، هیچ راهپلهای واقع نشده باشد. 

ب-۵ –در فاصله حداکثر ۳ متری هر در گردان در همان دیوار، یک در لولایی با همـان عـرض  وجود داشته باشد، مگر آنکه مقام قانونی مسئول وجود چنین دری را ضروری تشخیص  ندهد.  

۳-۱-۴-۲-۱۲ درهای کشویی افقی، کرکرهها و شبکههای قائم  

الف- نصب درهای کشویی با ریل افقی و همچنین درها، کرکرهها و شبکههای ایمنی با ریل قائم، در  درگاههایی که بخشی از راه خروج به شمار آیند، مشروط به رعایت ضوابط زیر خواهد بود: 

الف-۱ –در تمام اوقات تصرف، از هر دو طرف به راحتی قابل باز شدن باشند و چنانچـه عمـوم  مردم در بنا رفت و آمد میکنند، به وضعیت کاملاً باز ثابت شوند. البته درهای کشویی  افقی خود بستهشو که دارای ساعت محافظـت حریـق مـی باشـند و درهـای واقـع در  خانههای یک یا دو خانواری، از این قاعده مستثنی خواهند بود.  

الف-۲ –درمواردی که دو یا چند راه خروج پـیش بینـی مـی شـود، بـیش از نصـف عـرض کـل  درگاههای خروج به درهای کشویی افقی یا کرکرهای قائم اختصاص داده نشود. 

الف-۳ –درهای کشویی افقی در درگاههایی که بیش از ۵۰ نفر را تخلیه میکنند، نصب نشوند. 

الف-۴ –درهای کشویی افقی از هر دو طرف و درهای کرکرهای قائم از سمت داخل، به راحتی و  بدون نیاز به وسیله خاص، قابل باز شدن باشند.  

۳-۱-۴-۲-۱۳

در تمام مواردی که از نیروی برق برای باز و بسته شدن در استفاده میشود (ماننـد درهای مجهز به سلول فتوالکتریک، درهای دارای پادری فشاری و غیره)، در باید بهگونهای طرح، نصب  و نگهداری شود که درصورت قطع برق، به روش معمولی و به راحتی قابل باز و بسته شدن باشد. 

۳-۱-۴-۲-۱۴

در مواردی که از نظام مرکزی کنترل کننده برای باز و بسته کـردن همزمـان درهـا  استفاده میشود، درهای خروج تابع ضوابط بعضاً متفاوتی خواهند بود که توسط مقام قانونی مسئول  تعیین خواهد شد.  

۳-۱-۴-۲-۱۵

در هر مورد که مطابق ضوابط این مقررات، نصب درهای گردان مجاز اعلام شده باشد،  نصب کنترل کنندههای گردان یا سایر وسایل مشابهی که برای کنترل عبور یکطرفه اشخاص مورد  استفاده قرار گیرند، نیز مجاز خواهد بود، مشروط بر آنکه موقعیت آنها مانع خروج یـا فـرار بـه موقـع متصرفان نباشد و چرخش آنها بهصورت آزاد و موافق خروج انجام گیرد. به هر صورت، هر کنترلکننده  گردان نباید برای بیش از ۵۰ متصرف به کار گرفته شود و کل عرض خروج اختصاص داده شـده بـه  کنترل کنندهها و سایر درهای گردان نباید از ۵۰ درصد کل عرض خروج لازم بیشتر باشد.    

خروج های افقی ۳-۴-۱-۳ 

۳-۱-۴-۳-۱

خروج افقی، عبارت است از خروج از یک بنا به مکانی امن دربرابر حریق در بنایی دیگر  یا در همان بنا که سطح کف آنها تقریباً در یک تراز واقع شده باشد. خروج افقی میتواند راهی باشد  که با عبور از میان موانع حریق یا با دور زدن حریق از طریق گذرگاه خروج به مکانی امن در همان بنا  منتهی شود، مشروط بر آنکه اولاً آن دو بخش تقریباً همسطح باشند و ثانیاً آن مکان بتواند به عنـوان  یک فضای محافظت شده، ایمنی کافی دربرابر آتش و دود ناشی از وقوع حریق در بخش دیگر و تمام  بخشهای واقع در آن بنا را تأمین کند.  

۳-۱-۴-۳-۲

در طرح و محاسبه ظرفیت راههای خروج هر بنا، خروج افقی میتواند بهعنوان جانشین  برای بخشی از راه خروج استفاده شود، مشروط بر آنکه ظرفیت دیگر راههای خروج بنا (پلکان، شیبراه  و درگاههایی که به بیرون بنا باز میشوند) از ۵۰ درصد کل ظرفیت راه خروج مورد نیاز تمام بنا کمتر  نباشد.  

۳-۱-۴-۳-۳

هر بخش از بنا و هر منطقۀ حریق در داخل بنا که به یک خروج افقی مربوط گـردد،  باید دست کم دارای یک خروج دیگر غیر از خروج افقی، مانند پلکان خروج یا درگاه منتهی به بیرون  بنا نیز باشد، در غیر اینصورت منطقۀ حریق مورد نظر بهعنوان بخشی از منطقۀ حریـق مجـاور کـه  دارای پلکان یا درگاه خروج منتهی به بیرون است، محسوب خواهد شد.  

۳-۱-۴-۳-۴

خروجهای افقی باید بهگونهای طرح و تنظیم شود که از هر دو طـرف آنهـا راه عبـور  پیوسته و قابل دسترسی تا یک پلکان خروج یا دیگر خروجهای منتهی به بیرون بنا در طـرف دیگـر  فراهم باشد.  

۳-۱-۴-۳-۵

مساحت فضای پناهدهی در هر یک از دو طرف خـروج هـای افقـی بایـد بـرای تمـام  متصرفان هر دو طرف تکافو نماید. به این منظور، در هر طرف باید به ازای هر نفـ ر، دسـت کـم ۳/۰ مترمربع مساحت خالص در نظر گرفته شود. 

۳-۱-۴-۳-۶

در تمام اوقاتی که یکی از فضاهای طرفین خروج افقی تحت تصرف قرار دارد، هیچیک  از درهایی که باعث دستیابی متصرفان هر طرف به فضاهای سمت دیگر میشود، نباید قفل باشد. 

۳-۱-۴-۳-۷

برای خروج افقی از فضایی در یک طرف دیوار مانع حریق بـه فضـای طـرف دیگـر و  بالعکس، چنانچه از درهای لولایی استفاده شود، باید دو بازشو در کنار هم درنظر گرفته شوند و هریک  از درها فقط در جهت خروج عمل کنند.  

۳-۱-۴-۳-۸

چنانچه بین کفهای واقع در دو طرف خروج افقی، اختلاف سطح وجود داشته باشد،  کفها باید فقط با شیبراه به هم مربوط شوند. طرح و اجرای راهپله در این موارد ممنوع است.    

راه پله و پلکان ۴-۴-۱-۳ 

۳-۱-۴-۴-۱

تمام راهپلهها و پلکانهایی که در راه خروج واقع شوند، چه در داخل و چه در خارج بنا،  به استثنای پلههای واقع در راهروهای دسترسی به ردیف صندلیها در تصرفهای تجمعی -که تابع  ضوابط خاص خود هستند- باید با ضوابط این بخش مطابقت داشته باشند. 

۳-۱-۴-۴-۲

تمام پلکانهایی که در راه خروج واقع شوند، باید دارای ساختاری پایدار و ثابت باشند.  عرض راهپلهها و پاگردها نباید در هیچ قسمت از طول مسیر کاهش یابد.  

۳-۱-۴-۴-۳

پاخور تمام پلهها باید از یک جنس و با یک نوع پرداخـت بـوده و تمـام تـدابیر لازم  بهمنظور ممانعت از لغزندگی روی سطح آنها اتخاذ شود.  

۳-۱-۴-۴-۴

هر راه پله باید دست کم ۱۱۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشد، مگر آنکـه مجمـوع  تعداد متصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه پله کمتر از ۵۰ نفر باشد که در آن صورت عـرض  مفید میتواند به حداقل ۹۰۰ میلیمتر کاهش داده شود. همچنین هر راه پله باید دسـت کـم ۲۰۵۰ میلیمتر تا سقف بالای خود ارتفاع داشته و بین هر دو پاگرد متوالی آن، حداکثر فاصـلۀ قـائم ۳۷۰۰ میلیمتر باشد.  

۳-۱-۴-۴-۵

ارتفاع هر پله حداکثر ۱۸۰ و حداقل ۱۰۰ میلیمتر خواهد بود و هر کف پله باید حداقل  ۲۸۰ میلیمتر پاخور و حداکثر ۲ درصد شیب داشته باشد. حـداکثر اخـتلاف یـا رواداری مجـاز بـین  اندازههای هر دو کف یا هر دو ارتفاع متوالی، ۵ میلیمتر و درمورد تمام پلههای واقع بـین دو پـاگ رد  متوالی مجموعاً ۱۰ میلیمتر خواهد بود. در مواردی که پلهای به سطح شیبدار، ماننـد کـف پیـاده رو منتهی شود، اختلاف ارتفاع مجاز بین دو سر آن حداکثر ۸۰ میلیمتر به ازای هر متر طول پله خواهد  بود.  

۳-۱-۴-۴-۶

طرح و استفاده از پلههای قوسی در راههای خروج درصورتی مجاز است کـه حـداقل  اندازه کف (پاخور) هر پله در فاصله ۳۰۰ میلیمتری از باریکترین قسمت، ۲۸۰ میلیمتر بوده و اندازه  شعاع قوس کوچکتر پله از دو برابر عرض آن کمتر نباشد.  

۳-۱-۴-۴-۷

استفاده از پلههای مارپیچ در راههای خروج برای حداکثر ۵ نفـر مجـاز خواهـد بـود،  مشروط به آنکه با رعایت ضوابط زیر طرح شوند:  

الف) عرض مفید پله از ۶۵۰ میلیمتر کمتر نباشد.  

ب) ارتفاع هر پله از ۲۴۰ میلیمتر بیشتر نباشد.  

پ) ارتفاع مفید روی پله (قد راهپله) از ۲۰۰۰ میلیمتر کمتر نباشد.  

ت) اندازه کف (پاخور) هر پله، در فاصله ۳۰۰ میلیمتری از باریکتـرین قسـم ت پلـه، حـداقل ۲۰۰ میلیمتر باشد.  

ث) تمام کف پلهها یک شکل و یک اندازه باشند.  

۳-۱-۴-۴-۸

پلکانهای واقع در راه خروج با شیب بیش از ۱ به ۱۵ باید در هر دو طرف دارای نرده  دستانداز باشند. همچنین پلکانهای عریض باید به ازای هر ۷۵۰ میلیمتر از عرض مفید خود، دست  کم در یک سمت نرده دستانداز داشته باشند. استثنائاً پلکانهای واقع در خانه های یک یا دو خانواری و سایر واحدهای مسکونی کوچک میتوانند فقط در یک سمت نرده داشته باشند. 

۳-۱-۴-۴-۹

تمام پلکانهای داخلی و خارجی بنا، چنانچه بهعنوان خروج استفاده شوند، باید مطابق  ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۳-۳-۳ دوربندی و و دودبند شده، از سایر بخشها مجزا شوند و با ضوابط  مندرج در بند ۳-۱-۳-۳ مطابقت داشته باشند.  

۳-۱-۴-۴-۱۰

دودبند کردن پلکان داخلی یا تامین فضای دوربند با یکی از روشهای ذیل مجاز است: 

الف) استفاده از پیش ورودی با تهویه طبیعی:در این روش باید حداقل عرض پیش ورودی در مسیر  پیمایش ۱۸۰۰ میلیمتر باشد. این عرض نباید کمتر از عرض کریدور یا درورودی منتهـی بـه آن  (هرکدام که بیشتر است) درنظر گرفته شود. مقاومت حریق در ورودی از پیش ورودی به پلکـان  ۲۰ دقیقه و از واحدها به پیش ورودی حداقل یک و نیم ساعت باشد. در ضمن درها باید دودبند و  خود بسته شو یا خودکار بسته شو باشند.

ب) استفاده از بالکن با تهویه طبیعی: در این روش از بالکن برای ارتباط پلکان داخلی با واحدها  استفاده میشود، که در این صورت نصب حفاظهای جانپناه و رعایت فاصله ۳ متری دیوار مقاوم حریق تا در ورودی بالکن به پیش ورودی الزامی است. مقاومت حریق در ورودی از پیش ورودی به  پلکان یک و نیم ساعت و از واحدها به پیش ورودی حداقل یک ساعت باشد. در ضمن درها باید  دودبند و خود بسته شو یا خودکار بسته شو باشند.  

ج) استفاده از پیش ورودی با تهویه مکانیکی: در این روش باید حداقل عرض پـیش ورودی ۱۱۰۰ میلیمتر بوده و فاصله در ورودی واحد به پیش ورودی تا دریچه تهویـه مکـانیکی حـداقل ۱۸۰۰ میلیمتر باشد. مقاومت حریق در ورودی از پیش ورودی به پلکان ۲۰ دقیقه و از واحدها به پیش  ورودی حداقل یک و نیم ساعت باشد. در ضمن درها باید دودبند و خود بسـته شـو یـا خودکـار  بستهشو باشند.  

۳-۱-۴-۴-۱۱

مقاومت حریق دیوارهای پلکان و پیش ورودی برای ساختمانهای بیش از ۳ طبقه، ۲ ساعت و کمتر از ۳ طبقه یک ساعت درنظر گرفته شود. مقاومت حریق در ورودی از پیش ورودی به  پلکان ۲۰ دقیقه و از واحدها به پیش ورودی حداقل نیم ساعت باشد. ضمناً درها باید دودبند و خود  بسته شو یا خودکار بسته شو باشند.  

۳-۱-۴-۴-۱۲

مساحت قسمت باز دیوار پیش ورودی به فضای باز نباید از ۵/۱ مترمربع کمتر باشد و  طول این دیوار در مجاورت فضای باز نباید از ۶ متر کمتر باشد. 

۳-۱-۴-۴-۱۳

فاصله میلههای جانپناه باید بهگونهای باشد که کرهای به قطر ۱۰۰ میلیمتر نتواند از  آن عبور کند.  

۳-۱-۴-۴-۱۴

ارتفاع دستانداز نرده در پلههای خارجی و داخلی و جانپناه پشت بام حداقل ۷۵۰ میلیمتر باشد.  

۳-۱-۴-۴-۱۵

پلکانهای خارجی باید از بخش داخلی ساختمان توسط ساختار مقاوم دربرابر حریق با  همان مقاومت مورد نیاز برای پلکانهای داخلی با بازشوهای مقاوم حریق ثابت یا خود بسته شو جدا  گردند. به استثنا موارد ذیل که میزان مقاومت آنها میتواند تا یک ساعت کاهش یابد:

تبصره ۱ : پلکان خارجی به یک خروج خارجی (مانند بالکن) با دو پله یا شیب راه دور از هم سرویس  می دهد. 

تبصره ۲ : پلکان خارجی حداکثر به دو طبقه که یکی از آنها طبقه تخلیه خروج بوده و دارای پله دوم  دور نیز میباشد، سرویس میدهد.  

تبصره ۳ : در ساختمانهای موجود، پلکان خارجی حداکثر به ۳ طبقه که یکی از آنها طبقـه تخلیـه  خروج باشد و دارای پله دوم دور نیز باشد، سرویس میدهد.  

تبصره ۴ :در ساختمانهای موجود که بهصورت کامل تمام بنا به شبکه بارنده تایید شده تجهیز شده  است. 

۳-۱-۴-۴-۱۶

در فاصله افقی و عمودی ۳ متری از پلکان خارجی از هر طرف، دیوارها باید ساختار  یک ساعت مقاوم حریق و پنجره ها ساختار سه چهارم ساعت مقاوم حریق داشته باشند. 

۳-۱-۴-۴-۱۷

درصورتیکه در ورودی واحدها در سطح زیرین پلکان خارجی قرار گیـرد، مقاومـت  حریق آنها در ساختمانهای بیش از ۳ طبقه با ساختار ۱/۵ ساعت مقاوم حریق و در کمتر از ۳ طبقه  باید با ساختار ۱ ساعت مقاوم حریق درنظر گرفته شود. 

۳-۱-۴-۴-۱۸

ساختار سقف باید حفاظت زیرپله ها را فراهم نماید و بهصورت افقی از هر طرف پلـه  کمتر از ۳ متر نباشد.  

۳-۱-۴-۴-۱۹

پلکان خارجی باید بهگونهای طراحی و اجرا شود که جمع شدن آب در سطوح پلکان  به حداقل برسد.  

۳-۱-۴-۴-۲۰

پلکان خارجی باید حداقل از یک طرف به میزان ۵۰ درصد باز باشد.

۳-۱-۴-۴-۲۱

پلکان خارجی با ارتفاع بیش از ۱۱ متر باید بهگونهای طراحی و اجرا شود که موجب  وحشت متصرفین هنگام فرار نگردد. به این منظور استفاده از دیوارهای بدون امکان دیـد بـا ارتفـاع حداقل ۱۲۰۰ میلیمتر الزامی است. درخصوص پلکان با ارتفاع کمتر از ۱۱ متر استفاده از حفاظهای با  ارتفاع ۷۵۰ میلیمتر با قابلیت دید مجاز است.  

۳-۱-۴-۵ راهپله و پلکانهای فرار  

۳-۱-۴-۵-۱

براساس ضوابط این دستورالعمل، پلههای فرار، اعتباری بهعنوان خروج اصولی ندارند و صرفاً برای بناهای موجود و با تائید مقام قانونی مسئول مجاز خواهد بود.

۳-۱-۴-۵-۲

پله های فرار در ساختمانهای جدید به عنوان مسیر خروج و هیچیک از اعضای آن قابل  قبول نیست، ولی استفاده از آن برای بناهای موجود با شرایط ذیل و با تائید مقام قانونی مسئول مجاز  می باشد. 

۳-۱-۴-۵-۳

ابعاد پلکان فرار به شرح جدول ۳-۱-۴-الف میباشد:  

   

۳-۱-۴-۶ پله‌های برقی و پیاده‌روهای متحرک  

۳-۱-۴-۶-۱

براساس ضوابط این مقررات، پلهها و پلههای برقی و کفها و پیادهروهای متحرک، جزو  راه خروج محسوب نمیشوند.  

 شیبراه‌ها ۷-۴-۱-۳ 

۳-۱-۴-۷-۱

تمام شیبراههایی که در راه خروج واقع شوند، چه در داخل و چه در خارج بنا، باید با  ضوابط این بخش مطابقت داشته باشند.  

۳-۱-۴-۷-۲

حداکثر شیب مسیر شیبراه که به عنوان خروج مورد استفاده قرار میگیرد، برای  ساختمانهای جدید ۱ به ۱۲ است. 

۳-۱-۴-۷-۳

هر شیبراه باید حداقل ۱۱۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشد، مگر در مـواردی کـه  مقام قانونی مسئول، عرض کمتری را مجاز بداند، در آن صورت عرض راه میتواند تـا ۷۵۰ میلیمتـر  کاهش داده شود.  

۳-۱-۴-۷-۴

تمام شیبراههای واقع در داخل و خارج بنا، چنانچه خروج محسوب شوند، باید همانند  آنچه که در بند ۳-۱-۴-۴-۹ درمورد پلکانها و راهپلهها شـرح داده شـده، دوربنـدی، مجزاسـازی و  محافظت شوند. این شیبراهها و پاگردهای بین آنها باید دارای ساختاری ثابت و پایدار و کفی محکم،  یکپارچه، غیرمشبک و غیرلغزنده باشند.  

۳-۱-۴-۷-۵

عرض شیبراهها و پاگردهای آنها نباید در هیچ قسمت از طول مسیر خـروج، کـاهش  یابد. طول و عرض هر پاگرد باید دست کم برابر با عرض شیبراه درنظر گرفته شود. 

۳-۱-۴-۷-۶

هر شیبراه با شیب بیش از ۱ به ۱۵ باید در هر دو طرف نرده، دستگیر داشته باشد. 

۳-۱-۴-۷-۷

اگر شیب راه بهعنوان بخشی از مسیر خروج در نظر گرفته شود، باید شـرایط ذیـل را  تامین نماید:  

الف) ابعاد شیب به شرح زیر باشد:  

حداقل عرض مفید شیبراه ۱۸۰ سانتیمتر  

حداکثر شیب ۱ به ۱۲  

حداکثر شیب عرضی ۱ به ۴۸  

حداکثر ارتفاع یک شیبراه ۷۶۰ میلیمتر  

۳-۱-۴-۷-۸

در کاربریهای صنعتی حداقل عرض مفید شیب راه معادل ۵۶۰ میلیمتر است.

۳-۱-۴-۷-۹

ساختار شیبراه باید از نوع دائمی و مناسب بوده و از مصـالح غیرسـوختنی و محـدود  استفاده گردد.  

۳-۱-۴-۷-۱۰

کف شیبراه باید فاقد حفره باشد.  

۳-۱-۴-۷-۱۱

ابتدا و انتهای هر شیبراه و محل بازشو به شیبراهها باید پاگرد با شیب حداکثر ۱ به ۴۸ وجود داشته باشد. 

۳-۱-۴-۷-۱۲

عرض هر پاگرد شیبراه نباید از عرض شیبراه کمتر باشد. 

۳-۱-۴-۷-۱۳

طول شیبراه در مسیرحرکت از ۱/۵ متر نباید بیشتر باشد.

۳-۱-۴-۷-۱۴

عرض شیبراه در تمام طول مسیر به هیچ عنوان نباید کاهش یابد.

۳-۱-۴-۷-۱۵

نصب حفاظهای جان پناه و دیوارهای جان پناه (مانع دید) در شیبراه‌های خـارجی  مانند پلکان داخلی و خارجی است.  

سرسره‌های فرار ۸-۴-۱-۳ 

۳-۱-۴-۸-۱

طرح و نصب سرسرههای فرار در راههای خروج، فقط در مواردی مجاز خواهد بود که در  ضوابط اختصاصی راههای خروج برحسب نوع تصرف، بهطور مشخص استفاده از آنها بلامانع اعلام شود.  سرسرههای فرار به هر حال باید مود تائید مقام قانونی مسئول قرارگیرند.  

۳-۱-۴-۸-۲

جانشین کردن سرسره فرار بهجای “خروجهای الزامی”، در تمام موارد منوط به تائید  مقام قانونی مسئول و رعایت تمام مقررات عمومی مربوط به خروجها در این مقررات خواهد بود.  همچنین هر سرسره فرار برای حداکثر ۶۰ نفر درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۴-۸-۳

در هر بنا و در هر بخش از یک بنا، سرسرههای فرار نبایـد بـیش از ۲۵ درصـد کـل  ظرفیت خروجهای الزامی را به خود اختصاص دهند، مگر آنکه در بخش ضوابط اختصاصـی راه هـای  خروج برحسب نوع تصرف، بهگونۀ دیگری تصریح شده باشد.  

۳-۱-۵ ظرفیت راه‌های خروج  

۳-۱-۵-۱

ظرفیت راه خروج در هر طبقه، هر بخش از یک بنا و هر فضای مجزا و مشخص کـه بـه  تصرف انسان درآید، باید برای تمام متصرفان (بار متصرف) همان طبقه، بخش یا فضا درنظـر گرفتـه  شود و برای تعداد اشخاص استفادهکننده از راه خروج مناسب و کافی باشد. به این منظور، بار متصرف  یا تعداد متصرفان هر بنا، هر بخش از یک بنا و بهطور کلی هر فضا، نباید از حاصل تقسیم مساحت یا  زیربنای اختصاص یافته به آن فضا بر واحد تصرف همان فضا که به مترمربع به ازای نفـر در جـدول  ۳-۱-۵-الف مشخص شده، کمتر درنظر گرفته شود.

در مواردی که در جدول برای یک نوع تصرف، مساحت ناخالص و مساحت خالص بهصورت اعداد  جداگانه ارائه شده، برای تعیین بار متصرف باید در محاسبات، عدد مربوط به مساحت ناخالص بـرای  کل بنا و عدد مربوط به مساحت خالص برای سطحی که بهطور مشـخص بـه آن تصـرف اختصـاص  مییابد، انتخاب شود. 

۳-۱-۵-۲

ظرفیت خروج‌ها نباید هیچگاه در طول مسیر کاهش یابد و چنانچه راههای خروج طبقات  بالا و پائین، در طبقهای میانی به هم مربوط و با هم ادغام شوند، ظرفیت خروج حاصله نباید از مجموع  ظرفیتهای آن دو راه کمتر درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۵-۳

عرض مفید راه خروج باید در باریک ترین بخش مسیر اندازهگیری شود. استثنائاً در هـر  طرف مسیر خروج، حداکثر ۱۰۰ میلیمتر پیش آمدگی در ارتفاع پائین (در حد نرده دستگیر یا پائینتر  از آن) میتواند جزو عرض مفید درنظر گرفته شود.

۳-۱-۵-۴

عرض هریک از قسمت‌ها و اجـزای مختلـف راه خـروج، مشـروح در بنـد ۳-۱-۴ ،بایـد براساس ظرفیت خروج مندرج در جدول ۳-۱-۵-ب تعیین شود.  

۳-۱-۵-۵

ظرفیت هر راهروی دسترس خروج، عبارت است از حاصل تقسیم بار متصرف آن راهرو بر تعداد خروج هایی که راهرو به آنها منتهی میشود. ولی درهر حال ظرفیت هـر راهـروی دسـترس  خروج نباید از ظرفیت “خروج” مربوط به خود کمتر باشد.  

۳-۱-۵-۶

عرض هیچ یک از دسترس های خروج نباید از ۹۰۰ میلیمتر کمتر درنظـر گرفتـه شـود،  مگرآنکه در این مقررات به گونه دیگری تصریح شده باشد. همچنین در تمام مواردی که دو یـا چنـد دسترس خروج به یک خروج منتهی شوند، عرض هر دسترس باید متناسب با بار متصرف مربوط بـه  خود درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۵-۷

پلکانی که در مسیر خروج قرار دارند باید بهگونهای طراحی شود که در صورت مسدود  شدن یکی از پله ها ظرفیت خروج بیش از ۵۰ درصد کاهش نیابد.  

۳-۱-۵-۸

برای محاسبه حداقل عرض پله باید در ابتدا بار تخلیه تجمیعی محاسبه گردد. 

الف) اگر تخلیه به سمت پائین انجام میشود، بار تخلیه تجمیعی از طبقات بالا محاسبه میگردد. 

ب) اگر تخلیه به سمت بالا انجام میشود، بار تخلیه تجمیعی از طبقات پائین محاسبه میگردد. 

ج) حداقل عرض پلکان از جدول ۳-۱-۵-ج محاسبه میگردد.  

۳-۱-۶ حداقل تعداد راههای خروج الزامی  

۳-۱-۶-۱

براساس ضوابط این مقررات، هر طبقه یا هر بخش از یک طبقه در هر بنا باید دست کم ۲ راه خروج مجزا و دور از هم داشته باشد، مگر در مواردی که این مقـررات اسـتثنائاً راه خـروج دوم را  الزامی نداند.  

۳-۱-۶-۲

در هر بنا، چنانچه بار متصرف هر طبقه یا بخشهایی از آنها بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر باشد،  حداقل ۳ راه خروج مجزا و دور از هم لازم خواهد بود و برای بار متصرف بیش از ۱۰۰۰ نفر، حداقل ۴ راه خروج مستقل و دور از هم باید پیش بینی شود.  

۳-۱-۶-۳

در محاسبه تعداد خروجهای هر طبقه، رعایت بار متصرف همان طبقه تکافو خواهد کرد، مشروط بر آنکه تعداد خروج ها در طول مسیر خروج کاهش نیابد. به عبارت دیگر، تعداد خروج های هر  طبقه از تعداد خروج های لازم برای طبقات بالاتر از خود کمتر نباشد.  

۳-۱-۷ چگونگی استقرار راههای خروج  

۳-۱-۷-۱

در هر طبقه یا هر بخش از یک طبقه در هر بنا که دو خروج مجزا از هم طراحی شـود،  فاصلۀ بین خروجها باید حداقل برابر با نصف اندازه بزرگتـرین قطـر آن طبقـه یـا آن بخـش باشـد .  اندازهگیری باید در خط مستقیم بین خروجها انجام شود، مگر درمورد آن گروه خروجهای دوربندی شده که توسط راهروهای ارتباطی به هم مربوط هستند، که در آن موارد، فاصله بین خروجها استثنائاً میتواند در طول مسیر راهرو اندازهگیری شود.  

 در فضاها یا بناهایی که دارای بیش از دو خروج باشند، دست کم ۲ واحـد از خـروج هـا بایـد بـا مشخصات فوق الذکر طراحی شوند، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده، محافظت  شود، که در آن صورت فاصله بین خروج ها چنانچه به طور مستقیم اندازه گیری شود، استثنائاً میتواند  تا یک سوم قطر کلی طبقه یا سطح موردنظر کاهش یابد. سایر خروجها نیز باید در موقعیتی قرار گیرند که درصورت مسدود شدن هریک توسط آتش و دود، از قابلیت خروجهای دیگر کاسته نشود.    

۳-۱-۷-۲

پلکان های طرح قیچی چنانچه با ساختار غیرسوختنی۲ ساعت مقاوم حریق دوربندی و از  یکدیگر جدا شوند، صرفاً در ساختمانهای موجود و با تایید مقام قانونی مسئول به عنوان دو راه خروج  مورد استفاده قرار می گیرند که در این موارد ایجاد هرگونه روزنه نفوذی یـا بازشـوی ارتبـاطی بـین دوربندها، حتی به صورت محافظت شده، مجاز نخواهد بود. اینگونه پلکان در ساختمان های جدیـد فقط بهعنوان یک راه خروج محسوب می گردند.  

۳-۱-۷-۳

مسیرهای خروج باید به گونه ای طراحی شوند که برای رسیدن به یک خـروج، عبـور از  میان آشپزخانه ها، انبارها، سرویس‌های بهداشتی، فضاهای کاری، رختکن‌ها، اتاق‌های خواب و فضاهای  مشابهی که درهای آنها در معرض قفل شدن هستند، لازم نباشد.  

۳-۱-۷-۴

مسیرهای دسترسی خروج و درهای منجر به خروجها باید بهگونهای طراحی و آراسـته  شوند که به وضوح قابل تشخیص باشند. نصب هرگونه دیوارپوش، پرده، آویز، آینه و نظـایر آنهـا روی  درهای خروج ممنوع است.  

۳-۱-۸ روشنایی راههای خروج  

۳-۱-۸-۱

روشنایی راههای خروج باید بهگونهای طرح و تنظیم شود که در مواقعی از شبانهروز که  بنا مورد تصرف است، روشنایی بهطور مداوم و پیوسته برقرار باشد و متصرفان بتوانند راه را به درستی تشخیص داده و مسیر خروج را بهراحتی طی کنند. حداقل شدت روشنایی راههای خـروج در سـطح  کف هیچ نقطهای از جمله گوشهها، تقاطع کریدورها، راهپلهها، پاگردها و پای درهای خروج نباید کمتر  از ۱۰ لوکس باشد. در تصرفهای تجمعی، در حین اجرای تئاتر یـا نمـایش فـیلم و اسـلاید، شـدت روشنایی کف راههای دسترس خروج، استثنائاً میتواند به حداقل ۲ لوکس کاهش داده شود.    

۳-۱-۸-۲

تعداد و موقعیت منابع روشنایی و طرح نورپردازی باید بهگونهای باشد که با خارج شدن  یک چراغ یا منبع روشنایی از مدار، هیچ قسمت از راه خروج در تاریکی فرو نرود.    

۳-۱-۸-۳

برق موردنیاز برای روشنایی مسیرهای خروج باید از منبعی مداوم و مطمئن تأمین شود.  درمواردی که حفظ تداوم روشنایی مسیرهای خروج به تعویض منبع تأمین برق بسـتگی یابـد، ایـن  تعویض باید طوری پیشبینی شود که وقفه محسوسی در روشنایی راههای خروج ایجاد نگردد. چنانچه  از ژنراتورهای اضطراری استفاده میشود، شبکه باید بهطور خودکار عمل نموده و وقفۀ ایجاد شده در  روشنایی، از ۱۰ ثانیه بیشتر نشود.  

۳-۱-۸-۴

ژنراتورهای برق اضطراری باید بتوانند به مدت حداقل ۱/۵ ساعت، شدت روشنایی مقرر  شده را تأمین کنند. پس از گذشت این زمان، شدت روشنایی میتواند به ۶ لوکس افت کند.    

۳-۱-۸-۵

سیستم روشنایی اضطراری باید از نوع عملکرد پیوسته یا از نوع عملکرد خودکار بـدون  واسطه و خود تکرار انتخاب شود.  

۳-۱-۸-۶

درمواردی که برای روشنایی اضطراری راه های خروج، از نیروی باطری کمک گرفته شود،  نحوه طراحی سیستم، نوع باطری ها و چگونگی شارژ شدن آنها باید به تائید مقام قانونی مسئول برسد.    

۳-۱-۹ علامتگذاری راههای خروج  

۳-۱-۹-۱

تمام دسترسهای خروج باید با علامتهای تائید شده که سمت و جهـت دسـتیابی بـه  خروج را با پیکان نشان میدهد، مشخص شوند، مگر آنکه خروج و مسیر دسترسی به آن بهآسـانی و فوریت، قابل دیدن باشد. تعداد و موقعیت این علایم باید بهگونهای انتخـاب شـود کـه فاصـله هـیچ  نقطهای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده، از ۳۰ متر بیشتر نشود.    

۳-۱-۹-۲

تمام خروج های هر بنا، به استثنای درهای اصلی واقع در جداره هـای بیرونـی، بایـد بـا  علامتهای تائید شده مشخص شوند. علامت هر خروج باید در موقعیتی نصب شود که از تمام جهات دسترسی به آن خروج به آسانی دیده شود.  

۳-۱-۹-۳

تمام درهای حریق خود بسته شو باید از هر دو طرف با علامت تائید شدهای که عبـارت  “در حریق – بسته نگه دارید” روی آن نوشته شده است، مشخص شوند.  

۳-۱-۹-۴

علایم خروج باید موقعیتی مناسب و رنگ و طرحی متضاد با تزئینات و نازککاریهـای  داخلی و سایر علایم و نشانهها داشته باشند تا بهآسانی دیـده شـوند . هـیچ نـوع تزئینـات، مبلمـان،  تجهیزات و تأسیسات نباید مانع دیده شدن علایم خروج شود. همچنین استفاده از انواع نـورپردازی،  نمایش تصویر یا شیء که روشنایی آن بیشتر از روشنایی علایم خروج بوده یا در مسیر رؤیت علایـم  خروج توجه را به خود جلب کند، مجاز نخواهد بود.  

۳-۱-۹-۵

علایم خروج باید ساده و قابل فهم برای همگان بوده و کلمۀ “خروج” را به طـور سـاده،  خوانا و آشکار نشان دهند.  

۳-۱-۹-۶

هر راه عبور یا راه پله ای که خروج نبوده و به دسترس خروج نیز منجر نمیشود، امـا بـه دلیل موقعیت خود ممکن است با یک خروج یا دسترس خروج اشتباه گرفته شود، باید با علامتی تائید  شده که عبارت “خروج نیست” بر آن نوشته شده، مشخص شود.  

۳-۱-۹-۷

هریک از علایم خروج باید به وسیله یک منبع نور قابل اطمینـان، از روشـنایی مناسـب  برخوردار باشد. علایم خروج میتوانند از درون روشن یا از بیرون نورپردازی شوند. اما در همه حال و  در هریک از دو حالت روشنایی عادی و اضطراری بنا، باید به خوبی دیده شوند.

۳-۱-۹-۸

شدت روشنایی علایم چه از بیرون و چه از داخل نورپردازی میشوند، نباید کمتر از ۵۴ لوکس باشد.  

۳-۱-۹-۹

در تمام مواردی که در این مقررات، پیوستگی روشنایی راههای خروج تصریح شده، علایم  خروج باید بهطور پیوسته روشن باشند، مگر درمواردی که همزمان با فعال شدن شبکه هشدار حریق،  روشنایی علایم خروج بهصورت چشمکزن درمیآیند. همچنین در تمام مواردی که در این مقررات،  ضرورت استفاده از تسهیلات روشنایی اضطراری اعلام شده، علایم خروج بایـد بـه شـبکه روشـنایی  اضطراری متصل باشند.  

۳-۱-۹-۱۰

تمامی علامتگذاریها باید با رعایت مفاد مبحث بیستم مقررات ملّی ساختمان (علائم و  تابلوها) انجام شود.  

۳-۱-۱۰ ضوابط اختصاصی راه های خروج در تصرف های مسکونی

هتل ها و خوابگاه ها ۱-۱۰-۱-۳ 

۳-۱-۱۰-۱-۱

راه های خروج در هتل ها و خوابگاه ها باید با ضوابط عمومی مندرج در بندهای ۳-۱-۲ تا  ۳-۱-۹ و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.  

۳-۱-۱۰-۱-۲

در هر طبقه، از جمله طبقات زیر تراز تخلیه خروج که برای مقاصد عمومی به تصرف درآیند، باید حداقل دو خروج دور از هم در دسترس باشد.  

۳-۱-۱۰-۱-۳

دسترس های خروج های مختلف نباید مسیر مشترکی به طول بیش از ۱۰ متر داشته  باشند، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شـود کـه در آن صـورت، استثنائاً این طول میتواند حداکثر به ۱۵ متر افزایش یابد. طول مسیر عبور در اتاقها و سوئیتها، در  این اندازهگیریها ملحوظ نمیشود.  

۳-۱-۱۰-۱-۴

هر اتاق یا سوئیت با مساحت بیش از ۱۸۵ مترمربع باید دسـت کـم دو در دسـترس  خروج دور از هم داشته باشد. 

۳-۱-۱۰-۱-۵

تعداد و موقعیت خروج‌ها باید به گونه ای درنظر گرفته شود که در راهروهای دسترس  خروج، فاصله بین در هر اتاق یا هر فضا تا نزدیکترین خروج، حداکثر از ۳۰ متر تجاوز ننماید، مگـر  آنکه تمام راه دسترس خروج و کلیه بخشهای همجوار و مربوط به آن، با ساختاری که مقاومت حریق  آن معادل دوربند خروجها است، از بقیه قسمتهای بنا جدا شده و تماماً توسط شبکه بارنده خودکار  تائید شده محافظت شود، که در آن صورت، فاصله مورد نظر میتواند حداکثر به ۶۰ متر افزایش یابد.  طول راههای بیرونی دسترس خروج نیز استثنائاً میتواند حداکثر به ۶۰ متر افزایش یابد، مشروط بر  آنکه ایمنی آنها مورد تائید کارشناس حفاظت از حریق قرارگیرد.  

۳-۱-۱۰-۱-۶

در داخل اتاقها یا سوئیتها، حداکثر فاصله تا یک راهروی دسترس خروج نباید از ۲۳ متر بیشتر شود، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت گردد، کـه در آن  صورت این فاصله میتواند حداکثر به ۳۸ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۰-۱-۷

طول راه تخلیه خروج، از انتهای دوربند پلکان خروج تا معبر عمومی نباید از ۳۰ متر  بیشتر باشد.  

۳-۱-۱۰-۱-۸

تمام هتل ها و خوابگاه های دارای بیش از ۲۵ اتاق، باید مجهز به تسهیلات روشـنایی  اضطراری باشند، مگرآنکه هر اتاق مستقیماً به بیرون بنا در تراز همکف راه داشته باشند. 

۳-۱-۱۰-۱-۹

تمام راه های خروج باید دارای روشنایی کافی و علایم مناسب مطابق بندهای ۳-۱-۸ و ۹-۱-۳ باشند.

۳-۱-۱۰-۱-۱۰

طول بن بست ها برای هتل ها و خوابگاه ها ۱۰ متر است، که درصورت محافظت مسیر  توسط شبکه بارنده خودکار این طول میتواند تا ۱۵ متر افزایش یابد.  

بناهای آپارتمانی ۲-۱۰-۱-۳ 

۳-۱-۱۰-۲-۱

راه های خروج در بناهای آپارتمانی باید با ضوابط عمومی مندرج در بندهای ۳-۱-۲ تا  ۳-۱-۹ و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.  

۳-۱-۱۰-۲-۲

در درون واحدهای مسکونی، استفاده از پلههای قوسی با رعایت مفاد مندرج در بنـد  ۳-۱-۴-۳-۴ و استفاده از پلههای مارپیچ با رعایت مفاد بند۳-۱-۴-۳-۵ ،مجاز خواهد بود.

۳-۱-۱۰-۲-۳

هر واحد مسکونی باید دست کم به دو خروج مجزا و دور از هم دسترسی داشته باشد،  مگر درموارد مشخص شده در بند ۳-۱-۱۰-۲-۴ یا ۳-۱-۱۰-۲-۵ که اسـتث نائاً دسترسـی بـه یـک  خروج، مجاز شمرده شده است.  

۳-۱-۱۰-۲-۴

در موارد زیر، هر واحد مسکونی میتواند استثنائاً فقط به یک خروج، دسترسی داشته  باشد:  

الف) واحد مسکونی از طریق یک درگاه خروج، مستقیماً به خیابان یا حیاط مربوط شود. 

ب) واحد مسکونی، با ارتفاع کمتر از ۲۳ متر مستقیماً به یک پلکـان خـارجی مطـابق بنـد ۳ -۱ -۳ -۳ -۱۱ که حداکثر به دو واحد مسکونی واقع در یک طبقه اختصاص دارد، دسترسی داشتهباشد. 

پ) واحد مسکونی، دارای یک پلکان مختص به خود بوده که با موانع ۱ ساعت مقاوم حریق و بـدون  بازشو از دیگر بخشها جدا شده باشد.  

۳-۱-۱۰-۲-۵

هر بنای آپارتمانی با حداکثر ۴ طبقه بالاتر از همکف، به ارتفاع حداکثر ۱۵ متـر، بـا  حداکثر ۴ واحد مسکونی در هر طبقه به شرط تطبیق با ضوابط زیر، استثنائاً میتواند فقط یک پلکان  خروج داشته باشد:  

الف) پلکان خروج توسط موانع حریق با حداقل ۱ ساعت مقاومت، کاملاً دوربندی شده باشد و درهای  حریق خود بستهشو با نرخ ۱ ساعت محافظت حریق، تمام بازشوهای واقع بین دوربند پلکان و آن  بنا را محافظت کنند.  

ب) پلکان خروج، بیش از نیمطبقه پائینتر از تراز تخلیه خروج ادامه نداشته باشد. 

پ) راهروهایی که بهعنوان دسترس خروج استفاده میشوند، حداقل ۱ ساعت مقاومت حریق داشـته  باشند.  

ت) فاصله عبوری بین در ورودی هر واحد مسکونی تا پلکان خروج، از ۱۰ متر بیشتر نباشد. 

ث) ساختارهای افقی و قائم جدا کننده واحدهای مسکونی، حـداقل دارای سـه چهـارم سـاعت نـرخ  مقاومت حریق باشد.  

تبصره: در مواردی که تمامی بنا به شبکه بارنده خودکار تائید شده مجهز شود، تعداد طبقات بنـا را  میتوان تا یک طبقه افزایش داد، مشروط برآنکه اولاً در جدارههای خارجی بنا به تعداد کافی پنجره در دسترس ماموران آتشنشانی فراهم بوده، ثانیاً تجهیز بنا به شبکه بارنده خودکار در  کاهش خطرات حریق موثر واقع گردد.  

۳-۱-۱۰-۲-۶

دسترس های خروج های مختلف نباید مسیر مشترکی به طول بیش از ۱۰ متر داشته  باشند، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظـت شـود کـه در آن صـورت  استثنائاً این طول میتواند حداکثر به ۱۵ متر افزایش یابـد . طـول مسـیر عبـور در درون وا حـدهای  مسکونی مستقل، در این اندازهگیریها ملحوظ نمیشود.  

۳-۱-۱۰-۲-۷

حداکثر طول مجاز راهروهای بن بست ۱۰ متر است، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه  بارنده خودکار تائید شده محافظت شود که در آن صورت، استثنائاً این طول مـی توانـد بـه ۱۵ متـر  افزایش یابد.  

۳-۱-۱۰-۲-۸

در داخل واحدهای مسکونی مستقل، فاصله عبوری تا رسیدن به راهـروی دسـترس  خروج، نباید از ۲۳ متر بیشتر شود، مگر در مواردی که بنا توسط شبکه بارنده خودکـار تائیـد شـده  محافظت میشود که در آن صورت استثنائاً این فاصله میتواند حداکثر به ۳۸ متر افزایش یابد. 

۳-۱-۱۰-۲-۹

تعداد و موقعیت خروجها باید بهگونهای باشد که در راهروهای دسترس خروج، فاصله  بین در ورودی هر واحد مسکونی تا نزدیکترین خروج، حداکثر از ۳۰ متر بیشتر نشود، مگر آنکه تمام  بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود که در آن صورت فاصله مورد نظر میتوانـد  حداکثر به ۶۰ متر افزایش یابد. طول راهروهای بیرونی دسترس خروج نیز استثنائاً میتواند حداکثر به  ۶۰ متر افزایش یابد، مشروط بر آنکه ایمنی آنها مورد تائید مقام قانونی مسئول قرارگیرد. 

۳-۱-۱۰-۲-۱۰

تمام بناهای آپارتمانی با بیش از ۱۲ واحد مسکونی یـا ۳ طبقـه ارتفـاع، بایـد د ارای  تسهیلات روشنایی اضطراری باشند، مگر آنکه هر واحد مسکونی، مستقیماً به بیرون بنا در تراز همکف  راه خروج داشته باشد.  

۳-۱-۱۰-۲-۱۱

در تمام بناهای آپارتمانی که طبق مقررات، دارای بیش از یک خروج هستند، راههای  خروج باید دارای روشنایی کافی و علائم مناسب مطابق ضوابط این مقررات باشند. 

۳-۱-۱۰-۲-۱۲

تصرفهای مسکونی بـا شـرایط ذیـل مـی تواننـد در طبقـات فوقـانی تصـرف هـای  غیرمسکونی قرارگیرند: 

الف) مسیر خروج تصرف مسکونی از واحدهای غیرمسکونی بهوسیله دیوارهای ۱ ساعت مقاوم حریق  جدا سازی شود.  

ب) کلیه واحدهای غیرمسکونی به شبکه بارنده مجهز گردند.  

۳-۱-۱۰-۳ اقامتگاهها و بناهای مسافرپذیر  

۳-۱-۱۰-۳-۱

همه اقامتگاه ها، مسافرخانه ها، شبانه روزی ها و پانسیون هایی که به منظور اقامت موقت یا  طولانی اشخاص و برای پذیرش۱۶ نفر و بیشتر طرح شوند و نیز تمام منـازل بـا همـین گنجـایش و  بیشتر که به این منظور تغییر و تبدیل یافته و اتاقهای آنها بهصورت کرایهای و مجزا استفاده شوند،  باید بهطور متناسب دارای راههای خروج و فرار مطابق ضوابط عمومی مندرج در این مقررات و ضوابط  اختصاصی مندرج در بندهای ۳-۱-۱۰-۳-۲ الی ۳-۱-۱۰-۳-۱۱ باشند. در مواردی که این گروه بناها  سطح زیربنای کمتری داشته و گنجایش آنها از ۱۶ نفر کمتر باشد، مقررات اختصاصی ساده تر مندرج در بندهای ۱۸-۳-۱۰-۱-۳ تا ۱۲-۳-۱۰-۱-۳ ، ملاک عمل خواهد بود.

۳-۱-۱۰-۳-۲

پلکان های داخلی باید به کمک دیوارهای با مقاومت دربرابر حریق ۲۰ دقیقه دوربندی شده و درهای آن مقاوم دود و خود بسته شو باشند.

۳-۱-۱۰-۳-۳

مجموع ظرفیت خروج های طبقه همکف (همتراز معبر عمومی) باید برابر ظرفیت لازم  برای بار متصرف این طبقه، به اضافه مجموع ظرفیت های مقرر شده برای پلکان ها و شیبراههای منتهی به طبقه همکف درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۱۰-۳-۴

عرض راهروهای عمومی باید متناسب با بار متصرف بوده، برای کمتر از ۵۰ نفر حداقل  ۹۰۰ میلیمتر و برای بیشتر از آن حداقل ۱۱۰۰ میلیمتر درنظر گرفته شود. 

۳-۱-۱۰-۳-۵

در هر طبقه، از جمله طبقات زیر تراز تخلیه خروج که به مقاصد عمومی ساختمان به  تصرف درآیند، باید حداقل دو خروج دور از هم در دسترس باشد.  

۳-۱-۱۰-۳-۶

موقعیت خروجها باید بهگونهای طرح شود که در راهروهای عمومی، از جلوی در هر  اتاق، دسترسی به خروجها تا حد ممکن در دو جهت متفـاوت فـراهم باشـد . در مـواردی کـه بـرای  دسترسی به خروجها مسیر مشترکی وجود دارد، طول مسیر مشترک نباید از۱۰ متر بیشـتر درنظـر  گرفته شود.

۳-۱-۱۰-۳-۷

هر اتاق یا هر فضای با مساحت بیش از ۱۸۵ متر مربع باید حـداقل دو در دسـترس  خروج، دور از هم داشته باشد.  

۳-۱-۱۰-۳-۸

تعداد و موقعیت خروجها باید بهگونهای درنظر گرفته شود که در راهروهای دسترس  خروج، فاصله بین در هر اتاق یا هر فضا تا نزدیکترین خروج، حداکثر از ۳۰ متر تجاوز نکند، مگر آنکه  تمام راه دسترس خروج و کلیه بخشهای همجوار و مربوط به آن، با ساختاری که مقاومت آن معادل  ۱ ساعت برای ساختمانهای تا ۳ طبقه، و معادل ۲ ساعت برای ساختمانهای ۴ طبقه و بیشتر است،  از بقیه بنا جدا شده باشد و تمام بنا با شبکه بارنده خودکار تائیـد شـده محافظـت شـود ، کـه در آن  صورت، فاصله مورد نظر میتواند حداکثر به ۶۰ متر افزایش یابد. طول راههای بیرونی دسترس خروج  نیز، استثنائاً میتواند حداکثر به ۶۰ متر افزایش یابد، مشروط بر آنکه ایمنی آنهـا مـورد تائیـد مقـام  قانونی مسئول قرارگیرد.  

۳-۱-۱۰-۳-۹

در داخل هر اتاق یا سوئیت یا هر واحد زندگی، حداکثر فاصله تا یک راهروی دسترس  خروج نباید از ۲۳ متر بیشتر باشد، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت  گردد، که در آن صورت، این فاصله میتواند حداکثر به ۳۸ متر افزایش یابد. 

۳-۱-۱۰-۳-۱۰

تمام بناهای دارای بیش از ۲۵ اتاق باید مجهز به تسهیلات روشنایی اضطراری باشند،  مگر آنکه هر اتاق مستقیماً به بیرون بنا در تراز همکف راه داشته باشد.  

۳-۱-۱۰-۳-۱۱

همه راه های خروج باید دارای روشنایی کافی و علایم مناسب مطابق بندهای ۳-۱-۸  و ۹-۱-۳ باشند.

۳-۱-۱۰-۳-۱۲

در بناهای مسافرپذیر کوچک، هر اتاق یا فضای خواب باید بـه یـک راه فـرار ایمـن  منتهی به بیرون بنا، دسترسی داشته باشد. این راه، الزامی به تبعیت از ضوابط راههای خروج ندارد، اما  باید بهگونهای طرح شود که از کنار بازهای قائم محافظت نشده عبور نکند. دسترسی اتاقهای بالاتر یا  پائینتر از تراز تخلیه خروج فقط باید از طریق پلکان داخلی دوربندی شده، پلکان بیرونی، یا خـروج  افقی تأمین گردد.  

۳-۱-۱۰-۳-۱۳

هر اتاق خواب یا فضای زندگی در بناهای مسافرپذیر کوچک باید علاوه بر آنچه که  در بند ۳-۱-۱۰-۳-۱۲ شرح داده شد، یک راه فرار دیگر مطابق مفاد مندرج در بنـد ۳-۱-۱۰-۴-۳ نیز داشته باشد، مگر آنکه آن اتاق یا فضا از طریق یک در، مستقیماً به بیرون بنا در سطح زمین یا به  پاگرد یک پلکان بیرونی مربوط شود، که در آن صورت راه ثانویه فرار ضرورتی نخواهد داشت.

۳-۱-۱۰-۳-۱۴

در بناهای مسافرپذیر کوچک، طبقات با مساحت بیشتر از ۱۸۵ مترمربع و اتاق های با  فاصله بیشتر از ۲۳ متر تا راه ایمن فرار، باید دو راه فرار داشته باشند. این دو راه دور از یکدیگر بوده و  به گونهای طرح شوند که هر دو به طور معمول قابل استفاده باشند. در مواردی که تمام بنا توسط شبکه  بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، استثنائاً راه دوم ضرورتی نخواهد داشت.  ۳-۱-۱۰-۳-۱۵ پلکانهای داخلی واقع در بناهای مسافرپذیر کوچک باید با ساختار حداقل ۲۰ دقیقه  مقاوم حریق دوربندی شده و بازشوهای آنها توسط درهای مقاوم حریق خودبستهشو محافظت گردد.

۳-۱-۱۰-۳-۱۶

در بناهای مسافرپذیر کوچک، عرض هیچ یک از بخشهـای راه فـرار نبایـد از ۷۰۰ میلیمتر کمتر باشد. استثنائاً عرض درهای توالتها و حمام ها را می توان حداقل ۶۰۰ میلیمتر اختیار  نمود.  

۳-۱-۱۰-۳-۱۷

در بناهای مسافرپذیر کوچک، استفاده از پله های قوسی شکل با رعایـت مفـاد بنـد ۶-۴-۴-۱-۳  مجاز خواهد بود.

۳-۱-۱۰-۳-۱۸

در بناهای مسافرپذیر کوچک، استثنائاً در مورد اتاقهای مستقل میتوان با رعایـت  مفاد بند ۳-۱-۴-۲-۷ از درهای با قفل کلیدخور استفاده کرد.  

۳-۱-۱۰-۴ خانه های یک یا دو خانواری  

۳-۱-۱۰-۴-۱

راه های خروج و فرار در خانه های یک یا دو خانواری باید حسب مورد با ضوابط عمومی  در بندهای ۳-۱-۲ الی ۳-۱-۹ و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.

۳-۱-۱۰-۴-۲

در هر خانه یا واحد زندگی دارای دو اتاق و بیشتر، برای هر اتاق خواب یا فضای زندگی  باید حداقل دو امکان فرار یا یک امکان فرار به اضافه یک روش محافظتی مناسب درنظر گرفته شود.  هیچیک از اتاقهای خواب یا فضاهای زندگی نباید فقط از طریق نردبان، پلکان تاشو یا دریچه قابـل  دسترس باشند، دست کم یکی از امکانات فرار باید درگاه یا راهپلهای باشد که ارتباط بدون مانع واحد  زندگی را به بیرون بنا در سطح خیابان یا زمین تأمین نماید. راه فرار دوم و یا روش محافظتی معادل  آن باید حسب مورد با یکی از موارد زیر مطابقت داشته باشد:  

الف) یک در، راهپله، راهرو یا فضایی که از راه فرار اصلی مجزا و دور بوده و بتواند ارتباط بدون مانعی  به بیرون بنا در سطح خیابان یا زمین تأمین نماید.

ب) یک راه عبور از میان فضاهای مجاور یا هر راه فرار تائید شده، مشروط بر آنکه در طول راه، هیچ  دری که در معرض قفل شدن قرار دارد، وجود نداشته و تمام مسیر از راه فرار اصلی مجـزا و دور  باشد.  

پ) یک پنجره یا در بیرونی که از سمت داخل بدون نیاز به کلید یا هر وسیله خاص دیگر، قابل بـاز  شدن بوده و بازشوی آن بهطور مفید حداقل ۵۰۰ میلیمتر عرض و ۱۰۵۰ میلیمتـر ارتفـاع و یـا  حداقل ۹۰۰ میلیمتر عرض و ۶۰۰ میلیمتر ارتفاع داشته باشد. همچنین لبه پائینی بازشو نبایـد  بیش از ۱۱۰۰ میلیمتر از کف اتاق بالاتر واقع شده باشد. این پنجره یـا در، فقـط در مـوارد زیـر  میتواند به عنوان راه فرار دوم مورد قبول واقع شود:  

۱) لبه بالایی بازشوی پنجره در فاصله حداکثر ۶ متری از سطح زمین واقع شده باشد. 

۲) با توجه به نوع امکانات آتش نشانی، پنجره مستقیماً برای گروه امداد یا نیروهای آتشنشانی قابل  دسترس باشد و موضوع مورد تائید مقام قانونی مسئول قرارگیرد.  

۳) پنجره یا در به یک بالکن بیرونی باز شود.  

ت) اتاق خواب یا فضای زندگی توسط ساختاری با حداقل ۲۰ دقیقـه مقـاوم حریـق از تمـام دیگـر  بخشهای آن واحد مسکونی جدا شده و به دری که برای ۲۰ دقیقـه مقاومـت حریـق و حـداقل  امکان نشت دود طراحی و بهطور متناسب نصب شده، مجهز شـود . همچنـین تمهیـدات لازم بـه منظور تخلیه دود و تأمین هوای تازه برای متصرفان درنظر گرفته شده باشد. 

راه فرار دوم یا روش محافظتی معادل آن، تنها درصورتی ضروری نخواهد بود که اتاق خواب یا فضای  زندگی دارای دری باشد که مستقیماً به بیرون بنا باز میشود بهگونهای که از آن طریق بتوان به سطح  زمین یا معبر عمومی راه یافت.  

۳-۱-۱۰-۴-۳

برای هر طبقه از هر واحد مسکونی یا فضای زندگی که مساحت آن از ۱۸۵ مترمربع  بیشتر بوده یا فاصله دسترسی آن به راه فرار اصلی از ۲۳ متر بیشتر باشد، باید دو راه فرار دور از هم  پیش بینی شود.  

۳-۱-۱۰-۴-۴

هیچ یک از مسیرهای مقرر شده به عنوان خروج یا راه فرار اصلی از هر اتاق به بیرون بنا، نباید از میان اتاق یا آپارتمانی که تحت کنترل فوری متصرفان اتاق قرارندارد، عبور کند. همچنین  این مسیرها نباید از میان فضاهایی مانند حمام و توالت که در معرض قفل شدن قرار دارند، بگذرند.

۳-۱-۱۰-۴-۵

حداقل عرض درهای واقع در راههای فرار، ۷۰۰ میلیمتر است. در توالت ها و حمام ها  استثنائاً میتواند به عرض حداقل ۶۰۰ میلیمتر درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۱۰-۴-۶

انتخاب چفت در رختکن ها یا صندوقخانه ها باید از نوعی باشد که کودکان بتوانند در را  از سمت داخل به راحتی باز کنند. همچنین قفل در حمامها باید دارای طرحـی باشـد کـه درمواقـع  اضطرار بتوان در قفل شده را از سمت بیرون باز کرد.  

۳-۱-۱۰-۴-۷

در خانه های یک یا دو خانواری، اندازه های مربوط به عرض، ارتفاع و کف پله ها تـابع مفاد مندرج در بند ۳-۱-۴-۴-۵ است و در داخل هر واحد زندگی، استفاده از پلههای قوسی شکل با  رعایت مفاد مندرج در بند ۳-۱-۴-۴-۶ و استفاده از پله های مارپیچ با رعایت مفـاد منـدرج در بنـد ۷-۴-۴-۱-۳  مجاز خواهد بود.

۳-۱-۱۱ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای آموزشی/ فرهنگی 

۳-۱-۱۱-۱

راه های خروج در تصرفهای آموزشی/ فرهنگی باید با ضوابط عمومی مندرج در بندهای  ۳-۱-۲ تا ۳-۱-۹ و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.  

۳-۱-۱۱-۲

فضاهای مورد استفاده کودکان پیش از دبستان و دانش آموزان سال اول و دوم دبستان  باید فقط در تراز تخلیه و اتاق های مورد استفاده دانش آموزان سال سوم دبستان، حداکثر یک طبقه  بالاتر از تراز تخلیه خروج واقع شوند.

۳-۱-۱۱-۳

راهروهای دسترس خروج باید دست کم ۱۸۵۰ میلیمتر عـرض مفیـد داشـته باشـند .  استقرار هر نوع آبخوری یا تجهیزات و تأسیسات دیگر، چه به صورت ثابت و چه بهصورت قابل انتقال در راهروهای دسترس خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از ۱۸۵۰ میلیمتر کاهش نیابد.  

۳-۱-۱۱-۴

در هر طبقه باید حداقل دو خروج دور از هم در دسترس باشند. همچنین هر اتاق یا فضا با ظرفیت بیش از ۵۰ نفر یا سطحی بیش از ۹۵ مترمربع باید حداقل از طریق دو درگاه دور از هم به  راهروهای دسترس خروج منتهی به خروج های دور از هم مربوط شود.

۳-۱-۱۱-۵

در راهروهای دسترس خروج، هیچ بنبستی نباید طولی بیش از ۶ متر داشته باشد.    

۳-۱-۱۱-۶

درهای لولایی اگر به راهروهای دسترس خروج باز میشوند، باید عقبتر از دیوار راهرو  قرارگیرند، که با ترافیک راهرو برخورد نکنند، در غیر اینصورت لازم است بـا ۱۸۰ درجـه چـرخش  بتوانند روی دیوار راهرو مستقر شوند. باز شدن درها در هر وضع و حالت نباید عرض خروج مقرر شده  برای راهروها را به کمتر از نصف کاهش دهد.  

۳-۱-۱۱-۷

راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل ۱۱۰۰ میلیمترعرض مفید داشته  باشند، مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن میتواند به  حداقل ۹۰۰ میلیمتر کاهش یابد. راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر ۶۰ صندلی درنظر گرفته  شوند، استثنائاً میتوانند حداقل ۷۵۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشند. آرایش و موقعیت راهروهـا و  صندلی ها در هرحال باید به گونه ای باشد که بین صندلی و راهرو، حداکثر ۶ صندلی وجود داشته باشد.    

۳-۱-۱۱-۸

در مواردی که راهروها یا بالکنهای بیرونی به عنوان راه خـروج اسـتفاده شـوند، فقـط  دستانداز یا جانپناه مناسب میتواند ارتباط آنها را با هوای آزاد جدا کند و باید از دو سمت مقابل به  خروجهای امن مربوط شوند. بالکنهایی که با شیشه و مصالح نظیر آن دوربندی شوند، از لحاظ ضوابط راه خروج، راهروهای داخلی محسوب شده و تابع مقررات راههای داخلی خواهند بود.    

۳-۱-۱۱-۹

راهروها و بالکنهای بیرونی و پلکانهای خروج مربوط به آنها باید ساختار مقـاوم حریـق بـا  مقاومتی حداقل معادل ساختار خود بنا داشته باشند. همچنین کف آنها باید صلب و بـدون سـوراخ باشـد .  پلکانهای خارجی چنانچه دست کم برابر عرض راهرو یا بالکن بیرونی منتهـی بـه خـود از دیوارهـای بنـا فاصله داشته باشند، نیازی به محافظت دربرابر حریقهای ناشی از درون بنا نخواهند داشت.    

۳-۱-۱۱-۱۰

در تصرفهای آموزشی/ فرهنگی، طول دسترسهای خروج از هر نقطه بنا نباید از ۴۵ متر بیشتر شود، مگر آنکه تمام بنا با شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، که در آن صورت  استثنائاً این طول میتواند به حداکثر ۶۰ متر افزایش یابد.

۳-۱-۱۱-۱۱

هر اتاق درس و هر فضا واقع در طبقهای پائینتر از تراز تخلیه خروج که به قصد آموزش  مورد استفاده قرار گیرد، باید دست کم به یک خروج که مستقیماً به بیرون بنا (در سطح تخلیه خروج)  منجر میشود، دسترسی داشته باشد.  

۳-۱-۱۱-۱۲

در تصرف های آموزشی/ فرهنگی، درهای واقع در راههای خـروج الزامـی و همچنـین  درهای واقع در فضاهای تجمعی با ۱۰۰ متصرف و بیشتر نباید دارای قفل و دیگر وسـایل بازدارنـده  باشند، مگر با رعایت ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۷ .قفل دار کردن سایر درها با رعایت ضـوابط این مقررات مجاز است، مشروط بر آنکه هر در، حداکثر دارای یک قفل یا وسیله بازدارنده باشد.    

۳-۱-۱۱-۱۳

در تصرف های آموزشی/ فرهنگی، هر اتاق، فضا یا کلاس درس که به عناوین مختلـف  مورد استفاده آموزشی قرارگیرد، به منظور اجرای عملیات اضطراری نجات و ایجاد تهویه، بایـد دارای  پنجره بوده و پنجره یا پنجره های آن با ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۱۰-۴-۲-پ مطابقت داشته باشد.  چفت و بست پنجرهها باید حداکثر در ارتفاع ۱۳۵۰ میلیمتری از کف تمام شده نصب شود. بناهایی  که تماماً با شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شوند و نیز اتاقها و فضاهایی که دارای دست کم یک درگاه خروج در سطح زمین و به بیرون بنا باشند، از این قاعده مستثنی خواهند بود.    

۳-۱-۱۱-۱۴

در تصرفهای آموزشی/ فرهنگی، تمام فضـاهای مشـروح در زیـر بایـد بـه روشـنایی  اضطراری مجهز باشند:  

الف) تمام پلکانها و راهروهای داخلی.  

ب) همه فضاهایی که بهطور معمول تحت تصرف قرار دارند، به استثنای فضاهای اداری، کلاسهـای  بزرگ عمومی، انبارها و موتورخانه ها.  

پ) تمام فضاهای قابلانعطاف و مرتبط.  

ت) تمام بخشهای دوربسته و بدون پنجره.  

۳-۱-۱۱-۱۵

در تصرفهای آموزشی/ فرهنگی، راههای خروج باید دارای علایم مناسب مطـابق بنـدهای  ۳ -۱ -۸ و ۳ -۱ -۹ باشند، مگر آنکه موقعیت خروجها برای تمام متصرفان، مشخص و آشنا باشد.

۳-۱-۱۲ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای درمانی/ مراقبتی

تندرستی مراقبت تصرفهای ۱-۱۲-۱-۳ 

۳-۱-۱۲-۱-۱

راههای خروج در تصرفهای مراقبت تندرستی باید با ضوابط عمومی مندرج در بندهای  ۳-۱-۲ تا ۳-۱-۹ و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند. 

۳-۱-۱۲-۱-۲

در بیمارستان ها و مراکز درمـانی یـا مراقبـت پزشـکی، ر اهروهـا، مسـیرهای عبـور و  شیبراههایی که به عنوان دسترس خروج الزامی بیماران استفاده میشوند، باید حداقل ۲۴۵۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشند. راهروها، مسیرهای عبور و شیبراههای سایر فضاها که فقط مـورد اسـتفاده  کارکنان هستند، میتوانند حداقل ۱۱۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشند.  ۳-۱-۱۲-۱-۳ در مراکز نگهداری سالمندان، عقب ماندگان ذهنی و بیماران روانی، راهروها، مسیرهای عبور و شیبراه هایی که به عنوان دسترس خروج الزامی بیماران استفاده می شوند، باید حداقل ۱۸۵۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشند. راهروها، مسیرهای عبور و شیبراه های سایر فضاها که فقط مـورد استفاده کارکنان هستند، میتوانند حداقل ۱۱۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشند.  ۳-۱-۱۲-۱-۴ حداقل عرض مفید درها در مسیرهای خروج از اتاق های خـواب بیمـاران و فضـاهای تشخیص و درمان، اتاق های رادیوگرافی، اتاق های عمل، اتاق های فیزیوتراپی و اتاقهـای نگهـداری و  پرستاری از کودکان، تابع جدول ۳-۱ -۱۲-الف خواهد بود.  

۳-۱-۱۲-۱-۵

در تصرف های مراقبت تندرستی، هر طبقه یا هر منطقه حریق باید دستکم دو خروج  مجزا و دور از هم داشته باشد و حداقل یکی از دو خروج موردنظر باید:  

الف: یک درگاه منتهی به بیرون بنا؛  

ب: یک پلکان؛

پ: یک دوربند مانع دود؛  

ت: یک شیبراه؛  

ث: یا یک گذرگاه خروج.  

باشد. مناطق حریق که خروجهایی مطابق این مشخصات نداشته باشند، به عنوان بخشی از منطقه مجـاور  که با ضوابط خروجی افقی تفکیک شده و دارای چنین خروجهایی هستند، محسوب خواهند شد. 

۳-۱-۱۲-۱-۶

هر منطقه دود باید دست کم به دو خروج مجزا و دور از هم دسترسی داشته باشد. در  این موارد، راه خروج میتواند از درون منطقه های دود مجاور بگذرد، ولی نباید مجدداً از درون منطقه  مبدا عبور کند.  

۳-۱-۱۲-۱-۷

هر فضای خواب و هر فضای قابل زیست باید دارای دری باشد که بهطور مستقیم به  بیرون بنا در سطح زمین (درگاه خروج)، یا به یک راهروی دسترس خروج باز شود. در مورد اتاقهای  خواب بیماران، دستیابی به راهروی دسترس خروج، استثنائاً میتواند از طریق یک فضای واسطه، مانند  اتاق نشیمن یا انتظار انجام پذیرد، مشروط بر آنکه اتاق خواب، مورد استفاده حداکثر ۸ بیمار قرارگیرد.  در مورد سایر اتاقها، دستیابی به راهروی دسترس خروج، استثنائاً میتواند از طریق یک یا چند فضای  واسطه، مانند دفتر کار و غیره فراهم شود، مشروط بر آنکه هیچیک از فضاهای واسطه از نوع پرمخاطره  نباشد.  

۳-۱-۱۲-۱-۸

هر فضا یا هر سوئیت با سطح زیربنای بیش از ۹۵ مترمربع که برای بستری بیمـاران  استفاده میشود، باید دست کم دو در دسترس خروج دور از هم داشته باشد. سایر فضاها یا سوئیتها  با داشتن سطحی بیش از ۲۳۰ مترمربع باید حداقل دو در دسترس خروج دور از هم داشته باشند.

۳-۱-۱۲-۱-۹

سالن ها و فضاهای بستری میتوانند توسط تقسیم کنندههای غیرسـوختنی و یـا بـا  قابلیت سوختن محدود، به بخشهای کوچکتر تفکیـک شـوند، مشـروط برآنکـه نـوع آرایـش فضـا  بهگونهای طراحی شود که امکان نظارت مستقیم و مداوم پرستاران مراقب فراهم باشد. فضاهایی که به این ترتیب تفکیک میشوند نباید مساحتی بیش از ۴۶۰ مترمربع داشته باشند. 

۳-۱-۱۲-۱-۱۰

سالنها و فضاهای غیربستری با شرایط مندرج در این بخش میتوانند توسط تقسیم  کنندههای غیرسوختنی، یا با قابلیت سوختن محدود، به بخشهای کوچکتر تفکیک شوند، مشروط  برآنکه سطح کلی آنها از ۹۳۰ مترمربع بیشتر نبوده و یکی از دو ضابطه زیر درمورد آنها رعایت گردد:

الف) حداکثر طول راه عبور از هر نقطه تا درگاه منجر به راهروی دسترس خروج ۱۵ متر باشد. 

ب) بیش از یک فضای واسطه بین سالن و راهروی دسترس خروج وجود نداشته باشد.

۳-۱-۱۲-۱-۱۱

تمام راهروهای دسترس خروج باید بدون آنکه از فضای واسطه ای عبور کنند، دست  کم به دو خروج تائید شده منجر شوند.  

۳-۱-۱۲-۱-۱۲

خروج ها و دسترسهای خروج باید به گونهای طرح و تنظیم شوند کـه در طـول راه خروج، هیچ بن بستی به طول بیش از ۹ متر وجود نداشته باشد.  

۳-۱-۱۲-۱-۱۳

در تسهیلات مراقبت تندرستی، فاصله نقاط مختلف تا درهای خروج یـا خـروج هـا، حسب مورد نباید از مقادیر مشخص شده در زیر بیشتر باشد:  

الف) طول دسترس خروج از جلوی در هر اتاق در راهرو، حداکثر ۴۵ متر.  

ب) طول دسترس خروج از هر نقطه در هر فضا، حداکثر ۶۰ متر.  

در مواردی که تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، فاصله های مشخص  شده در “الف” و “ب”، میتوانند حداکثر تا ۱۵ متر افزایش یابند.  

پ) فاصله پیمایش از هر نقطه داخل فضای بستری تا درگاه منجر به راهرو دسترس خروج، حـداکثر  15 متر.  

ت) فاصله پیمایش از هر نقطه در درون هر مجموعه اتاق (سوئیت) تا یک در دسترس خروج، حداکثر  30 متر، مشروط بر آنکه کل طول دسترس خروج از هر نقطه تا یـک خـروج، از ۴۵ متـر بیشـتر  نشود.  

۳-۱-۱۲-۱-۱۴

در تسهیلات مراقبت تندرستی، هریک از دو سمت خروجهای افقی باید حسب مورد  به ازای هر یک از بیماران یا متصرفان دارای سطحی مطابق مقادیر مشخص شـده در جـدول ۳ -۱ -۱۲ -ب باشد. به این منظور سطح مورد نیاز میتواند شامل بخشی از راهروها، اتاقهـای بیمـاران، اتـاق هـای معالجه و درمان، سرسراها یا فضاهای غذاخوری عمومی و دیگر مکانهای کم مخاطره شود. 

۳-۱-۱۲-۱-۱۵

خروجهای افقی که با راهروهای به عرض ۲۴۵۰ میلیمتر و بیشـتر ا ز هـر دو طـرف  استفاده میشوند، باید توسط درهای دو لنگه لولایی (بدون وادار میانی) که هر لنگه آن حداقل ۱۰۵۰ میلیمتر عرض مفید داشته و در جهت مخالف دیگری باز میشود، یا توسط درهای کشویی افقـی بـا  عرض مفید حداقل ۲۱۰۰ میلیمتر محافظت شوند. 

۳-۱-۱۲-۱-۱۶

خروج های افقی که با راهروهای به عرض ۱۸۵۰ میلیمتر تا ۲۴۵۰ میلیمتر از هر دو  طرف استفاده میشوند، باید توسط درهای دو لنگه لولایی (بدون وادار میانی) که هر لنگه آن حداقل  ۸۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته و در جهت مخالف دیگری باز میشود، یا توسط درهای کشویی افقی  با عرض مفید حداقل ۱۶۰۰ میلیمتر محافظت شوند.  

۳-۱-۱۲-۱-۱۷

خروجهای افقی که فقط از یک طرف استفاده میشوند، میتوانند درهای یک لنگـه  لولایی (یا کشویی افقی) با عرض مفید حداقل ۱۰۵۰ میلیمتر داشته باشند.  

۳-۱-۱۲-۱-۱۸

در تسهیلات مراقبت تندرستی، حداکثر ظرفیت خروجهای افقی میتواند تا دو سوم کل ظرفیت خروجهای لازم برای تمام بنا درنظر گرفته شود. تقلیل ظرفیت خـروج هـای منتهـی بـه  بیرون بنا به کمتر از یک سوم ظرفیت کل خروجهای لازم برای بنا، مجاز نخواهد بود.

۳-۱-۱۲-۱-۱۹

هر خروج افقی باید دارای یک پنجره چشمی (با چشمانداز بیرونی) تائید شده باشد.

۳-۱-۱۲-۱-۲۰

در تمام تسهیلات مراقبت تندرستی، تدارک روشنایی اضطراری و علایم مناسب برای  راههای خروج، مطابق بندهای ۳-۱-۸ و ۳-۱-۹ الزامی است.  

۳-۱-۱۲-۱-۲۱

درهای اتاقهای خواب بیماران نباید دارای قفلهای کلیددار باشد، مگر آنکه قفـل از  نوعی انتخاب گردد که کلید آن فقط از سمت راهرو مورد استفاده قـرار گیـرد و از داخـل، تـأثیر یـا  محدودیتی در خروج به وجود نیاید. در مواردی که ضرورتهای درمانی یا ملاحظات امنیتی ایجـاب  میکند بیمارانی تحت نظر نگهداری شوند، استفاده از قفل مجاز است، مشروط بر آنکه کلید در تمام  اوقات شبانهروز در اختیار مأمور مراقب باشد.

۳-۱-۱۲-۱-۲۲

استفاده از قفل یا هرگونه زبانه که لازمه باز کردن آن، کلید یا وسیلهای خاص باشد،  روی درهای واقع در مسیرهای خروج الزامی ممنوع است، مگر در بخش های بهداشت روانی با رعایت  مفاد مندرج در بند ۳-۱-۱۲-۱-۲۳ .درهایی که در مسیرهای خروج الزامی واقع نشـوند، درصـورت  لزوم میتوانند دارای قفل باشند.  

۳-۱-۱۲-۱-۲۳

در هریک از تسهیلات مراقبت تندرستی یا بخشی از آنها که قفل شدن درها براساس  ضوابط این مقررات مجاز اعلام شده، باید تدابیر مطمئنی که در مواقع اضطراری، انتقال فوری بیماران  را به قسمت های امن مقدور سازد، اتخاذ شود. به این منظور، کنترل و آزاد کردن قفل ها از راه دور، یا فراهم نمودن امکان حضور دایم و دسترسی فوری مراقبان به شاه کلید، الزامی است. 

۳-۱-۱۲-۱-۲۴

درهای واقع در گذرگاه های خروج، دوربند پلکان ها، خروج های افقی، موانع دود یـا  دوربند فضاهای مخاطره آمیز، به استثنای موتورخانه ها، گرمخانه ها و اتاق های تأسیسات و تجهیـزات مکانیکی میتوانند از نوع خودکار بسته شو انتخاب شده و باز بمانند، مشروط بر آنکـه نظـام خودکـار  بسته شدن آنها مورد تائید مقام قانونی مسئول قرارگیرد.  

 درهای خودکار بسته شو واقع در دوربند پلکان ها باید بهگونهای نصب و نگهداری شوند که با فرمان  بسته شدن هریک از آنها در هر طبقه، کلیه درهای پلکان در تمام طبقات بهطور همزمان بسته شوند.  سایر درها میتوانند به دلخواه در بخشهای مجزا یا در تمام بنا بهطور همزمان بسته شوند.    

۳-۱-۱۲-۲ تصرفهای مراقبت بازداشتی (تحت نظری)  

۳-۱-۱۲-۲-۱

راههای خروج در تصرفهای مراقبت بازداشتی بایـد بـا ضـوابط عمـومی منـدرج در  بندهای ۳-۱-۲ الی ۳-۱-۹ و ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند. 

۳-۱-۱۲-۲-۲

راهروها، مسیرهای عبور و شیبراههایی که به عنوان دسترس خروج یا خروج استفاده  میشوند، باید حداقل ۱۱۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشند.  

۳-۱-۱۲-۲-۳

در تصرفهای مراقبت بازداشتی، هر طبقه از بنا باید دست کم دو خروج مجزا و دور از  هم داشته باشد. همچنین متصرفان هر منطقه دود و هر منطقه حریق باید به دو خروج مجزا و دور از  هم دسترسی داشته باشند. هر منطقه حریق و هر منطقه دود که به منظور پنـاه دهـی متصـرفان در  شرایط اضطراری پیشبینی شده، باید حداقل به یک خروج تائید شده راه داشته باشد.

۳-۱-۱۲-۲-۴

هر اتاق خواب اگر توسط درگاه خروج، مستقیماً به بیرون بنا مربوط نیست، باید بـه  یک راهروی دسترس خروج متصل باشد و تنها وجود یک فضای واسطه، مانند اتاق فعالیتهای روزانه  یا فضای فعالیتهای گروهی یا دیگر فضاهای عمومی، بین اتاقهـای خـواب و راهروهـای دسـترس  خروج، مجاز خواهد بود. اتاقهای خواب یک نفره میتوانند مستقیماً به اینگونه فضاهای واسـطه راه  داشته و با آنها حداکثر تا یک طبقه اختلاف سطح داشته باشند.  

۳-۱-۱۲-۲-۵

راهروها، فضاهای ارتباطی و دیگر مسیرهای عبور که به عنوان دسترس خروج استفاده  میشوند، نباید بنبستهایی به طول بیش از ۱۵ متر داشته باشند. در بازداشتگاهها و زنـدان هـا کـه  آزادی حرکت محدود و انتقال بازداشتیها از بخشی به بخش دیگر، تحت نظر و کنترل نگهبانان است،  حداکثر طول بنبستهای ذکر شده نباید از ۶ متر بیشتر باشد.  

۳-۱-۱۲-۲-۶

راه های دسترسی به خروج ها نباید مسیر مشترکی به طول بـیش از ۱۵ متـر داشـته  باشند، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شـود، کـه در آن صـورت  حداکثر طول مسیر مشترک میتواند به ۳۰ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۲-۲-۷

در مسیرهای خروج، وجود یک اتاقک بازرسی مجاز خواهد بود، مشروط برآنکه تدابیر  لازم برای عبور کنترل نشده و بدون مانع متصرفان از درون اتاقک در شرایط اضطراری، اتخاذ شود.

۳-۱-۱۲-۲-۸

در تصرفهای مراقبت بازداشتی، فاصله نقاط مختلف تا درهای دسـترس خـروج یـا خروجها، حسب مورد نباید از مقادیری که در زیر مشخص شده بیشتر باشد: 

الف) طول دسترس خروج از جلوی در هر اتاق در راهرو، حداکثر ۳۰ متر.  

ب) طول دسترس خروج از هر نقطه در هر فضا، حداکثر ۴۵ متر.  

پ) فاصله عبوری از هر نقطه از هر اتاق خواب تا جلوی در همان اتاق در راهـروی دسـترس خـ روج،  حداکثر ۱۵ متر.  

تبصره ۱ :در بناهایی که تماماً توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شوند، مقادیر مندرج  در موارد “الف” و “ب” میتوانند حداکثر تا ۱۵ متر افزایش یابد.  

تبصره ۲ :در خوابگاههای نوع باز فاصله ذکر شده در بند “پ” میتواند حداکثر به ۳۰ متر افزایش یابد  مشروط برآنکه دیوارهای دور بند خوابگاه دارای ساختار دودبندی شده باشد. در مواردی که  این فاصله از ۱۵ متر بیشتر باشد، حداقل دو در دسترس خروج دور از هم در خوابگاه مورد  نیاز خواهد بود.

۳-۱-۱۲-۲-۹

در تصرفهای مراقبت بازداشتی، حیاط های داخلی نمیتوانند به عنوان تخلیه خروج  استفاده شوند. خروج ها میتوانند به یک حیاط تخلیه خروج دوربندی شده با دیوار یا حصار منتهـی شوند، مشروط برآنکه حداکثر ۲ بر از ۴ بر حیاط، دیوارهای خارجی مربوط به همان بنا بوده و برهای  دیگر، حصار محوطه به شمار آیند. حیاطهای دوربندی شدهای که به این منظور مورد استفاده واقـع  شوند، باید آنچنان وسعتی داشته باشند که به ازای هریک از متصرفان تمام بنا، معادل ۱/۵ مترمربع سطح در فاصله حداقل ۱۵ متری تا دیوارهای خارجی بنا فراهم باشد.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۰

در تصرف های مراقبت بازداشتی رعایت بند ۳-۱-۳-۴ الزامی نبوده و تمام خروج ها  میتوانند از طریق تخلیه خروج به بیرون بنا منتهی شوند، مشروط برآنکه حداکثر ۵۰ درصد آنها بـه  منطقهای که با دیوار یک ساعت مقاوم حریق مجزا گردیده، تخلیه شوند.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۱

در تصرف های مراقبت بازداشتی، فضاهایی که فقط مورد استفاده کارمندان است، با  رعایت ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۴-۴-۷ میتوانند دارای پلههای مارپیچ باشند.

۳-۱-۱۲-۲-۱۲

در تصرفهای مراقبت بازداشتی، در دو طرف هر خروج افقی باید به ازای هـر نفـر،  حداقل ۰/۶ مترمربع سطح پیش بینی شود.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۳

در تصرف های مراقبت بازداشتی، خروج های افقی میتوانند تا ۱۰۰ درصد ظرفیـت خروج مقرر شده را شامل شوند، مشروط برآنکه حداقل یک خروج امن، غیر از خروج افقی از طریـق دیگر منطقه های حریق در دسترس و قابل استفاده باشد.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۴

درهای اتاقهای خواب اشخاص مقیم در تصرفهای مراقبت بازداشتی باید حـداقل  ۷۰۰ میلیمتر عرض مفید داشته باشد.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۵

درهایی که فضاهای پناه دهی را به بیرون بنا مربوط میکننـد، مـی تواننـد بـا قفـل  درنظرگرفته شوند و قفل آنها مطابق ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۱۲-۲-۱۶ از راه دور کنترل و بـاز و  بسته شود. همچنین این درها میتوانند قفل کلیدخور داشته باشند، مشروط برآنکه کلید آنها همواره  در اختیار و دسترس مأموران مراقب بوده و از بیرون هم قابل بازشدن باشد. 

۳-۱-۱۲-۲-۱۶

هرگونه نظام کنترل از راه دور برای قفلهای واقع در راههای خروج باید همـراه بـا  تمهیدات ویژهای که عملکرد درست و باز شدن بهموقع آنها را تضمین میکند، بهکـار گرفتـه شـود .  همچنین در مواردی که تخلیه کامل متصرفان یک منطقه حریق به یک فضای پنـاه دهـی، مسـتلزم بازکردن بیش از ۱۰ قفل کنترل از راه دور باشد، کسب موافقت و تأمین نظریات مقام قانونی مسئول  الزامی است و چنانچه درها با کلید باز شوند، تنوع کلیدهای مورد نیاز، نباید از ۲ مورد بیشتر شود. 

۳-۱-۱۲-۲-۱۷

هر در یا قفل که از راه دور باز شود، باید بهگونهای ساخته، نصب و نگهداری شود که  درصورت قطع برق، بهروش دستی یا مکانیکی نیز قابل باز شدن باشد. همچنین برای تـأمین انـرژی  مورد نیاز این نوع درها یا قفلها، پیشبینی ژنراتور برق اضطراری که حداکثر ۱۰ ثانیه پس از قطـع  برق وارد مدار شده و حداقل ۱/۵ ساعت کار کند، الزامی است، مگـر آنکـه در کـل مجموعـه، تعـداد  درهایی که از راه دور کنترل میشوند، از ۱۰ عدد کمتر باشند.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۸

درهایی که در شرایط اضطراری قفل آنها از راه دور باز میشود، نباید درصورت بسته  شدن تصادفی، دوباره قفل شوند، مگرآنکه موقعیت در بهگونهای باشد که قفل شـدن آن، راه خـروج  عمومی را مسدود نکند.  

۳-۱-۱۲-۲-۱۹

در تصرف های مراقبت بازداشتی، راه های خروج در تمام فضاها و محوطه هـایی کـه  درمعرض استفاده و دسترس عموم قرار دارند، باید دارای علایـم مناسـب مطـابق بنـدهای ۳-۱-۸ و ۹-۱-۳  باشند.

۳-۱-۱۳ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای تجمعی

۳-۱-۱۳-۱

راه های خروج در تصرفهای تجمعی باید علاوهبر ضوابط عمـومی منـدرج در بنـدهای  ۳-۱-۲ الی ۳-۱-۹ ،با ضوابط اختصاصی این بخش نیز مطابقت داشته باشند.    

۳-۱-۱۳-۲

براساس ضوابط این مقررات، تمام بناهای تجمعی بر حسب بار متصرف، به سه گروه به  شرح زیر دستهبندی میشوند:  

۳-۱-۱۳-۳

در تصرفهای تجمعی گروه “الف” و “ب”، نصب درهای کشویی یا کرکرهای بـا ریـل  افقی یا عمودی مجاز نخواهد بود. در تصرفهای تجمعی گروه “ج” فقط در بناهای تجاری (بازارهای  سرپوشیده)، به شرط رعایت مفاد مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۱۲ ،استثنائاً درگـاه ورود / خـروج اصـلی  میتواند کرکره یا در کشویی با ریل افقی یا عمودی داشته باشد.  

۳-۱-۱۳-۴

در تصرف های تجمعی، درهای واقع در راههای خروج الزامی نباید دارای قفل باشند.

تبصره ۱ :در تصرف های تجمعی با بار متصرف حداکثر ۵۰۰ نفر، به شرط رعایت مفاد مندرج در بند  ۳ -۱-۴ -۲ -۷ ،فقط درگاه ورود/ خروج اصلی میتواند دارای قفل کلیدخور باشد. 

تبصره ۲ :در تصرفهای تجمعی، فضاهایی که بار متصرف آنها از ۱۰۰ نفر کمتر است، به شرط رعایت  مفاد مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۷ میتوانند درهایی با قفل ساده داشته باشند. فضاهایی که  بار متصرف آنها ۱۰۰ نفر یا بیشتر باشد نیز میتوانند درهایی با قفل ساده داشـته باشـند،  مشروط برآنکه طراحی آنها ویژه استفاده درمواقع اضطراری بوده و چگونگی باز شدن زبانه یا  قفل، مورد تائید مقام قانونی مسئول قرارگیرد.  

۳-۱-۱۳-۵

در تصرف های تجمعی، استفاده از درهای گردان با رعایت مفاد مندرج در بند ۳ -۱ -۴ -۲ -۱۱ مجاز خواهد بود.  

۳-۱-۱۳-۶

در تصرفهای تجمعی، نصب کنترل کنندههای ورود و خروج (یا هر وسیله محدود یـا  ممنوع کننده عبور انسان) در مسیر راههای خروج که به هر ترتیب مانع عملکرد سریع خروج شود و یا  عرض مقرر شده را کاهش دهد، ممنوع است.  

۳-۱-۱۳-۷

در آن گروه از تصرفهای تجمعی، مانند تئاترها، سینماها و دیگر فضاهای با عملکـرد  مشابه که بهطورکلی جایگاه آنها ثابت و ردیف بندی شده است، ظرفیت خروج بایـد مطـابق مقـادیر  مندرج در جدول۳-۱-۱۳-الف تعیین شود.

۳-۱-۱۳-۸

در تصرف های تجمعی، طراحی راه های خروج باید بهگونهای صورت گیـرد کـه زمـان  اسمی تخلیه کامل متصرفان، از ۲۰۰ ثانیه تجاوز نکند. در تئاترها و سالن های بزرگ اپرا و تصرف های  تجمعی مشابه، مقام قانونی مسئول میتواند پس از اطمینان از محافظت جایگاهها در برابر دود، زمان تخلیه متصرفان را متناسب با تجهیزات حفاظتی، حداکثر در حد مقـادیر مشـخص شـده در جـدول  ۳-۱-۱۳-ب افزایش دهد.

۳-۱-۱۳-۹

هر تصرف تجمعی باید یک ورود/ خروج اصلی با عرض کافی برای استفاده دست کـم  نیمی از کل متصرفان بنا، حداقل برابر یا مجموع عرض مقرر شده بـرای تمـام راهروهـای ارتبـاطی،  گذرگاههای خروج و راهپلههای منجر به خود، داشته باشد. این ورود/ خروج اصلی باید در تراز تخلیه  خروج واقع شده یا از طریق راه پله یا شیبراه مستقیماً به خیابان منتهی گـردد . هریـک از سـطوح و  طبقات واقع در تراز غیر تخلیه خروج نیز باید از طریق یک دسترس خروج با ظرفیت کافی برای ۵۰ درصد بار متصرف همان سطح یا طبقه، به ورود/ خروج اصلی بنا مرتبط شوند.

استثنائاً در آن گروه تصرفهای تجمعی که طرح ورود/ خروج اصلی موردی نداشته یا تشـخیص  موقعیت آن برای متصرفان به سادگی ممکن نباشد، مانند اسـتادیوم هـا و محوطـه هـای ورزشـی یـا  ترمینالهای مسافری و نظایر آن، خروجها میتوانند در پیرامون بنا توزیع شـوند، مشـروط بـر آنکـه  مجموع ظرفیت آنها ۱۷ درصد بیشتر از آنچه برای بار متصرف کل بنا لازم است درنظر گرفته شود.    

۳-۱-۱۳-۱۰

در هر تصرف تجمعی، هریک از سطوح و طبقات باید علاوه بر دسترسی به ورود/ خروج  اصلی، خروجهای دیگری با عرض کافـی برای استفـاده دو سوم مجموع بار متصرف آن سطح یا طبقه  داشته باشد. هریک از خروجها باید تا حد امکان از یکدیگر و از ورود/ خروج اصلی بنـا دور بـوده و از  طریق راهروهای ارتباطی عرضی یا کناری، مطابق ضوابط این مقررات، به تخلیه خروج منتهی شود. 

تبصره ۱ : درمواردی که فقط دو خروج مقرر میشود، عرض هر خروج باید برای استفاده دسـت کـم  نیمی از تعداد کل متصرفان بنا درنظر گرفته شود.

تبصره ۲ : در آن گروه تصرفهای تجمعی که طرح ورود/ خروج اصلی موردی نداشـته یـا تشـخیص  موقعیت آن برای متصرفان به سادگی ممکن نباشد، مانند استادیومها و محوطههای ورزشی  یا ترمینالهای مسافری و نظایر آن، خروجها میتوانند در پیرامون بنا توزیع شوند، مشروط  برآنکه مجموع ظرفیت آنها ۱۷ درصد بیشتر از آنچه که برای بار متصرف کل بنا لازم است،  درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۱۳-۱۱

تصرفهای تجمعی گروه “الف” باید حداقل ۴ راه خروج تا حد امکـان مجـزا و دور از  یکدیگر داشته باشند. تصرفهای تجمعی گروه “ب” باید حداقل ۳ راه خروج تا حد امکان مجزا و دور از یکدیگر داشته باشند، مگر آنکه تعداد کل متصرفان بنا ۵۰۰ نفر یا کمتر باشـد، کـه در آن صـورت  حداقل ۲ راه خروج دور از هم نیاز خواهد بود. عرض مفید هیچیک از ایـن راه هـای خـروج نبایـد از  ۱۱۰۰ میلیمتر کمتر باشد. هر تصرف تجمعی گروه “ج”، چنانچه مسـتقیماً بـه دو خـروج مجـزا راه  ندارد، باید حداقل از طریق دو درگاه جداگانه و دور از هم به راهرو یا فضای دیگری منتهی شود که آن راهرو یا فضا بهعنوان دسترس خروج، از دو جهت مختلف به دو خروج مجزا و دور از هم مربوط شود.    

۳-۱-۱۳-۱۲

بالکنهای داخلی یا میان طبقههایی که بار متصـرف آنهـا از ۵۰ نفـر بی شـتر نباشـد،  میتوانند فقط یک راه خروج داشته باشند. این راه خروج میتواند به طبقه زیر منتهی شود.

بالکنهای داخلی یا میان طبقههایی که بار متصرف آنها بین ۵۱ تا ۱۰۰ نفر باشد، باید حداقل دو  راه خروج دور از هم داشته باشند. این دو راه خروج میتوانند به طبقه زیر منتهی شوند.   بالکنهای داخلی یا میان طبقههایی که بار متصرف آنها از ۱۰۰ نفر بیشتر است، یک طبقه مجزا  محسوب شده و باید مطابق ضوابط این مقررات برای آنها راههای خروج به تعداد و عرض کافی درنظر  گرفته شود.  

۳-۱-۱۳-۱۳

ردیف هایی که در دو انتهای خود به راهرو یا درگاه منجر می شوند، باید حداکثر دارای  ۱۰۰ صندلی باشند. در این ردیف ها عرض مفید راهروی بین صندلیها حداقل ۳۰۰ میلیمتر تعیـین  شده و باید به ازای هر صندلی بیشتر از ۱۴ عدد در هر ردیف (از صندلیهای پانزدهم به بعد)، معادل ۸ میلیمتر افزایش یابد، اما الزامی ندارد که این عرض از ۵۵۰ میلیمتر بیشتر باشد.    

۳-۱-۱۳-۱۴

ردیفهایی که فقط در یک انتها به راهرو یا درگاه منجر میشوند، عرض مفید راهروی  بین هر دو ردیف (که حداقل ۳۰۰ میلیمتر تعیین شده است) باید به ازای هر صندلی بیشتر از ۷ عدد  در هر ردیف (از صندلیهای هشتم به بعد)، معادل ۱۵ میلیمتر افزایش یابد، اما لزومی ندارد که این  عرض از ۵۵۰ میلیمتر بیشتر باشد.  

۳-۱-۱۳-۱۵

برای تعیین بار متصرف در فضاهایی که نیمکت ها یا صندلیهای یکسره و بدون دسته  دارند، به ازای هر ۴۵۰ میلیمتر از طول نیمکت، یک نفر متصرف محاسبه خواهد شد. در این سالنها چنانچه نیمکت یا سکوها بدون پشتی درنظر گرفته شوند، فاصله پشت تا پشت هر دو ردیف نیمکت یا  سکو نباید از ۵۵۰ میلیمتر کمتر باشد.  

۳-۱-۱۳-۱۶

در تصرفهای تجمعی، صندلیهـای تحریـر بـا دسـته هـای “بـاز و بسـته شـو ” مجـاز و  قابلاستفاده نخواهد بود، مگرآنکه در حالت باز بودن، دسته تحریر آنها با تمام ضـوابط مربـوط بـه حـداقل  فاصله مفید بـین دو ردیـف صـندلی پشـت سـر هـم، منـدرج در ایـن مقـررات مطابقـت داشـته باشـند. صندلیهای با دسته ثابت نیز فقط در صورت تطبیق با همین ضوابط، قابل استفاده و مجاز خواهند بود.    

۳-۱-۱۳-۱۷

راهروهای بین ردیف صندلیها باید به یک راهروی عرضی، یا به یک در یا یک راهرو  میانی صندلیها که به یک خروج دسترسی دارد منتهی شوند.  

۳-۱-۱۳-۱۸

در تصرفهای تجمعی، حداکثر طول مجاز ردیفهای بنبست، ۶ متر است. 

تبصره: طول بیشتر نیز برای ردیفهای بنبست پـذیرفتنی اسـت، مشـروط برآنکـه حـداکثر تعـداد  صندلیهایی که بین راهرو و انتهای ردیف بنبست قرار دارند، از ۲۴ عدد تجاوز نکرده و برای  صندلیهای هشتم به بعد (شمارش از انتهای ردیف) به ازای هر صندلی ۶ میلیمتر به عرض  مفید ردیف (۳۰۰ میلیمتر) اضافه شود.  

۳-۱-۱۳-۱۹

در جایگاههایی که ترتیب چیدن صندلیها همانند تئاتر و نظایر آن است، حداقل عرض  مفید راهروها باید حسب مورد از مقادیر زیر کمتر نباشد:  

الف) درمورد پله/ راهروهایی که صندلیها در هر دو طرف آنها قرار دارند، ۱۲۰۰ میلیمتر؛ 

ب) درمورد پله/ راهروهایی که صندلیها فقط در یک طرف آنها قرار دارند، ۹۰۰ میلیمتر؛ 

پ) درمورد راهروهای افقی یا شیبداری که صندلیها در دو طرف آنها قرار دارند، ۱۰۵۰ میلیمتر؛ 

ت) درمورد راهروهای افقی یا شیبداری که صندلیها فقط در یک طرف آنها قرار دارند، ۹۰۰ میلیمتر؛ 

ث) درمورد راهروهایی که توسط دستانداز بخشبندی میشوند، فاصله بین دستانداز یا جانپناه تا  صندلیها، ۶۰۰ میلیمتر. 

۳-۱-۱۳-۲۰

درمواردی که صندلیهای غیرثابت در مرز راهروها چیده میشوند، عرض مقرر شـده  برای راهروها باید مطابق مقادیر مشخص شده در زیر افزایش یابد:  

الف) درمواردی که فقط در یک طرف راهرو صندلی چیده میشود، ۵۰۰ میلیمتر؛ 

ب) درمواردی که در هر دو طرف راهرو صندلی چیده میشود، ۹۵۰ میلیمتر.    

۳-۱-۱۳-۲۱

در تمام تصرفهای تجمعی، موقعیت و تعداد خروجها باید بهگونهای انتخاب شود که  حداکثر طول دسترس خروج از هر نقطه بنا تا یک خروج، از ۶۰ متر بیشتر نباشد، مگرآنکه تمام بنا به  شبکه بارنده خودکار تائید شده مجهز شود، که در آن صورت این طول میتواند به حداکثر ۷۵ متـر  افزایش یابد.  

۳-۱-۱۳-۲۲

براساس ضوابط این مقررات، در تصرفهای تجمعی، طبقه یا ترازی که ورودی اصلی  بنا در آن قراردارد، تراز تخلیه خروج محسوب خواهد شد.  

۳-۱-۱۳-۲۳

در مواردی که جلوی ورودی اصلی در بیرون بنای یک تصرف تجمعی، ایوان (تراس)  قرارگرفته باشد، چه در سطحی بالاتر و چه در سطحی پائینتر از تراز ورودی اصلی، تراز سطح کـف  این ایوان میتواند به عنوان تراز تخلیه خروج محسوب شود، مشروط برآنکه: 

الف) ایوان مورد نظر، حداقل برابر مجموع عرض خروجهای منتهی به خود، طول داشـته باشـد . ایـن طول که به طور موازی با بنا اندازه گرفته میشود، در هر حال نباید از ۱۵۰۰ میلیمتر کمتر باشد. 

ب) ایوان مورد نظر، حداقل برابر مجموع عرض خروجهای منتهی به خود، عرض داشـته باشـد . ایـن  عرض که عمود بر بنا اندازه گرفته میشود، در هر حال نباید از ۳ متر کمتر باشد. 

پ) پلکانهای الزامی که این ایوان را به سطح زمین مربوط میکنند، باید مطابق ضوابط مربـوط بـه  پلکانهای خارجی مندرج در بند ۳-۱-۴-۳-۶ از نوع محافظت شده بوده یا حداقل ۳ متر با بنـا  فاصله داشته باشند.

۳-۱-۱۳-۲۴

جایگاهها و بالکنهایی که بالاتر از طبقه اصلی تصرف تجمعی قرارگیرند، باید دور تا  دور لبههای مشرف به سالن اصلی یا تالار، دارای دیواره یا نردهای بـه ارتفـاع حـداقل ۶۵۰ میلیمتـر  باشند. همچنین، هر ردیف صندلی که در کنار پرتگاه (با اختلاف ارتفاع بیش از ۷۵۰ میلیمتر نسبت  به کف پائینی) قرارگیرد نیز باید نردهای با همین ارتفاع داشته باشد.  

 ارتفاع نردههای انتهای راهروهای افقی یا شیبدار (روبهروی عرض راهرو) حداقل ۹۰۰ میلیمتر و  ارتفاع نردههای انتهای پله/ راهروها حداقل ۱۰۵۰ میلیمتر خواهد بود.  

 راهروهای عرضی نیز باید دارای نردهای با حداقل ۶۵۰ میلیمتر ارتفـاع باشـند، مگرآنکـه پشـتی  صندلیهای ردیف جلو، دست کم ۶۰۰ میلیمتر از کف راهروهای عرضی بالاتر واقع شود.    

۳-۱-۱۳-۲۵

براساس ضوابط این مقررات، در تصرفهای تجمعی، راههای خروج باید دارای روشنایی  کافی و علائم مناسب مطابق بندهای ۳-۱-۸ و ۳-۱-۹ باشند.  

۳-۱-۱۳-۲۶

در تصرفهای تجمعی، تدارک روشنایی اضطراری الزامی است.    

۳-۱-۱۴ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای اداری/حرفهای 

۳-۱-۱۴-۱

راههای خروج در تصرفهای اداری/ حرفهای باید با ضوابط عمومی مندرج در بنـدهای  ۳-۱-۲ الی ۳-۱-۹ ،و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.    

۳-۱-۱۴-۲

در بناهای اداری/ حرفهای، پلکانها و شیبراههای داخلی چنانچه بهعنوان راههای خروج  الزامی برای بیش از یک طبقه مورد استفاده قرارگیرند، باید مطابق ضوابط بند ۳-۱-۳-۳-۳ دوربندی  شوند.  

۳-۱-۱۴-۳

در بناهای اداری/ حرفهای، طبقات پائینتر از طبقه همکف (زیرزمینها) چنانچه فقط به  عنوان انباری/ موتورخانه و دیگر تسهیلات خدماتی بنا استفاده شوند و به عنوان اداری/ حرفهای تصرف  نشوند، میتوانند خروجهایی مطابق ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۱۷ داشته باشند. 

۳-۱-۱۴-۴

در تصرفهای اداری/ حرفهای، نصب قفل کلیدخور روی درهای راه خروج به استثنای  درهای اصلی ورود/خروج مجاز نخواهد بود. درهای اصلی ورود/ خروج، درهایی هستند که به ضرورت  نوع تصرف باید در موقع کار باز باشند. این درها نیز فقط با رعایت ضوابط مندرج در بند۳-۱-۴-۲-۷ میتوانند قفل کلیدخور داشته باشند.  

۳-۱-۱۴-۵

در تصرفهای اداری/ حرفهای، استفاده از پلههای مارپیچ با رعایت ضوابط مندرج در بند ۷-۴-۴-۱-۳ مجاز خواهد بود.

۳-۱-۱۴-۶

در تصرفهای اداری/ حرفه ای، استفاده از درهای کشویی افقی یا کرکره ها و شبکه های  با ریل قائم به عنوان بخشی از راه خروج الزامی، با رعایت ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۱۲ مجـاز  خواهد بود.  

۳-۱-۱۴-۷

در تصرف های اداری/ حرفهای، عرض مفید هیچ قسـمت از راه خـروج نبایـد از ۱۱۲۰ میلیمتر کمتر درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۱۴-۸

در تصرفهای اداری/ حرفه ای، مجموع ظرفیت خروج های طبقه همکف (همتراز معبر  عمومی) باید برابر ظرفیت لازم برای بار متصرف این طبقه به اضافه مجموع ظرفیتهای مقـرر شـده  برای پلکانها و شیبراههای خروج منتهی به طبقه همکف درنظر گرفته شود.    

۳-۱-۱۴-۹

در تصرفهای اداری/ حرفهای، هر فضا در هر طبقه از بنـا، از جملـه طبقـات زیـر همکـف،  چنانچه برای مقاصد اداری/ حرفهای استفاده شود، تأمین حداقل دو خروج مجزا برای آن الزامی خواهد بود. 

تبصره: هر اتاق یا فضا با متصرفانی به تعداد کمتر از ۱۰۰ نفر می تواند فقط به یک خروج دسترسی  داشته باشد، مشروط برآنکه:  

الف) خروج موردنظر در تراز تخلیه خروج، مستقیماً به بیرون بنا منتهی شده و مجموع طول راهی که  از هر نقطه اتاق یا فضا از طریق این خروج تا بیرون بنا پیموده میشود، از ۳۰ متر بیشتر نشود.

ب) چنانچه اینگونه فضاها در طبقه خروج واقع نشده اند، حداکثر میتوانند ۴/۵ متر بـا آن اخـتلاف  ارتفاع داشته باشند، که در این صورت پلکان مورد استفاده در مسیر خروج باید کـاملاً دوربنـدی  شده و از سایر قسمتهای بنا جدا شود و هیچگونه بازشوی اضافی نداشته باشد.    

۳-۱-۱۴-۱۰

در تصرف های اداری/ حرفهای، هیچ راهرویی نباید بنبستی به طـول بـیش از ۶ متـر  داشته باشد، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، که در آن صورت  حداکثر طول بنبستها میتواند ۱۵ متر باشد.  

۳-۱-۱۴-۱۱

دسترس های خروج های مختلف نباید مسیر مشترکی به طول بیش از ۲۳ متر داشـته  باشند، مگرآنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظـت شـود، کـه در آن صـورت  استثنائاً این طول میتواند حداکثر به ۳۰ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۴-۱۲

در تصرفهای اداری/ حرفه ای، حداکثر طول مجاز دسترس خروج، ۶۰ متر خواهدبود،  مگرآنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، که در آن صورت استثنائاً، این  طول میتواند حداکثر به ۹۰ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۴-۱۳

تصرفهای اداری/ حرفهای یا بخشهایی از آنها، حسب موارد مشخص شده در زیر باید  دارای روشنایی اضطراری باشند:  

الف) بنا دارای ۲ یا چند طبقه بالاتر از تراز تخلیه خروج باشد.  

ب) طبقات بالاتر یا پائینتر از تراز تخلیه خروج برای ۱۰۰ متصرف یا بیشتر، استفاده شوند. 

پ) کل بنا برای ۱۰۰۰ متصرف یا بیشتر، مورد استفاده قرارگیرد.  

ت) فضاهای مورد استفاده اداری/ حرفهای در زیرزمین واقع شده، یا اصولاً بدون پنجره طراحی شده باشند.    

۳-۱-۱۴-۱۴

در بناهای اداری/ حرفهای، راههای خروج باید دارای روشنایی کافی و علائـم مناسـب  مطابق ضوابط این مقررات باشند.

۳-۱-۱۴-۱۵

درتصرف های اداری/ حرفه ای کم خطر که تعداد متصرف کمتر از ۳۰ نفر در هر طبقه  می باشد، درصورت تائید مقام قانونی مسئول استفاده از بند ۳-۱-۱۰-۲ مجاز خواهد بود.    

۳-۱-۱۵ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای کسبی/ تجاری

۳-۱-۱۵-۱

راه های خروج در تصرفهای کسبی/ تجاری باید با ضوابط عمومی مندرج در بنـدهای  ۳-۱-۲ تا ۳-۱-۹ ،و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.  

۳-۱-۱۵-۲

در همۀ تصرف های کسبی/ تجاری بیش از یک طبقه، تمام پلکانهـا یـا شـیبراه هـای  داخلی که به عنوان راه خروج استفاده میشوند، باید دوربندی شوند. پلکانهایی که فقط یک طبقـه  زیرزمین را به همکف ارتباط میدهند، نیاز به دوربندی نخواهند داشت.  

۳-۱-۱۵-۳

درمواردی که به دلیل موقعیت و شیب زمین و نیز مشخصات طراحی بنا، طبقـه روی  همکف با بیرون بنا همتراز و از طریق یک درگاه خروج مستقیماً به معبر عمومی مرتبط شود، درگاه  مزبور میتواند به عنوان خروج افقی برای طبقه مربوط به خود مـورد اسـتفاده قـرا ر گیـرد . چنانچـه  موقعیت اینگونه درگاهها بهگونهای باشد که به عنوان ورود/ خروج اصلی نیز قابل استفاده باشند، طبقه  مزبور بهعنوان طبقه همکف بهشمار آمده و از لحاظ خروج، تابع تمام ضوابط مشروح در این مقـررات  مربوط به طبقات همکف خواهد بود.  

۳-۱-۱۵-۴

در تصرف های کسبی/ تجاری، درمورد درگاه های اصلی ورود/ خروج، استفاده از درهای  دارای قفل کلیدخور به شرط رعایت ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۷ مجاز خواهد بود.    

۳-۱-۱۵-۵

در تصرفهای کسبی/ تجاری، استفاده از درهای کشویی افقی و درهـا و کرکـره هـای  ایمنی قائم، با رعایت ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۱۲ مجاز خواهد بود.  

۳-۱-۱۵-۶

در تصرفهای کسبی/ تجاری، استفاده از پلکانهای مارپیچ با رعایت ضوابط مندرج در بند ۷-۴-۴-۱-۳ مجاز خواهد بود.

۳-۱-۱۵-۷

در فروشگاه ها، مجموع ظرفیت خروج های طبقه همکف باید برابر ظرفیت لازم برای بار  متصرف این طبقه، به اضافه مجموع ظرفیتهای مقرر شده برای پلکانها و شیبراههـای منتهـی بـه  طبقه همکف درنظر گرفته شود.  

۳-۱-۱۵-۸

در تصرف های کسبی/ تجاری، هر طبقه و هر بخش از هر طبقه، از جمله طبقات زیـر  همکف، باید حداقل دو خروج دور از هم داشته باشد.  

تبصره: در فروشگاههای یک طبقه با مساحت خالص حداکثر ۲۸۰ مترمربع، چنانچه طول دسـترس  خروج حداکثر ۲۳ متر باشد، داشتن یک خروج مجاز خواهدبود و درمواردی کـه تمـام ایـ ن  طبقه با شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، این طول میتواند به حداکثر ۳۰ متر  افزایش یابد.  

۳-۱-۱۵-۹

دسترسهای خروج نباید مسیر مشترکی با طول بیش از ۲۳ متر داشته باشند، مگر آنکه  تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، که در آن صورت این طول میتواند به  حداکثر ۳۰ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۵-۱۰

در تصرفهای کسبی/ تجاری، طول دسترس خـروج نبایـد از ۳۰ متـر بیشـتر باشـد،  مگرآنکه بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، که در آن صورت این طول میتواند  به حداکثر۶۰ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۵-۱۱

در فروشگاه ها، حداقل عرض مفید راهروهای منجر به خروجهـا، بایـد معـادل عـرض  خروجها بوده و از ۹۰۰ میلیمتر کمتر نباشد.  

۳-۱-۱۵-۱۲

در فروشگاههای بیش از ۳ طبقه، همچنین در فروشگاههای با مساحت خالص بیش از  ۲۸۰۰ مترمربع، تأمین حداقل یک راه ارتباطی که مستقیماً به یک خروج منجر شود، در هـر طبقـه  ضروری خواهد بود. عرض این راه نباید از ۱۵۰۰ میلیمتر کمتر درنظر گرفته شود.

۳-۱-۱۵-۱۳

در مواردی که درهای ورود مشتریان، فقط در یک بر یـا یـک دیـوار خـارجی بنـا درنظـر  گرفته میشود، حداقل دو سوم مجموع عرض خروج مقرر شده برای بنا باید در همان دیوار تأمین گردد.    

۳-۱-۱۵-۱۴

در فروشگاههای بزرگ، حداقل نیمی از خروجها باید موقعیتی داشته باشند که بـرای  دسترسی به آنها نیازی به عبور از میان راهروهای کنترل و پرداخت بهای اجناس نباشد و به هر حال  هیچ عاملی نباید راههای دسترسی به خروجها را مانع شود.  

۳-۱-۱۵-۱۵

در مواردی که چرخهای دستی و نظـایر آن بـرای حمـل کـالا در اختیـار مشـتریان  فروشگاهها قرار میگیرد، باید تدابیر کافی به منظور حرکت و توقف آنها اتخاذ شود تا احتمال مسدود  شدن راههای خروج به حداقل ممکن کاهش یابد.  

۳-۱-۱۵-۱۶

درمواردی که تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، ۵۰ درصد  خروجها میتوانند در تراز تخلیه خروج (طبقه همکف) از طریق یک راهروی تخلیه خروج به بیرون بنا  تخلیه شوند، مشروط بر آنکه طول تخلیه خروج از ۱۵ متر بیشتر نباشد.  

۳-۱-۱۵-۱۷

در تصرفهای کسبی/ تجاری، راههای خروج باید دارای روشنایی کافی و علایم مناسب  مطابق بندهای ۳-۱-۸ و ۳-۱-۹ باشند. در مورد خروجهایی که از تمام بخشهـای فروشـگاه کـاملاً  آشکار و قابل تشخیص باشند، استثنائاً نیاز به علامتگذاری نخواهد بود.  

۳-۱-۱۵-۱۸

تمام فروشگاههای با مساحت خالص بیش از ۲۸۰ مترمربع یا بیش از یک طبقه، باید  دارای تسهیلات روشنایی اضطراری باشند.  

۳-۱-۱۵-۱۹

در بناهای تجاری کم خطر حداکثر تا ۲ طبقه روی همکف، درصورتیکه بار متصرف  مجموع طبقات بیش از ۵۰ نفر نباشد، با تائید مقام قانونی مسئول میتوان یک پلکان خروج درنظـر  گرفت.

۳-۱-۱۵-۲۰

در تصرفهای تجاری درصورتیکه طبقات فوقانی به منظوری غیرتجـاری مـورد اسـتفاده  قرارگیرد، حداقل۵۰ درصد از خروجها باید مستقیماً و بدون بخش تخلیه خروج، به بیرون از بنا باز شوند.    

۳-۱-۱۶ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای صنعتی

۳-۱-۱۶-۱

راههای خروج در تصرفهای صنعتی باید حسب مـورد بـا ضـوابط عمـومی منـدرج در  بندهای ۳-۱-۲ تا ۳-۱-۹ و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.    

۳-۱-۱۶-۲

در تصرف های صنعتی کم مخاطره و معمولی، چنانچه بار متصرف از ۵۰ نفر تجـاوز ننمایـد،  استفاده از درهای کشویی افقی در راههای خروج، با رعایت ضـوابط م نـدرج در بنـد ۳ -۱ -۴ -۲ -۱۲ مجـاز  خواهد بود.  

۳-۱-۱۶-۳

در تصرفهای صنعتی، استفاده از پلههای مارپیچ با رعایت ضوابط منـدرج در بنـد ۳ -۱ -۴ -۴ -۷ مجاز خواهد بود.  

۳-۱-۱۶-۴

در تصرفهای صنعتی، چنانچه خروجهای افقی با دو در حریق محافظت شـوند، فقـط  یکی از درها (نخستین در مسیر خروج) میتواند از نوع کشویی افقی خودکار بستهشو باشد. ایـن در  بهطور معمول بازمانده و فقط درصورت وقوع حریق با فرمان تشخیص دهنده دود بهطور خودکار بسته  میشود. نظام خودبسته شوی این درها باید مورد تائید کارشناس حفاظت از حریق باشـد . در بعـدی  باید از نوع خودبسته شو باشد.  

۳-۱-۱۶-۵

در تصرفهای صنعتی، نردبان فرار از حریق برای اسـتفاده حـداکثر ۳ متصـرف مجـاز  خواهد بود، مشروط برآنکه ساختار، چگونگی نصب و نوع استفاده از آن مورد تائید مقام مسئول باشد.    

۳-۱-۱۶-۶

در تصرفهای صنعتی پرمخاطره، استثنائاً میتوان از سرسره های فرار تائید شـده، بـه  عنوان خروج اضطراری استفاده کرد، مشروط برآنکه تمام متصرفان با این وسایل آشنایی کامل یافته و  بهطور منظم با آنها تمرین فرار کنند.

۳-۱-۱۶-۷

در تصرفهای صنعتی، حداقل عرض مفید راههای خروج، از ابتدای دسترس تا انتهای  تخلیه خروج، نباید از ۱۱۰۰ میلیمتر کمتر باشد.  

۳-۱-۱۶-۸

در تصرف های صنعتی، برای هر طبقه یا هر بخش از هر طبقه، از جمله طبقات پائین تر  از تراز تخلیه خروج که برای مقاصد صنعتی استفاده میشوند، باید حداقل دو خروج دور از هم تدارک  شود، مگرآنکه تصرف از نوع کم مخاطره یا معمولی بوده و طول دسترس خروج، حداکثر از ۱۵ متـر  بیشتر نباشد.  

۳-۱-۱۶-۹

در تصرفهای صنعتی، برای هر طبقه یا بخشی از آن که بار متصرف از ۵۰۰ نفر بیشتر  باشد، باید به تعداد مشخص شده در بند ۳-۱-۶-۲ ،خروج مجزا و دور از هم تدارک شود.    

۳-۱-۱۶-۱۰

در تصرفهای صنعتی پرمخاطره، خروجهـا ب ایـد در محـل هـایی تـدارک شـوند کـه  دسترسهای آنها دارای جهـات مختلـف و بـدون مسـیر مشـترک باشـند . در تصـرف هـای صـنعتی  کممخاطره یا معمولی، دسترسهای خروج میتوانند حداکثر ۱۵ متر مسیر مشترک داشته باشند.    

۳-۱-۱۶-۱۱

در تصرفهای صنعتی پرمخاطره، هیچ بنبستی نباید وجود داشـت ه باشـد و در سـایر  تصرفهای صنعتی، بنبستها نباید طولی بیش از ۱۵ متر داشته باشند.  

۳-۱-۱۶-۱۲

در تصرفهای صنعتی پرمخاطره، طول دسترس خروج نباید از ۲۳ متر بیشتر شود. در  تصرفهای صنعتی کممخاطره یا معمولی، طول دسترس خروج میتواند حداکثر به ۱۲۰ متر افزایش  یابد، مشروط برآنکه شرایط ذیل تحقق یابد:  

الف) بنا فقط دارای یک طبقه باشد.  

ب) تدابیر فنی و مهندسی کافی برای تهویه دود و حرارت اتخاذ شده باشد، بهنحوی که درصورت بروز  حریق، در تمام طول مسیرهای خروج، محدودهای به ارتفاع حداقل ۱۸۰۰ میلیمتر از کف بنـا، از  آتش و دود مصون بماند تا متصرفان بتوانند بهراحتی خود را به خروجهای امن برسانند.

پ) تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده یا دیگر شبکههای خودکار اطفای حریق تائید شده،  محافظت شود.  

درمورد آن دسته از تصرفهای صنعتی کممخاطره یا معمولی که برای منظور ویژهای طرح و به همان  هدف مورد استفاده قرار میگیرند، چنانچه بار متصرف نیز بهطور نسبی کم بوده و بیشـترین سـطح  کف، به ماشینآلات و دستگاهها اختصاص یافته باشد، استثنائاً بدون رعایـت مـوارد “الـف ” تـا “پ” فوقالذکر، طول دسترس خروج میتواند حداکثر به ۹۰ متر افزایش یابد و چنانچه تمـ ام بنـا توسـط  شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، این طول میتواند حداکثر به ۱۲۰ متر افزایش یابد.    

۳-۱-۱۶-۱۳

تمام تصرفهای صنعتی، باید از تسهیلات روشنایی اضطراری برخوردار باشـند، مگـر  آنکه ساعات فعالیت و تصرف بنا منحصر به روز بوده و روشنایی لازم برای راههـای خـروج از طریـق  نورگیرهای سقفی یا پنجرهها تأمین شود.  

۳-۱-۱۶-۱۴

راههای خروج در تصرف های صنعتی باید دارای روشنایی کافی و علایم مناسب مطابق بندهای ۹-۱-۳ و ۸-۱-۳ باشند.

۳-۱-۱۷ ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای انباری

۳-۱-۱۷-۱

راه های خروج در تصرف های انباری باید حسب مورد با ضوابط عمومی مندرج در بندهای  ۳-۱-۲ الی ۳-۱-۹ ،و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.    

۳-۱-۱۷-۲

در تصرفهای انباری با بار متصرف حداکثر ۵۰ نفر، استفاده از درهای کشویی افقی در  راههای خروج، با رعایت ضوابط مندرج در بند ۳-۱-۴-۲-۱۲ مجاز خواهد بود.    

۳-۱-۱۷-۳

در تصرفهای انباری، استفاده از پلههای مـارپیچ بـا رعایـت ضـوابط منـدرج در بنـد ۷-۴-۴-۱-۳ مجاز خواهد بود.

۳-۱-۱۷-۴

در تصرف های انباری، چنانچه خروج های افقی با دو در حریق محافظت شوند، نخستین  در مسیر خروج میتواند از نوع کشویی افقی خودکار بسته شو انتخاب شود که بهطور معمول باز بوده و  با فرمان گرفتن از تشخیص دهنده حریق بهطور خودکار بسته میشود. در بعدی باید از نوع خودبسته شو باشد. نظام خودبسته شوی این درها باید مورد تائید کارشناس حفاظت از حریق باشد.    

۳-۱-۱۷-۵

در تصرفهای انباری، نصب نردبان فرار از حریق برای استفاده حداکثر ۳ متصرف مجاز  خواهد بود، مشروط برآنکه طرح، ساخت، اجرا و نوع استفاده از آن مورد تائید مقام مسئول قرار گیرد.    

۳-۱-۱۷-۶

در تصرف های انباری، حداقل عرض مفید از ابتدای دسترس تا انتهای تخلیـه خـروج،  نباید از ۱۱۰۰ میلیمتر کمتر باشد.  

۳-۱-۱۷-۷

هر بنا یا هر بخش از یک بنا که برای مقاصد انباری استفاده شود، باید حـداقل دو راه  خروج دور از هم داشته باشد.  

تبصره ۱ :در تصرفهای انباری کممخاطره، برای هر طبقه یا بخشی از آن، تدارک یک خروج مجـاز  خواهد بود.  

تبصره ۲ :در تصرفهای انباری با مخاطره معمولی، تدارک یک خروج برای هر طبقه یا بخشی از آن  مجاز خواهد بود، مشروط برآنکه طول دسترس خروج، حداکثر از ۱۵ متر در بناهای بـدون  شبکه بارنده خودکار و حداکثر از ۳۰ متر در بناهایی که توسط شبکه بارنده خودکار تائید  شده محافظت میشوند، بیشتر نشود.  

۳-۱-۱۷-۸

در تصرفهای انباری، برای هر طبقه یا بخشی از آن که بار متصرف از ۵۰۰ نفر بیشتر  باشد، باید به تعداد مشخص شده در بند ۳-۱-۶-۲ ،خروج مجزا و دور از هم تدارک شود.    

۳-۱-۱۷-۹

در تصرفهای انباری پرمخاطره، خروجها باید در محـل هـایی پـیش بینـی شـوند کـه  دسترسهای آنها از هر نقطه، دارای جهات مختلف، بدون راهروهای بنبست و بدون مسیر مشـترک باشند. در تصرفهای انباری با مخاطره معمولی، دسترسهای خروج میتوانند حداکثر ۱۵ متر مسیر  مشترک داشته باشند، چنانچه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، این طول  میتواند به حداکثر ۳۰ متر افزایش یابد. تصرفهای انباری کممخاطره، استثنائاً از مقررات ایـن بنـد  معاف خواهند بود.  

۳-۱-۱۷-۱۰

در تصرفهای انباری، طول دسترسهای خروج از هر نقطه تا نزدیکترین خروج، نباید  از ۶۰ متر بیشتر باشد.  

تبصره ۱ :در بناهایی که تماماً توسط شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شوند، طول دسترس  خروج میتواند به حداکثر ۱۲۰ متر افزایش یابد.  

تبصره ۲ :در تصرفهای انباری کممخاطره، طول دسترسهای خروج محدودیتی ندارد. 

تبصره ۳ :هر فضا که بهمنظور انبار کالاهای پرمخاطره استفاده شود، طول دسترسهای خروج در آن  از هیچ نقطه نباید از ۲۳ متر بیشتر باشد، مگر آنکه تمام فضا توسط شبکه بارنده خودکـار  تائید شده محافظت شود، که در آن صورت طول دسترس خروج میتواند حداکثر به ۳۰ متر  افزایش یابد.  

۳-۱-۱۷-۱۱

تمام تصرفهای انباری باید از تسهیلات روشنایی اضطراری برخوردار باشند، مگر آنکه  ساعات فعالیت و تصرف آنها منحصر به روز بوده و روشنایی مورد نیاز راههای خروج، توسط نورگیرهای  سقفی یا پنجره به خوبی تأمین شود، یا آنکه بهطور معمول مورد تصرف و استفاده انسان نباشند.    

۳-۱-۱۷-۱۲

در تصرفهای انباری، راههای خروج باید دارای روشنایی کافی و علایم مناسب مطابق   .باشند ۹-۱-۳ و ۸-۱-۳ بندهای 

۳-۱-۱۸ ضوابط اختصاصی ساختمانهای بلند  

۳-۱-۱۸-۱

براساس ضوابط این مقررات، هر بنایی که فاصله قائم بین تراز کف بالاترین طبقه قابل  تصرف، تا تراز مناسب ترینسطح قابل دسترس برای ماشینهای آتشنشانی که به تائید مقام قـانونی مسئول برسد و از ۲۳ متر بیشتر باشد، عمارت بلند محسوب شده که عـلاوه بـر ضـوابط اختصاصـی  مربوط به تصرف خود (مندرج در بندهای۳-۱-۱۰ تا ۳-۱-۱۷ ،(تابع ضوابط این بخش نیز خواهد بود.    

۳-۱-۱۸-۲

سازههای مرتفع که بهطور معمول مورد تصرف انسان قرار نمیگیرند و نیـز بـرج هـای  نگهبانی و کنترل، منارهها و نظایر آنها با بار متصرف ۵ نفر یـا کمتـر، مشـمول مقـررات ایـن بخـش  نخواهند بود.  

۳-۱-۱۸-۳

در ساختمانهای بلند، راههای خروج باید حداقل دارای ۱۱۰۰ میلیمتر عـرض مفیـد  باشند، مگرآنکه در ضوابط اختصاصی تصرف، عرض بیشتری برای راه خروج مقرر شده باشد.    

۳-۱-۱۸-۴

در ساختمانهای بلند، برای هر طبقه یا هر بخش از یک طبقه، از جمله طبقـات زیـر  طبقه تخلیه خروج، تأمین حداقل دو خروج مجزا و تا حد امکان دور از هم الزامی است.    

۳-۱-۱۸-۵

در ساختمانهای بلند، برای هر طبقه یا هر بخش از یک طبقه که بـار متصـ رف آن از  ۵۰۰ نفر بیشتر باشد، باید به تعداد تصریح شده در بند ۳-۱-۶-۲ ،خروج مجزا و دور از هـم درنظـر  گرفته شود.  

۳-۱-۱۸-۶-

درمواردی که چند خروج مقرر میشود، موقعیت خروجها باید بهگونهای انتخاب شود  که برای دسترسی به هر خروج، راهی مجزا و در جهتی جداگانه فراهم باشد. البته در ابتدای دسترس  خروجها از هر نقطه، مسیر مشترک به طول حداکثر ۱۵ متر مجاز است.  

۳-۱-۱۸-۷

در ساختمانهای بلند، هیچ بنبستی با طول بیش از ۱۵ متر در راههای خـروج مجـاز  نخواهد بود. 

۳-۱-۱۸-۸

طول دسترسهای خروج در ساختمانهای بلند، حداکثر ۳۰ متر است، مگر آنکه تمام  بنا یا سازه با شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، در آن صورت ایـن طـول مـی توانـد بـه  حداکثر ۴۵ متر افزایش یابد.  

۳-۱-۱۸-۹

در ساختمانهای بلند، راههای خروج باید روشنایی کافی و علایم مناسب، مطابق ضوابط  این مقررات داشته باشند.  

۳-۱-۱۸-۱۰

در ساختمانهای بلند، راههای خروج باید به روشنایی اضطراری مجهز باشند، مگرآنکه  ساختمان فقط در ساعات روز استفاده شوند، در آن صورت اگر راههای خروج از روشنایی طبیعی کافی  برخوردار باشند، با موافقت کتبی مقام قانونی مسئول، میتوان از روشنایی اضطراری صرفنظر نمود.    

۳-۱-۱۸-۱۱

همه ساختمانهای بلند باید توسط شبکههای بارنده خودکار تائیـد شـده مجهـز بـه  سیستمهای نظارت الکتریکی محافظت شوند. این شبکهها باید مطابق روشهای استاندارد، نصب شده  و در هر طبقه دارای شیر کنترل و وسایل کنترل جریان آب باشند.  

۳-۱-۱۸-۱۲

در ساختمانهای بلند، علاوه بر شبکه هشدار حریق، نصب شـبکه اعـلام حریـق نیـز  ضروری است. این شبکهها باید به تائید مقام قانونی مسئول برسند.  

۳-۱-۱۸-۱۳

تمام ساختمانهای بلند، باید بهمنظور استفاده مأموران آتشنشـانی و نجـات، دارای  سیستم کنترل ارتباط تلفنی دوسویه باشند و این سیستم بین ایستگاه مرکزی کنتـرل، اتاقـک هـر  آسانسور، سرسراهایی که آسانسورها در آن قرار دارند و تمام طبقاتی که توسط پلکان خروج به هـم  مربوط میشوند، ارتباط برقرار کند. در مواردی که سیستم ارتباط رادیویی سازمان آتشنشانی بتواند به  عنوان معادل این سیستم مورد تائید قرار گیرد، استثنائاً میتوان از نصب چنین تجهیزاتی صرفنظـر  نمود.

۳-۱-۱۸-۱۴

هر عمارت بلند، باید به مولد نیروی برق دوم که همواره آماده استفاده است و حداقل  یکی از آسانسورها را برای ماموران آتشنشانی در هنگام حریق قابل استفاده مینماید، مجهـز باشـد.  ظرفیت مولد نیرو باید برای کارکرد همزمان و تأمین همه تجهیزاتی که در زیر نامبرده شده، کافی و  مناسب باشد:  

الف) شبکه روشنایی اضطراری  

ب) شبکههای هشدار و اعلام حریق  

پ) پمپهای آتش نشانی ساختمان  

ت) تجهیزات ایستگاه کنترل مرکزی  

ث) حداقل یکی از آسانسورهای مربوط به همه طبقات بنا (بهگونهای که در صورت لزوم بتوان نیروی  مورد نیاز آن را به هریک از دیگر آسانسورها منتقل نمود.)  

ج) تجهیزات مکانیکی مانع دود در دوربندها  

چ) سیستم تهویه پارکینگها و پلههای بسته  

۳-۱-۱۸-۱۵

تمام ساختمانهای بلند باید دارای یک ایستگاه کنترل مرکزی در یک اتاق که محل  آن را سازمان آتشنشانی تعیین میکند، باشند. در این ایستگاه بایـد بتـوان بـه کمـک نشـانگرهای  الکترونیک، همه تجهیزات و تأسیسات ارتباطی، حفاظتی، ایمنـی و مخـابراتی موجـود در بنـا را بـه  درستی کنترل نمود.  

۳-۱-۱۹ ضوابط اختصاصی استقرار خودروهای آتشنشانی  

۳-۱-۱۹-۱

برای ساختمان های با ارتفاع کمتر از ۲۳ متر حداقل عرض مفید قابل قبول معبر ۶ متر  و برای ساختمانهای با ارتفاع بیش از ۲۳ متر حداقل عرض مفید قابل قبول معبر ۸ متر میباشد.    

تبصره: برای ساختمانهای با یک یا دو خانوار حداقل عرض معبر با تائید نهاد قانونی مسئول، براساس  کدها و استانداردهای معتبر بینالمللی تعیین میگردد.

۳-۱-۱۹-۲

درصورتیکه عرض معبر برای استقرار خودروهای آتشنشانی کـافی نباشـد، مـی تـوان  فضایی در فضای باز مجاورت ساختمان (مانند حیاط) با شرایط زیر درنظر گرفت: 

الف) حداقل عرض در ورودی فضای مجاور جهت استقرار خودروهای آتشنشانی باید ۶ متر باشد.

ب) درهای مذکور میتوانند کشویی یا لولایی باشند.  

ج) طراحی در باید بهگونهای باشد که یک نفر بتواند آن را باز کند.  

د) محوطهای به ابعاد ۱۰×۱۰ متر برای استقرار خودروهای آتشنشانی درنظر گرفته شود (با تائید مقام  قانونی مسئول و با در نظر گرفتن استانداردهای معتبر).  

۳-۱-۱۹-۲-۳

حداقل فاصله محل استقرار خودروی آتشنشانی تا ساختمان ۵/۴ و حداکثر ۱۰ متر  میباشد.  

۳-۱-۱۹-۲-۴

حداقل مقاومت زمین محل استقرار خودروی آتشنشانی ۲۶ تن میباشد. مقام قانونی  مسئول با توجه به شرایط خودروهای آتش نشانی وبا لحاظ نمودن استانداردهای معتبر میتواند این  عدد را افزایش دهد.  

۳-۱-۲۰ ضوابط اختصاصی فضای امن  

۳-۱-۲۰-۱

درکاربری های تجمعی، آموزشی، تجاری، درمانی مراقبتی، ساختمانهای بلند، ترکیبی و  نظایر آن مقام قانونی مسئول باتوجه به شرایط طراحی، ترکیب وتعداد و نوع متصرفین و بار خطـر و  دسترسی نیروهای آتش نشانی میتواند طراحی و ایجاد فضای امن در طبقات مختلف ساختمان را با  استناد به استانداردهای معتبر بینالمللی تعیین نماید.  

۳-۱-۲۰-۲

در ساختمانهای بلند باید با رعایت اصول علمی و با استفاده از اسـتانداردهای مع تبـر  بینالمللی با تائید مقام قانونی مسئول، فضای امن در طبقات مختلف در فواصل منظم، که میتوانـد  بین ۲۵الی۴۰ متر باشد، در نظر گرفته شود.  

۳-۱-۲۰-۳

پیش بینی آسانسورهایی با شرایط بخش ۳-۱ -۲۴ که مستقیماً به فضای امن ارتبـاط  داشته باشند، الزامی است. 

۳-۱-۲۰-۴

ظرفیت بار تصرف فضای امن باید معادل بار تصرف طبقات متناظر با آن باشد.    

۳-۱-۲۰-۵

فضای امن باید دارای ارتباط دو سویه تائید شده با مرکز کنترل ساختمان باشد.    

۳-۱-۲۰-۶

فضای امن باید توسط شبکه بارنده تائید شده محافظت گردد.    

۳-۱-۲۰-۷

فضای امن باید توسط شبکه تهویه تائید شده تحت پوشش قرارگیرد. بهگونهای که تحت  تاثیر دود و آتش و گازهای ناشی از حریق در ساختمان قرار نگیرد. جریان برق فضای امن باید مستقل  از برق ساختمان بوده و کابلکشی آن از مسیرهای امن عبور کرده باشد.  

۳-۱-۲۱ ضوابط اختصاصی فضای ارتباطی  

جز در مواردی که در این مبحث تصریح شده است، ایجاد فضای ارتباطی بین طبقات به شرط رعایت   .میباشد مجاز ۷-۲۱-۱-۳ الی ۱-۲۱-۱-۳ بندهای 

۳-۱-۲۱-۱

فضای ارتباطی مجاز به ارتباط تعداد طبقات بیش از آنچه استانداردهای معتبر بینالمللی  تعیین میکنند، نمیباشد.  

۳-۱-۲۱-۲

پائین ترین طبقه فضای ارتباطی باید براساس استاندارهای معتبر بینالمللی تعیین شود.    

۳-۱-۲۱-۳

فضای ارتباطی بین طبقات باید بهگونهای باشد که وقوع هرگونه آتشسوزی در طبقات  پایینتر، از طبقات بالاتر در مدت زمانی که خطری آنها را تهدید نکند، قابل رویت باشد.    

۳-۱-۲۱-۴

فضای ارتباطی با جداکنندههای حداقل یک ساعت مقاوم حریـق از سـایر بخـش هـای  ساختمان جدا شده باشد و با شبکه بارنده تائید شده محافظت شود.

۳-۱-۲۱-۵

فضای ارتباطی باید توسط مقام قانونی مسئول و براساس استانداردهای معتبر بینالمللی  به عنوان یک مکان با خطر معمولی یا کم خطر تائید شود.  

۳-۱-۲۱-۶

ظرفیت خروج فضای ارتباطی باید به نحوی باشـد کـه امکـان تخلیـه همزمـان همـه  متصرفین در زمان وقوع حریق وجود داشته باشد.  

۳-۱-۲۱-۷

هر متصرف که در طبقات یا در مکانی بهجز فضای ارتباطی حضور دارد، حداقل به یک  مسیر خروج بدون نیاز به وارد شدن به فضای ارتباطی، دسترسی داشته باشد.  

۳-۱-۲۲ ضوابط اختصاصی آتریومها  

بهجز در مواردی که در این مبحث تصریح شده است، استفاده از آتریـوم بـه شـرط رعایـت بنـدهای   .است مجاز ۹-۲۲-۱-۳ الی ۱-۲۲-۱-۳ 

۳-۱-۲۲-۱

آتریوم توسط جداکنندههای با حداقل یک ساعت مقـاوم حریـق از سـایر بخـش هـای  ساختمان جداسازی شده باشد.  

۳-۱-۲۲-۲

استفاده از دیوارهای شیشهای یا پنجرههای ثابت با شرایط زیر در آتریوم مجاز خواهد  بود:  

الف) شبکه بارنده تائید شده در دو طرف آنها با حداکثر فاصله طولی ۱۸۰۰ میلیمتر نصب شده باشد.

ب) حداکثر فاصله عناصر آبپاش شبکه بارنده از دیوارهای شیشـه ای یـا پنجـره هـای ثابـت از ۳۰۰ میلیمتر بیشتر نباشد.  

پ) شیشههای دیوار یا پنجره باید از نوع حرارتی، سیمی یا لمینیت شده و در داخل یک ساختار فلزی بـه  نحوی نصب شده باشند که اجازه خمش و انحنا بدون شکستگی به دیوار شیشهای یا پنجره را بدهد. 

ت) درصورتیکه در بالا یا پائین دیوارشیشهای پیادهراه وجود ندارد، شـبکه بارنـده ردیـف یـک بنـد ۲-۲۲-۱-۳ الزامی نیست.

ث) درهای موجود در دیوار شیشهای دودبند و خود بسته شو باشد. 

ج) دیوار شیشهای بهصورت عمودی پیوسته بوده و هیچگونه پنجره یا سطح افقی متصل به خود ندارد.  

۳-۱-۲۲-۳

فضای داخل آتریوم توسـط مقـام قـانونی مسـئول و براسـاس اسـتانداردهای معتبـر  بینالمللی بهعنوان منطقه کم خطر یا با خطر معمولی مورد تائید قرار گیرد و به شبکه بارنده تاییـد  شده مجهز باشد.  

۳-۱-۲۲-۴

تهویه آتریوم باید بهگونهای طراحی و اجرا شود که با توجه به نوع، حجم مواد موجود و  شکل آتریوم ارتفاع دود در بالاترین سطح چنان کنتـرل شـود کـه از ورود دود از طریـق بازشـوهای  بالاترین طبقه به درون ساختمان جلوگیری شود.  

۳-۱-۲۲-۵

طراحی و اجرای سیستم کشف و اعلام حریق تائید شده با توجه بـه ارتفـاع، شـکل و  ساختار آتریوم الزامی است.  

۳-۱-۲۲-۶

تهویه آتریوم بهگونهای باشد که امکان تخلیه محصولات حریـق بـه صـورت دسـتی و  خودکار وجود داشته باشد.  

۳-۱-۲۲-۷

دسترسی به مسیرهای خروج از طریق دسترسهای دودبند و درهای بـا حـداقل ۵/۱ ساعت مقاوم حریق امکان پذیر باشد.  

۳-۱-۲۲-۸

رعایت تعداد و ظرفیت راههای خروج آتریوم مطابق با مفاد این مبحث الزامی است.  

۳-۱-۲۳ ضوابط اختصاصی پارکینگها  

۳-۱-۲۳-۱

از نظر میزان خطر، پارکینگها به عنوان مکان با خطر معمولی درنظر گرفته شود.

۳-۱-۲۳-۲

پلکان پارکینگهای بسته باید دارای تمهیدات دودبند و دوربند باشند.    

۳-۱-۲۳-۳

پارکینگهای با ارتفاع بیش از چهار طبقه با جداکنندههای ۲ ساعت مقاوم حریق و در  غیراینصورت با جداکنندههای یک ساعت مقاوم حریق باید از سایر بخشهای ساختمان و یا فضـای  بیرون جداسازی شوند.  

۳-۱-۲۳-۴

پارکینگها باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار و دستی مجهز باشند.    

۳-۱-۲۳-۵

درصورت اتصال شبکه بارنده تائید شده از طریق حسگر جریان آب به سـامانه اعـلام  حریق نیازی به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار نمیباشد. درهر حال وجود سامانه هشدار دستی  الزامی است.  

۳-۱-۲۳-۶

تمام پارکینگهای بسته با هر تعداد طبقه و مساحت باید دارای حداقل دو راه خروج  باشند.  

۳-۱-۲۳-۷

علاوه بر رعایت بند ۳-۱-۲۳-۶ تعداد و ظرفیت راه خروج مطابق مقررات این مبحث و  با درنظرگرفتن بار تصرف مندرج در استانداردهای معتبر بینالمللی محاسبه گردد.    

۳-۱-۲۳-۸

درصورتیکه مساحت کل طبقات پارکینگ بیش از ۹۳۰۰ مترمربع بـوده و یـا عمـق  پائینترین طبقه زیرزمین از تراز متوسط زمین طبیعی بیش از ۹ متر باشد، هر بخش پارکینگ باید به  دو قسمت دودبند تقسیم شده و به دو راه خروج دسترسی داشته باشد. خروج دوم استثنائاً می تواند  آسانسور و یا پله برقی با رعایت مشخصات بند ۳-۱-۲۴ باشد.  

۳-۱-۲۳-۹

استفاده از درهای کشویی خودکـار بسـته شـو در بنـد ۳-۱-۲۳-۸ صـرفاً بـه منظـور  جداسازی دو بخش یک طبقه مجاز است.

۳-۱-۲۳-۱۰

طراحی و اجرای تهویه خودکار و دستی برای پارکینگهای بسته، هـم بـرای شـرایط  کارکرد معمولی و هم شرایط وقوع حریق، براساس استانداردهای ملی یا بینالمللی معتبر با تائید مقام  قانونی مسئول الزامی است.  

۳-۱-۲۴ ضوابط اختصاصی آسانسورها  

۳-۱-۲۴-۱

اجرای آسانسور یا آسانسورهای ویژه تخلیه ساکنین و انجام عملیـات آتـش نشـانی در  ساختمانهای بلند مرتبه الزامی است.  

تبصره: درخصوص ساختمانهای کمتر از ۲۳ متر، مقام قانونی مسئول با توجه به شرایط و براساس  استانداردهای معتبر بینالمللی میتواند اجرای این آسانسورها را الزامی نماید.    

۳-۱-۲۴-۲

راهنمای استفاده از سیستم ارتباطی دوسویه، راهنمای فراخوانی نیروی کمکی از طریق  سیستم ارتباطی دوسویه و راهنمای مکتوب ساختمان باید در مجاورت و نزدیکی سیسـتم ارتبـاطی  نصب گردند.  

۳-۱-۲۴-۳

در ساختمانهای بلند، هنگامیکه آسانسور منطقه امن را به معبر عمومی مرتبط سازد،  آسانسور باید برای عملیات اضطراری توسط مقام قانونی مسئول تائید شده باشد.    

۳-۱-۲۴-۴

در ساختمانهای بلند، فضای ورودی (لابی) آسانسور بایـد دارای ظرفیتـی معـادل ۵۰ درصد متصرفین قسمتی که آسانسور برای آن تعبیه شده است، باشد. این ظرفیت باید براساس ۲۸/۰ مترمربع برای هر نفر در نظر گرفته شود.  

۳-۱-۲۴-۵

هر طبقهای که آسانسور به آنجا ورودی دارد، باید دارای لابی آسانسور باشد. مصالحی  که لابی آسانسور از آنها ساخته می شود باید حداقل یک ساعت مقاوم حریق باشد. این لابی باید بـه  عنوان یک مانع دود عمل نماید.

۳-۱-۲۴-۶

در ساختمانهای بلند، در لابی آسانسور (و متعلقات آن مانند چارچوب، قفل، دستگیره  و ….) باید حداقل یک ساعت مقاوم حریق باشد و لنگههای در لابی آسانسور باید خود بست یا به شکل  اتوماتیک بسته شو باشند.  

۳-۱-۲۴-۷

درهای لابی آسانسورها باید در پاسخ به سیگنال ارسال شده از یک دتکتور دودی فعال  شده و بسته شوند (این دتکتور میتواند در فضای مجاور خارج محیط فضای مقابل آسانسـور نصـب  گردد). همچنین درهای فضای مقابل آسانسور باید توانایی بسته شدن در اثر عملکرد سیستم اعـلام  حریق ساختمان را نیز داشته باشند. هنگامیکه یک لنگه در ل فضای مقابل آسانسور توسط دتکتور  دودی یا عملکرد سیستم اعلام ساختمان بسته میشود، باید تمام درهای فضاهایی که بـه آسانسـور  مربوطه ختم میشوند، بسته شوند.  

۳-۱-۲۴-۸

جزئیات اجرایی ساختمان باید به نحوی باشد که از رسـیدن آب بـه اجـزاء آسانسـور  جلوگیری شود.  

۳-۱-۲۴-۹

تجهیزات، اجزاء ارتباطی و سیستم سرمایش اتاق موتورخانه آسانسور همگی باید دارای  منبع تغذیه عادی و اضطراری باشند. سیمکشی مدارهای کنترلی و همچنین مدارهای تغذیه کننـده  آسانسور باید در محلی قرار گیرد و به شکل مناسب محافظت گردد تا حداقل یک ساعت در شـرایط  حریق عمل نمایند.  

۳-۱-۲۴-۱۰

باید سیستم ارتباطی دو سویه بین لابیهای آسانسور و سیستم کنترل مرکزی برقرار  گردد. این ارتباط باید بین اتاقک آسانسور و سیستم کنترل مرکزی نیز برقرار گردد. سیمکشیهـای  سیستم ارتباطی دو سویه باید به نحوی انجام شوند که حداقل یک ساعت کـارکرد ایـن سیسـتم در  شرایط حریق تضمین گردد.  

۳-۱-۲۴-۱۱

آسانسورها باید دارای شرایطی باشند که توسط آتشنشانان در شرایط اضطراری مورد  استفاده قرار گیرند. 

۳-۱-۲۴-۱۲

هنگامیکه تنها یک اتاقک آسانسور به یک فضای ورودی سرویس میدهد، سیسـتم  تخلیه اضطراری باید در زمانهای مشخص مورد تعمیر و نگهداری قرار گیرد و این سرویسهـا بایـد  زمانی انجام شود که ساختمان در حالت تعطیلی است یا فعالیت کمی دارد. تعمیرات حداکثر طی ۲۴ ساعت پس از تعطیلی باید انجام شود.  

۳-۱-۲۴-۱۳

آسانسورها باید این توانایی را داشته باشند که در هنگام وقوع زلزله با نظم مشخصی  خاموش گردند.