طراحی دال

 اختصاری علائم ۰-۱۸-۹ 

b_۱ = بعد مربوط به محیط بحرانی برش سوراخشدگی که به فاصله d/2 از لبه تکیهگاه قرار دارند از لبه تکیهگاه قرار دارند و در امتداد محور طولی نوار پوششی می باشد، میلی متر

b_۲ = بعد مربوط به محیط بحرانی برش سوراخ شدگی که به فاصله d/2 از لبه تکیه گاه قرار دارند و در امتداد محور عرضی نوار پوششی می باشد، میلی متر

c_۱= بعد ستون مستطیلی یا ستون مربع معادل، سرستون یا کتیبه سرستون در امتداد دهانه ای که لنگرها برای آن محاسبه می شوند، میلی متر

c_۲ = بعد ستون مستطیلی یا ستون مربع معادل، سرستون یا کتیبه سرستون در امتداد عمود بر دهانه ای که لنگرها برای آن محاسبه میشوند، میلی متر

l_۱= طول دهانه، مرکز تا مرکز تکیه گاه ها، در امتدادی که لنگرها برای آن محاسبه میشوند، میلی متر

l_۲ = طول دهانه، مرکز تا مرکز تکیه گاه ها، در امتداد عمود بر امتداد l_۱، میلی متر

l_d =طول گیرایی، میلیمتر  

l_n =طول آزاد دهانه، فاصله بر تا بر تکیه گاه ها، میلی متر  

M_u= لنگر خمشی نهایی، نیوتن- میلی متر  

M_uf= کسری از لنگر متعادل نشده که به وسیله خمش منتقل میشود، نیوتن- میلی متر 

M_uv = کسری از لنگر متعادل نشده که به وسیله برش منتقل میشود، نیوتن- میلیمتر  

α = نسبت سختی خمشی مقطع تیر به سختی خمش نواری از دال که از طرفین به محورهای مرکزی چشمه های مجاور در صورت وجود، محدود شده باشد.

۹-۱۸-۱  گستره  

۹-۱۸-۱-۱

ضوابط این فصل مربوط به طراحی سیستم هایی از دال ها است که مشخصات هندسی آنها در بند (۹-۱۳-۵) تعریف شده است. سیستم دال میتواند دارای تیرهای زیر سری باشد و یا مستقیماً روی ستون یا دیوار تکیه کنند.  

۹-۱۸-۱-۲

سیستمهایی که در آنها دال مستقیماً روی ستون هایی بدون سرستون (دال تخت)، یا با سرستون (دال قارچی)، تکیه دارند به شرطی مشمول ضوابط این فصل میشوند که آن قسمت از سرستون که خارج از بزرگترین مخروط یا هرم ناقص محاط در داخل ستون و سرستون با زاویه تمایل یال ها یا وجوه کمتر از ۴۵ درجه نسبت به محور ستون، قرار میگیرد از نظر سازهای نادیده انگاشته میشود. در این حالت ابعاد  C_{۱ و} C_۲ ، ابعاد سطح تقاطع همین مخروط یا هرم با دال، یا کتیبه سرستون، در صورت وجود، محسوب می شود و دهانه آزاد دال، l_n ،با توجه به همین ابعاد تعیین می شود.

۹-۱۸-۱-۳

سیستم های دال های مشبک با یا بدون قطعات پرکننده بین تیرچه ها، با شرط آنکه تیرچه ها در دو امتداد وجود داشته باشند، مشمول ضوابط این فصل می شوند.    

 تعاریف ۲-۱۸-۹ 

سیستم دال ۱-۲-۱۸-۹ 

به مجموعه‌ای از قطعات صفحه‌ای با یا بدون تیر گفته میشود که تحت اثر بارهای عمود بر صفحه خود قرار می‌گیرند. سیستم‌های معمول دال‌ها عبارتند از تیر- دال، دال تخت، دال قارچی و دال مشبک.

نوار پوششی ۲-۲-۱۸-۹ 

به قسمتی از سیستم دال گفته می شود که در دو سمت محور ستون های واقع در یک ردیف در پلان قرار می گیرد و به محورهای طولی گذرنده از وسط چشمه های مجاور محدود شود.    

نوار ستونی ۳-۲-۱۸-۹ 

به قسمتی از نوار پوششی گفته می شود که در دو سمت محور ستون ها واقع شود و عرض آن در هر سمت محور برابر با ۰/۲۵l1 و یا ۰/۲۵l2 هر کدام کوچکتر است، باشد. این نوار شامل تیر بین ستون‌ها در صورت وجود، نیز می‌شود.

 میانی نوار ۴-۲ -۱۸-۹ 

نواری از سیستم دال است که در حد فاصل دو نوار ستونی قرار می گیرد.  

نوار کناری ۵-۲-۱۸-۹ 

در سیستم (تیر، دال) نواری از دال است که در هر سمت تیر در نوار ستونی قرار میگیرد.    

۹-۱۸-۲-۶ تیر در سیستم (تیر، دال)  

تیر در دال ها شامل جان تیر و قسمتی از دال است که در هر سمت تیر دارای عرضی برابر با تصویر مایل ۴۵ درجه آن قسمت از جان تیر باشد که در زیر یا در روی دال، هر کدام ارتفاع بیشتری دارد، قرار میگیرد مشروط بر آنکه این عرض در هر سمت جان بزرگتر از چهار برابر ضخامت دال نباشد.  

۹-۱۸-۲-۷ چشمه دال  

قسمتی از سیستم دال است که به محورهای ستون ها، تیرها، یا دیوارهای تکیه گاهی محدود  می شود. 

۹-۱۸-۳ ضوابط کلی طراحی دال ها  

۹-۱۸-۳-۱ ضخامت دال  

در تعیین ضخامت دال های مشمول این فصل باید ضوابط مربوط به حالات حدی بهره برداری مطابق فصل هفدهم رعایت شوند.  

۹-۱۸-۳-۲ طراحی برای خمش و برش  

۹-۱۸-۳-۲-۱

دال ها و تیرهای زیر سری آنها باید برای لنگرهای خمشی و نیروهای برشی موجود در هر مقطع و بر اساس ضوابط فصلهای چهاردهم و پانزدهم طراحی شوند. در دالها حداقل آرماتور کششی مطابق بند ۹-۱۸-۴ تعبیه میشود.  

۹-۱۸-۳-۲-۲

طراحی برای انتقال بار از دال به ستون و یا دیوار زیرسری به صورت برشی یا پیچشی باید بر اساس ضوابط فصل پانزدهم صورت گیرد.  

۹-۱۸-۳-۳ انتقال لنگر خمشی در اتصالات دال به ستون  

۹-۱۸-۳-۳-۱

در مواردی که لنگر خمشی متعادل نشدهای، M_u، ناشی از بارهای قائم، باد یا زلزله باید بین دال بدون تیر به ستون منتقل شود، قسمتی از آن،  M_uf ، با عملکرد خمشی و بقیه آن، M_uv، با اثر نیروی برشی خارج از مرکزی که در اطراف ستون در دال ایجاد میشود، منتقل میگردد. مقدار M_uf از رابطه ۹-۱۸-۱) محاسبه می شود:

۹-۱۸-۳-۳-۲

لنگر خمشی M_uf توسط عرضی از دال که به دو مقطع به فواصل ۱/۵ برابر ضخامت دال یا صخامت کتیبه دال از بر خارجی ستون در دو سمت آن محدود است، تحمل می شود. آرماتورهای مورد نیاز برای تحمل این لنگر خمشی باید در همین عرض جای داده شوند.

۹-۱۸-۳-۳-۳

طراحی برای آن قسمت از لنگر خمشی که با اثر نیروی برشی خارج از محوری که در اطراف ستون در دال یا کتیبه دال منتقل میشود، M_uv ، باید بر اساس ضوابط بند ۹-۱۵-۱۷-۵ صورت گیرد.  

کتیبه دال ها ۴-۳-۱۸-۹ 

۹-۱۸-۳-۴-۱

در مواردی که برای کاهش مقدار آرماتور منفی، روی ستون های دال های تخت یا قارچی، اقدام به ایجاد کتیبه در روی ستون می شود، ضوابط بندهای۹-۱۸-۳-۴-۲ تا ۹-۱۸-۳-۴-۴ باید رعایت شوند.  

۹-۱۸-۳-۴-۲

بعد کتیبه در هر سمت محور ستون نباید کمتر از یک ششم طول دهانه (مرکز تا مرکز تکیه گاه ها) در امتداد آن دهانه در نظر گرفته شود.  

۹-۱۸-۳-۴-۳

ضخامت کتیبه نباید کمتر از یک چهارم ضخامت دال باشد. 

۹-۱۸-۳-۴-۴

در محاسبه مقدار آرماتورهای منفی در ناحیه کتیبه نباید ضخامت کتیبه را بیشتر از یک چهارم فاصله بعد کتیبه از بر ستون منظور کرد.  

۹-۱۸-۳-۵ بازشوها در سیستم دال ها  

۹-۱۸-۳-۵-۱

در سیستم های دال ها میتوان بازشوهایی با هر اندازه و در هر محل پیش بینی کرد، مشروط بر آنکه با انجام تحلیل ویژه بتوان نشان داد سیستم از مقاومت کافی برخوردار است و ضوابط مربوط به حالات حدی بهره برداری به ویژه ضوابط مربوط به تغییر شکلها را ارضا میکند.  

۹-۱۸-۳-۵-۲

در صورتی که تحلیل ویژه‌ای انجام نشود، باید ضوابط بندهای ۹-۱۸-۳-۵-۳ تا  ۹ -۱۸-۳-۵-۵ را در تعیین محل و ابعاد بازشوها رعایت کرد. در تمامی موارد باید در طرفین بازشوها در هر امتداد، آرماتورهای اضافی به اندازه آرماتورهای قطع شده قرار داد. 

۹-۱۸-۳-۵-۳

در نواحی مشترک بین دو نوار میانی متقاطع دال میتوان هر باز شویی با هر اندازهای پیش بینی کرد.  

۹-۱۸-۳-۵-۴

در نواحی مشترک بین دو نوار ستونی متقاطع دال فقط باز شوهایی با ابعاد کمتر از یک هشتم عرض نوار در هر جهت میتوان پیش بینی کرد.

۹-۱۸-۳-۵-۵

در نواحی مشترک بین یک نوار ستونی و یک نوار میانی متقاطع دال فقط باز شوهایی با ابعاد کمتر از یک چهارم عرض نوار در هر جهت می توان پیش بینی کرد. 

۹-۱۸-۳-۵-۶

در صورت ایجاد بازشو در سیستم دال، باید ضوابط طراحی برای برش مطابق بند ۴ -۱۷-۱۵-۹ رعایت شوند

۹-۱۸-۳-۵-۷

در سیستم های (تیر، دال)، بازشوها نباید از محل تیرها عبور کند، مگر آنکه تحلیل قابل قبولی ارائه شود.  

۹-۱۸-۴ آرماتورگذاری در دال ها  

۹-۱۸-۴-۱ ضوابط کلی آرماتورگذاری  

۹-۱۸-۴-۱-۱

مقادیر آرماتورهای لازم در مقاطع مختلف دال در هر امتداد بر مبنای لنگرهای خمشی وارد بر آن مقاطع محاسبه می شوند. مقادیر آرماتورهای بکار رفته در ناحیه کششی دال ها در هر صورت نباید کمتر از مقادیر نظیر حرارت و جمع شدگی مطابق بند ۹-۱۸-۴-۱-۲ در نظر گرفته شوند. در دال های یک طرفه که آرماتورهای خمشی صرفاً در یک جهت قرار میگیرند باید حداقل میلگردهای حرارت و جمعشدگی مطابق بند ۹-۱۸-۴-۱-۲ در جهت دیگر قرار داده شوند.

 ۹-۱۸-۴-۱-۲

نسبت سطح مقطع میلگردهای حرارت و جمع شدگی به کل سطح مقطع بتن برای دال هایی به ضخامت کمتر یا مساوی ۱۰۰۰ میلیمتر نباید از مقدار بدست آمده از عبارت (۹ -۱۸-۲) کمتر اختیار شود.  

۹-۱۸-۴-۱-۳

فاصله میلگردهای خمشی در دال ها، جز در دال های مشبک، نباید از دو برابر ضخامت دال و نه از ۳۵۰ میلیمتر تجاوز کند. در دال های مشبک، حداقل آرماتورگذاری در ناحیه‌ای از دال که روی حفره‌ها قرار دارد بر طبق بند ۹-۱۸-۴-۱-۲ تعیین می‌شوند. در مورد دال‌های در معرض شرایط محیطی شدید فاصله میلگردها به دو برابر ضخامت و ۲۵۰ میلیمتر و برای شرایط محیطی خیلی شدید و فوق‌العاده شدید به ۱/۵ برابر ضخامت و ۲۰۰ میلیمتر محدود می شود. 

۹-۱۸-۴-۱-۴

میلگردهای خمشی مثبت عمود بر بعد ناپیوسته دال باید تا لبه دال ادامه یابند و بعلاوه، به طولی حداقل معادل ۱۵۰ میلی متر به طور مستقیم، با قلاب یا بدون آن، در تیر پیشانی یا دیوار یا ستون داخل شوند.  

۹-۱۸-۴-۱-۵

میلگردهای خمشی منفی عمود بر لبه ناپیوسته دال باید با خم یا قلاب یا وسیله مهاری دیگری در داخل تیر پیشانی یا دیوار ستون به طور کامل مهار شوند. برای این میلگردها باید گیرایی کامل در مقطع بر داخلی تکیه گاه، بر اساس ضوابط فصل بیست و یکم، تأمین شود.

۹-۱۸-۴-۱-۶

در مواردی که دال در لبه ناپیوسته به تیر پیشانی یا دیوار منتهی نشود یا فراتر از تکیه گاه کنسول شود، مهار کردن میلگردهای عمود بر این لبه میتواند داخل دال صورت گیرد.    

۹-۱۸-۴-۲ جزئیات ویژه برای آرماتورگذاری دالهای با تیر  

۹-۱۸-۴-۲-۱

برای سیستم های (تیر، دال) که در آنها α بزرگتر از یک باشد، در گوشه های خارجی دال ها باید آرماتورهای ویژهای به شرح بندهای ۹-۱۸-۴-۲-۲ تا ۹-۱۸-۴-۲-۵ در پایین و بالای دال اضافه کرد.  

۹-۱۸-۴-۲-۲

هر یک از آرماتورهای ویژه در پایین و بالای دال در واحد عرض، باید قادر باشند حداکثر لنگر خمشی مثبت دال را تحمل کنند.  

۹-۱۸-۴-۲-۳

آرماتورهای ویژه باید در بالای دال به زاویه ۴۵ درجه و تقریباً در امتداد قطر گذرنده از گوشه دال و در پایین دال عمود بر این قطر قرار گیرند.  

۹-۱۸-۴-۲-۴

آرماتورهای ویژه باید در هر امتداد تا طولی برابر با حداقل یک پنجم دهانه بزرگتر، قرار داده شوند.  

۹-۱۸-۴-۲-۵

آرماتورهای ویژه را میتوان در دو سفره در امتدادهای مندرج در بند ۹-۱۸-۴-۲-۳ یا در دو شبکه به موازات دو ضلع دال قرار داد.  

۹-۱۸-۴-۳ جزئیات ویژه برای آرماتورگذاری دال های بدون تیر  

۹-۱۸-۴-۳-۱

در آرماتورگذاری دالهای تخت و قارچی علاوه بر ضوابط بند ۹-۱۸-۴-۱ ضوابط بند ۹-۱۸-۴-۳-۲ نیز باید رعایت شوند. 

۹-۱۸-۴-۳-۲

در هر نوار ستونی در زیر دال باید حداقل دو میلگرد به طور سراسری از داخل هسته ستون کها عبور داده شوند. این میلگردها را می توان در محل ستون ها به طور کامل مهار یا با میلگردهای دیگری وصله کرد. مشروط بر آنکه طول وصله مطابق بند ۹-۲۱-۴ باشد. چنانچه محل وصله این آرماتورها خارج از هسته ستون‌ها باشد، طول وصله باید حداقل ۲l_d باشد.