معماری تلفیقی از هنر و علم
معماری مجموعه ای از علوم و هنر بهم آمیخته است که با زندگی روزمره مردم سروکار دارد و عمری به درازای تاریخ بشریت دارد. این علوم کهن دارای شاخه های متفاوتی چون: معماری منظر، طراحی شهری، طراحی داخلی و… است. اما ما در این مطلب می خواهیم به معرفی یکی از مدرنترین و زیباترین شاخه های این هنر اجتماعی به نام معماری زیست فنی یا بیونیک بپردازیم. عبارت بیونیک برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ میلادی توسط دانشمند امریکایی جک ای استیل مطرح شد. این واژه به معنی زیستار شناختی می باشد. که در فارسی به زیست فنی ترجمه شده است. به عبارتی زیست فنی از ترکیب دو کلمه زیست و فن ساخته شده است. بیونیک نه تنها در معماری بلکه در سایر علوم کاربردی هم مورد توجه قرار گرفته است.
معماری زیست فنی برگرفته از قلب طبیعت است
معماری زیست فنی یا همان بیونیک، فن یا تکنیکی است که با طبیعت و زیبایی های زندگی آمیخته شده است. الگوی این تکنیک طبیعت میباشد. روح بخشی به بناها با الهام گرفتن از طبیعت یکی از سه علوم برتر جهان محسوب می شود. طبیعت با عبور از دوره های طولانی مدت جهش و تغییرات زیادی را پشت سر گذاشته و به کاملترین شکل خود رسیده است. جالب است بدانیم در طول قرن ها طبیعت هر چیزی را که با محیط تناسب نداشته نابود و یا از بین برده است. این موضوع به این معنی می باشد، که هر ساختاری که در طبیعت باقی مانده و وجود دارد به صورت کاملترین شکل ممکن خود می باشد. بنابراین انسان میتواند از طبیعت جهت طراحی و معماری سازه های خود الگو برداشته و از آن بهره ببرد و به این وسیله در زمینه معماری بیونیک و اورگانیک کارآمدتر عمل کند. همچنین شرایط سازگاری دست ساخته های خود را با طبیعت نیز، فراهم کند. و موجب ماندگاری و تزریق روح آرامش بخش به سازه های خود شود. مهمترین امر برای معماری بیونیک برقراری پیوند با طبیعت و ساختن سازه یا بنای های زنده نما می باشد، که بتوانند القا کننده روح طبیعت باشند. زیرا به عقیده ی معماران زیست فنی؛ طبیعت طراح و معمار اصلی و نهایی است. معماری زیست فنی قادر است. هماهنگی مناسبی با طبیعت ایجاد کند. دلایل مهمی وجود دارند که انسان از طبیعت برای ساختن بنا ها و سازه های خود الهام گیرد به عنوان نمونه: انرژی مثبت و روح بخشی که در طبیعت نهفته است، مکانیزم و ساختار بدون عیب محیط زیست و زیبایی های ظاهری بیشماری که در محیط طبیعی وجود دارد. معماران زیست فنی با استفاده از خلاقیت بالا، آگاهی از سیستم و ساختار طبیعت و کاربرد مناسب آنها کار های بی نظیری را طراحی و خلق می کنند.
برای طراحی و ساختن بناها معماران از دو روش از محیط طبیعی بهره می برند:
در روش اول معماران از ظاهر بیرونی اشکال طبیعی فرم و رنگ های متفاوت طبیعی الگو برداری می کنند که در این شرایط ساختمانها انعکاس زیبایی در محیط اطراف و طبیعت خواهد داشت.
در روش دوم معماران زیست فنی با در نظر گرفتن روابط ساختار داخلی و خارجی اشکال موجود در طبیعت و همچنین با تفکر در مورد نحوه ی عملکرد عناصر طبیعی بنا یا سازه خود را بر اساس هندسه اشکال طبیعی شبیه سازی می کنند. و این امر موجب پایداری و استحکام بیشتر بنا ها و ایجاد تنوع در محیط زندگی می شود.
اکنون پنج پروژه شاخص که با معماری زیست فنی ساخته شده اند را با هم بررسی می کنیم.
معماری استادیوم المپیک مونیخ
صاحب پروژه استادیوم مونیخ کشور آلمان می باشد. این استادیوم بزرگ که در شمال شهر مونیخ آلمان بنا شده است. به عنوان یکی از بنا های معماری زیست فنی در دنیا مشهور است. دلیل شهرت این بنا سقف استادیوم می باشد. که با لایه های نمایی عمودی ترکیب شده و سقف استادیوم را با بافت شهری تلفیق میکند. به علاوه فراز و فرود های این سقف از فراز و نشیب های کوهای آلپ سوئیس الهام گرفته است. این ورزشگاه توسط گونتر بنیش و فرای اتو معماران برجسته ی آلمانی طراحی شده و در میان سالهای ۱۹۷۲-۱۹۶۹ ساخته شد.
معماری شهرک علوم فنون در اسپانیا
این شهرک در شهر والنسیا اسپانیا قرار دارد. سازنده و معمار شهرک علوم و فنون سانتیاگو کالاتراوا یکی از برترین معماران دنیا در حوزه ی معماری بیونیک می باشد. که از طبیعت جهت ساخت بناها بهره برده است. به علاوه فضای داخلی ساختمان ها را به وسیله انواع گل ها و گیاه های مخصوص منطقه والنسیا مانند: اسطوخودوس، رزماری، گل کاغذی و… پوشانده است. ایده ی اصلی سازنده برگرداندن ساحل های از بین رفته والنسیا و ایجاد محیط سبز بین شهری بوده است. همچنین از فرم چشم جهت ساختن ساختمان ها و سازه ها بهره برده است. لرما فرماندار وقت والنسیا ساخت این پروژه را در مجلس مطرح کرده و پس از تصویب شدن، کشور اسپانیا به عنوان صاحب پروژه شرایط ساخت شهرک را فراهم کرد.
معماری پروژه سنجاقک
صاحب پروژه ایالات متحده ی آمریکا می باشد. این پروژه با الهام گرفتن از ساختار جانداران طبیعی در شهر نیویورک آمریکا ساخته شده است. این ساختمان از منابع طبیعی برای تامین انرژی خود استفاده می کند. و دارای فضاهای مسکونی تجاری می باشد. معمار و سازنده این طرح اورگانیک وینسنت کالبوت نام دارد. اهل بلژیک می باشد. و از معماران پر افتخار معاصر محسوب می شود. که در زمینه معماری زیست فنی یا همان بیونیک آثار برجسته ای را خلق کرده است.
معماری برج آنتی اسموک یا ساختمان بدون دود
صاحب پروژه کشور فرانسه می باشد. این برج به شکل بیضی ساخته شده است. و ایده اصلی ساختمان بدون دود از تالاب های طبیعی گرفته شده است. و در ورودی خطوط راه آهن منطقه ۱۹ پاریس ساخته شده است. دارای فضای داخلی بسیار بزرگی است و سیستم این ساختمان طوری طراحی شده که آلودگی بیرون را فیلتر کرده و اجازه نمی دهد، وارد ساختمان شوند. همچنین با الهام گرفتن از طبیعت تعداد زیادی گیاه و درخت سبز را در اطراف ساختمان به کار برده اند، که این امر موجب می شود دود اطراف توسط گیاهان جذب شده و پس از تصفیه به محیط بر گردد. از این طریق به پاکی محیط زیست نیز کمک می کند. سازنده و معمار این ساختمان وینسنت کالبوت بلژیکی از افراد مطرح دنیا در زمینه معماری زیست فنی می باشد.
معماری ساختمان سلفریجز
این پروژه در کشور انگلستان می باشد. و یک بنای بزرگ تجاری و اداری محسوب می شود. که در شهر بیرمنگام انگلیس در سال ۲۰۰۳ ساخته شده است. این ساختمان دارای دو پوسته ی داخلی و خارجی می باشد. پوسته خارجی آن با الهام گرفتن از چشم خرمگس و یا پوست خزندگان ساخته شده است. به همین خاطر جزو بناهایی محسوب می شود که دارای معماری زیست فنی می باشد. در ساختار پوسته ی خارجی این ساختمان چیزی حدود ۱۵۰۰ صفحه ی آلومینیومی به کار برده شده است. فروشگاه ها در ۶ طبقه، درون پوسته ی داخلی بنا شده اند. معمار این پروژه اداری و تجاری یان کاپلیتسکی اهل چکسلواکی می باشد. و صاحب پروژه گالن وستون از سرمایه دارن انگلیس می باشد.
