معرفی ده مورد معروف‌ترین بناهای معماری ایرانی
معماری در ایران از دیرباز بخاطر رشد فزاینده علوم ریاضیاتی به خصوص هندسه، همواره در سطح بالایی قرار داشته و به جرات می‌توان گفت که از پیشگامان این حیطه در سطح جهان هستیم. در یک دسته‌بندی ابتدایی معماری ایرانی را می‌توان در دو دسته مهم رده‌بندی کرد. سبک معماری ایرانی پیش از اسلام و معماری ایرانی اسلامی تقسیم کرد. البته در یک نگاه واقع‌بینانه باید معماری ایرانی در اکثر فضا ها را آمیزه‌ای از این دو دانست. پس از برخورد تمدن اسلامی با ایران، معماری ایرانی به مرور زمان به مشتقی از هر دو سبک تبدیل شد. در ادامه با بررسی ده شاهکار معماری ایرانی ، بدون هیچ رده‌بندی و ارجحیتی خدمت شما هستیم.
مسجد نصیرالملک شیراز؛ آیین و سنن در پیوند با معماری ایرانی
مساجد نه فقط به عنوان بخشی از سلسله مراتب مذهبی، بلکه به عنوان کانون ظهور خلاقیت معماران ایرانی اهمیت فراوانی دارند. یکی از مساجد برجسته از نظر معماری ایرانی مسجد نصیرالملک شیراز است. این شاهکار بی‌بدیل به فرمان یکی از اشراف نامدار شیرازی، به نام میرزا حسن خان ساخته شده است. نام این نمونه از نتایج معماری ایرانی ، به تأثی از لقب ایشان، یعنی نصیرالملک انتخاب شده است. ساخت چنین شاهکاری بیش از دوازده سال به طول انجامید و در نهایت با مساحتی عظیم ۲۹۸۰ متری به اتمام رسید. فضای داخلی این مسجد بشدت الهام‌بخش بوده و معماری ایرانی آن شما را به آغوش رویاها خواهد کشید. یکی از نکات برجسته در ساخت این بنا استفاده از سنگ‌های زینتی خاصی مثل سنگ گندمک و کاشی هفت‌رنگ است.
گنبد سلطانیه زنجان
سلطانیه یکی از شهرهای استان زنجان است که شانس میزبانی یکی از شاهکار های معماران ایرانی را دارد. ساخت این بنا که در واقع یک گنبد عظیم است هشت سال طول کشیده و در سال هفتصد و دوازده هجری قمری به اتمام رسیده است. نمای ظاهری آن با اکثر بنا های ایرانی دارای تمایزهای خاصی است. داشتن دیواره‌های هشت ضلعی که هر کدام هشتاد گز طول دارند برجسته ترین امضای معماران ایرانی زیر این اثر خاص است. در اطراف دیواره ها نیز شاهد برپایی هشت مناره هستیم که از این حیث که اولین گنبد دوپوش ایران را در دل خود جای داده است باید گفت که بی‌نظیر است. این شاهکار معماری ایرانی نتیجه تلاش‌ها و نظارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی است.
عمارت بروجردی‌ها در کاشان
شهرت کاشان فقط به خاطر گلاب آن نیست؛ معماران ایرانی در این شهر ردپاهای زیادی از خود برجای گذاشته‌اند. کاشان به واسطه خانه ها و عمارت های تاریخی که در جغرافیای خود میزبانی می‌کند، یک مقصد مطبوع برای گردشگران علاقه مند به حیطه معماری است. اما در صدر تمام این بنا ها، خانه بروجردی‌ها قرار دارد. این شاهکار معماران ایرانی در محله تاریخی سلطان میراحمد قرار داشته و برخلاف بسیاری از عمارت‌های تاریخی کاشان دست نخورده مانده و به هتل تبدیل نشده است. هم در بخش داخلی و هم در فضای ظاهری بنا ، معماری ایرانی خودنمایی می‌کند؛ در داخل با نقاشی‌های و گچ‌بری های زیبای مربوط به نقاش بزرگ ایرانی، صنیع‌الملک و در بخش خارجی نیز بادگیرهایی هلالی با سیمای اصیل و مقتدرانه خود، معماری ایرانی را به رخ می‌کشند.
مسجد امام اصفهان
اینکه یکی دیگر از موارد این لیست را یک مسجد تشکیل دهد اصلاً اتفاقی نیست؛ همانطور که گفته شد مساجد کانون بروز و ظهور شاهکار معماری ایرانی هستند و از این رو در نظر معماران ایرانی الگوهای ارزنده‌ای هستند. مسجد اما اصفهان نیز از این قاعده مستثنی نیست. این بنا به عنوان بخشی از میراث جهانی یونسکو در ایران معرفی شده و درک این موضوع کافیست تا میزان اهمیت آن را درک کنید. پس از ورود به به فضا متوجه هشتی آن که دارای سلسله مراتب خاصی است خواهید شد. دالان‌ها و راهروهای با تزئینات ویژه فضاهای مختلف این مسجد را در اختیار شما قرار خواهند داد. در معماری بنا به شکل گسترده‌ای از طلا، نقره و سایر سنگ‌های گرانبها کمک گرفته شده است.
مجموعه تاریخی بازار تبریز
بازارها در فضای فرهنگی ایران قدیم، بسیار پیش از اروپا دارای نقش فعالی بوده‌اند. همین موضوع عاملی شده تا این فضا نیز از دید معماران ایرانی دور نمانده و در شهرهای مختلف همواره با اسلوب و سبک خاص معماری ایرانی آراسته شوند. تبریز بسته به موقعیت خاصی که در تجارت با کشورهای همسایه مثل روسیه تزاری و عثمانی دارد، از نظر اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. تاریخ ساخت آن محدود به سال‌های کمی نیست و در طول مدت طولانی تکمیل شده است. هر مجموعه از بخش های مختلف این بازار با سبک خاصی از معماری ایرانی تکمیل شده است.
برج آزادی تهران (شهیاد قدیم)
برج آزادی نه فقط یک بنای تاریخی، بلکه نماد ملی ایران در سطح جهان است. حتماً اکثر تصورات شما از انقلاب نیز به شمایل این برج که حاصل دست معماری ایرانی است گره خورده است و این اصلاً اتفاقی نیست و نباید نقش تصویر بی‌بدیل آن را در این امر نادیده گرفت. این برج در پایان سال ۱۳۴۹ با اقتباس از معماری باستانی ایران در دوره هخامنشی و ساسانی تکمیل شده است. این برج سک سازه تزئینی نیست و در بخش پایینی خود میزبان سالن‌ها و فضاهای فرهنگی زیادی است. در مجموع کل بنا سه طبقه دارد و با داشتن چهار آسانسور و دو راه‌پله بلند با ۲۸۶ پله امکان رفت و آمد را فراهم می‌کند. به کار رفتن چهل و شش هزار قطعه سنگ بریده و صیقل داده شده تنها گوشه‌ای از عظمت این شاهکار معمار ایرانی است.
باغ و کاخ ارم
این شاهکار معماری ایرانی در شهر شیراز قرار دارد و در اواسط قرن سیزده میلادی تکمیل شده است. ساختمان سه طبقه دارد و تزئینات داخلی آن زبانزد است. استخر زینتی پیش روی بنا ، نقش بی‌بدیلی در تکمیل زیبایی بنا دارد.
کاخ گلستان تهران
کاخ گلستان در بین قدیمی ترین آثار تاریخی تهران بوده و شانس میزبانی از خاندان سلطنتی قاجار را داشته است. در مجموع کلیت معماری فضاهای آن متناسب با قرن هجده و نوزده میلادی بوده و به همین خاطر در عین حضور پررنگ معماری ایرانی شاهد نوآوری های خاصی در ساخت آن هستیم. متأسفانه بخشی از فضا به دست رضاخان در اوج حماقت برای از بین بردن مظاهر سنتی ایران آسیب دیده است.
شمس‌العماره
هدف از ساخت این شاهکار معماری ایرانی این بوده تا ناصرالدین شاه به یک دید پانوراما از تهران قدیم دست پیدا کند! ساخت آن دو سال طول کشید و حاصل کار یک شاهکار جذاب تاریخی است. دو برج بلند در دو طرف ساختمان برافراشته شده و شکوه و اقتدار خاصی به آن بخشیده است. متأسفانه امروزه رفتن به طبقه دوم عمارت ممکن نیست هرچند با دیدن نمای ظاهری می‌توان شکوه و عظمت بنا در دیدن تصویر تهران را متوجه شد.
شاهچراغ شیراز
شاهچراغ یک زیارتگاه زیبا در شهر شیراز است که قدمت آن به قرن چهاردهم باز می‌گردد؛ هرچند پس از مواجهه با زلزله مورد بازسازی و اصلاح قرار گرفت. معماری ایرانی تمام جلال و جبروت خود را با طراحی عجیب و غول‌آسای این بنا به رخ کشیده است. کاشی‌های شیشه‌ای و تزئینات عجیب و غریب سنتی، بازی رنگ‌ها و نورها در این بنا را رهبری می‌کنند.
